زمزمه های مربوط به تغییر مكانیسم فروش فولاد و ارائه آن بیرون از بورس كالا، در حالی به گوش میرسد كه وزارت صنعت، معدن و تجارت با این تصمیم موافق نیست. چندی پیش وزیر راه و شهرسازی( كه مسئولیت حوزه مسكن، مصالح ساختمانی و عرضه و تقاضای آنرا نیز به عهده دارد و از اتفاق شهر محل تولدش قطب های اصلی تولید فولاد در كشور به حساب می آید ) با بیان اینكه همه از شرایط فعلی عرضه فولاد ناراضی هستند، گفته بود:« عضو ستاد تنظیم بازار بودن مطرح نیست ما باید بتوانیم بازار را كنترل كنیم. رئیس جمهور دستور داد فولاد و مصالح ساختمانی خارج از بورس عرضه شود و در این راستا دستورات لازم به وزارت صمت و ستاد تنظیم بازار داده شده است.» این دومین باری است كه رئیس جمهور دستور خروج عرضه فولاد از بورس كالا را صادر كرده و پیش از این در دوره سرپرستی مدرس خیابانی در وزارت صمت این اتفاق رخ داده بود؛ با این حال گفته می شود مدرس خیابانی كه معتقد بود این اتفاق بازار فولاد را به هم می ریزد زیر بار این دستور نرفته است.
وزارت صنعت، معدن و تجارت بیش از چهار ماه است كه با سرپرست اداره می شود و این مسئله باعث تاخیر و افزایش مشكلات تولیدكنندگان و بلاتكلیفی مدیران و كارشناسان و اخلال در فعالیت های مهم این وزارتخانه شده است. در این میان حدود سه ماه است كه مسئولیت عرضه و تقاضای ورق فولادی به معاونت امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت واگذار شده اما ناهماهنگی ها كه شاید منتج از اختلاف در دیدگاه به موضوعات محوری باشد باعث شده تصمیم مشخصی در زمینه نحوه عرضه فولاد اتخاذ نشود. یك روز دستور درخصوص خروج فولاد از بورس كالا و خرید و فروش در بازار آزاد از سوی رئیس جمهور مطرح می شود و روز دیگر این خبر تكذیب و خبر افزایش قیمت این محصول در بورس كالا مطرح می شود.
هفته گذشته نیز مهدی صادقی نیاركی، معاون امور صنایع وزارت صنعت، معدن و تجارت در مورد روند عرضه ورق لوله و پروفیل در بورس كالا واكنش نشان داده و گفته است؛ تامین مواد اولیه فولاد باید حتماً ذیل سامانه بهین یاب و براساس سهمیه هایی كه مستند بر صورت های مالی حسابرسی شده است، انجام شود و همچنان كه كل تقاضا باید از طریق بورس باشد، همه تولیدكنندگان فولاد نیز مكلف هستند تمام عرضه خود را از طريق بورس انجام دهند. صادقی نیاركی تاكید كرده كسانی كه براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار كشور در بورس عرضه را انجام ندهند، ورق گرم برای تبدیل به ورق سرد به آنها تحویل نخواهد شد و واحدهایی كه ورق گرم خود را به بورس عرضه نكنند و به آنها نیز اسلب تعلق نخواهد گرفت. به گفته او از مجموعه فولادسازان فقط یك شركت محصول خود را آن هم با درصد پایین در بورس عرضه می كند.
خواسته تولیدكنندگان فولاد چیست؟
سیدرضا شهرستانی، در گفت وگویی با« اعتماد» هشدار داد كه این تصمیمات و سیاست های ضد و نقیض باعث سردرگمی تولیدكنندگان در كشور می شود. این عضو هیأت مدیره انجمن تولیدكنندگان فولاد ایران معتقد است؛ دولت نباید سقف قیمتی برای فولاد تعیین كند و موجب ابطال و توقف معاملات در بورس كالا شود تا تولیدكنندگان با عرضه كلیه محصولات فولادی در بورس كالا مخالفتی نداشته باشند، زیرا اختلاف قیمت ورق در بورس كالا و بازار آزاد بسیار زیاد است و باعث رانت می شود، او می گوید:در حالی كه در بورس كالا هر كیلو ورق با قیمت پایه ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان عرضه می شود در بازار آزاد این قیمت حدود ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان است و در عین حال تاكید دارد؛ در شرایط فعلی عمده تولیدات فولاد باید برای شركت های نوردی و تولید ورق در كشور استفاده شود و اولویت باید تامین نیاز كشور باشد و پس از آن صادرات صورت گیرد. شهرستانی با اشاره به میزان تولیدات محصولات فولادی می گوید:از ۳۰ میلیون تن تولید ۱۱ میلیون تن تختال و ۱۹ میلیون تن بخش طویل و شمش است اما مشكل اصلی میزان تولید ۸ میلیون تنی ورق است كه میزان تقاضا برای این محصول بیشتر از میزان تولیدات آن است.
چندی پیش نیز سیداحمد رضوی نیك، رئیس انجمن نوردكاران فولادی ایران با انتقاد از عرضه های فولادی ها گفته بود؛ چرا میزان صادرات شمش بیشتر از عرضه در بورس داخلی است؟ و درحالی كه در۵ ماهه اول سال ۹ میلیون و ۲۰۰ هزار تن شمش تولید شده از این میزان یك میلیون و ۱۶۰ هزار تن عرضه در بورس بوده و یك میلیون و ۷۰۰ هزار تن تا پایان مرداد صادرات شده است. طبق مصوبات ستاد تنظیم بازار، ۶۰درصد مواد اولیه و فولاد خام( شمش و بیلت) باید در بورس كالا عرضه شود كه ماهانه یك میلیون و ۱۰۰ هزار تن باتوجه به حجم تولید داخل در سال جاری می شود؛ آمار وزارت صمت، گمرك، انجمن فولاد و نوردكاران نشان می دهد كه این مصوبه به نحو مطلوب و صحیح انجام و اجرا نشده و در واقع وزارتخانه برخلاف مصوبات و دستورالعمل ها اقدام به صدور بخشنامه های متعدد كرده و در این راستا چندین بخشنامه صادر كرده كه هر یك دیگری را نقض می كند. از اول سال تاكنون در بورس كالا تنها یك پنجم تا یك ششم از درخواست تقاضای بازار، شمش عرضه شده است. در واقع باتوجه به نیاز ماهانه یك میلیون تن شمش، اما ۲۳۰ هزار تن شمش به طور متوسط، ماهانه عرضه شده و از طرفی نیز نرخ شمش متغیر و ۱۷ تا ۳۵درصد افزون بر نرخ جهانی و صادرات ایران بوده است.
به گفته رضوی نیك، عرضه قطره چكانی و استفاده از رانت مالی باعث شده كه شمش براساس مصوبات عرضه نشود یا شرایطی مانند احتكار و گرانفروشی در داخل رخ دهد یا در بازار صادراتی فروش صورت گیرد. او با گلایه از عدم كیفیت محصولات گفته است؛ شمش موردنیاز و دارای استاندارد به نوردكاران تزریق نمی شود و عمدتا شمش های غیراستاندارد و بی كیفیت دراختیارشان قرار می گیرد از این رو كیفیت محصولات نهایی به خطر افتاده و به دلیل پایین بودن استاندارد و افزایش ضایعات، هزینه تولید نوردكاران افزایش یافته است، بر اثر عدم عرضه مكفی مواد اولیه در بورس كالای ایران و توزیع خارج از شبكه مواد اولیه مورد نیاز توسط عوامل مافیا و دلالان، رانتی برابر ماهانه حداقل ۱, ۰۰۰ میلیارد تومان ایجاد شد كه در جیب دلالان و رانت خواران رفته و تولیدكنندگان در زنجیره فولاد از آن مبرا هستند.
براساس برنامه ریزی های صورت گرفته و سرمایه گذاری های انجام شده قرار است ظرفیت تولید فولاد كشور تا پایان سند چشم‌انداز توسعه به بالای ۵۵ میلیون تن برسد، در حال حاضر ظرفیت تولید فولاد در كشور ۴۲ میلیون تن در سال است كه طبق برآوردها طی امسال ۳۲ میلیون تن فولاد در كشور تولید خواهد شد، ولی یكی از موضوعات مهم در این میان تنظیم بازار این محصول است كه به نظر میرسد باید هر چه زودتر این چالش نیز برطرف شود.
در حالی كه شفافیت در ارائه و تقاضای كالاها یكی از ابزارهای مهم كنترل و مدیریت بازار به حساب می آید ، مشخص نیست چه دلیلی برای تلاش برخی مسئولان دولتی جهت خروج عرضه فولاد از بورس وجود دارد و به چه دلیل برای كنترل قیمت مسكن، جلوی فعالیت دلالان بازار فولاد و مصالح ساختمانی كه ظاهرا بعضی ورزشكاران هم در آن نقش پررنگی دارند، گرفته نمی شود؟ گفته می شود در بعضی قراردادهای بازیكنان لیگ برتری، برای دور زدن قانون« سقف قرارداد»، پرداخت اضافه پول به صورت « حواله میلگرد» صورت گرفته كه خود به فضای دلالی و واسطه گری غیرقانونی دامن زده است.
- 15
- 5
