تراکم جمعیت دانش‌آموزی در دوره ابتدایی حالا به یکی از چالش‌های مهم وزارت آموزش و پرورش تبدیل شده است. تعداد زیاد شاگردان کلاس‌ها که گاهی به بیش از ۴۱ نفر در یک کلاس می‌رسد و همچنین نبود و کمبود معلم متخصص در این مقطع موجب شده والدین از وضعیت آموزشی کودکانشان در مدارس دولتی شکایت داشته باشند.
موضوعی که البته معاون دوره ابتدایی وزارت آموزش و پرورش هم بر آن تأکید می‌کند و بر این باوراست: «در سند تحول بنیادین تأکید شده است اولویت تخصیص منابع با دوره ابتدایی باشد اما هم‌اکنون نیروهای غیرآماده که جذب می‌شوند عمدتاً در دوره ابتدایی تدریس می‌کنند و تصور بر این است که تدریس در این دوره کار آسانی است در حالی که تخصصی‌ترین کار است، سیاست جذب معلم به گونه‌ای است که اولویت با دوره ابتدایی نیست.»
در حالی مدارس ابتدایی درگیر این مشکلات هستتند که کارشناسان معتقدند در مدارس ابتدایی که نمره معنا ندارد و دانش‌آموزان بر اساس ارزشیابی توصیفی سنجیده می‌شوند معلم باید زمان داشته باشد تا همه دانش‌آموزان را در کلاس درس رصد کند و موفقیت این روش ارزشیابی در گرو تعداد اندک دانش‌آموز در کلاس است. در سوی دیگر آن‌طور که کارشناسان آموزش و پرورش می‌گویند برخی معلمان ابتدایی بعد از چند سال تدریس تغییر پایه می‌دهند.
رضوان حکیم زاده، معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش درباره این موضوع به «ایران» می‌گوید: معلمان ابتدایی طرح تمام‌وقت ندارند، آنها درگیر کلاس خصوصی برای کنکور نمی‌شوند و درآمد دیگری هم ندارند برای همین انگیزه ماندگاری پایینی برای تدریس در این پایه دارند. با این حال بر اساس آمارهایی که یک منبع آگاه به «ایران» گفته است ۹ هزار معلم پایه اول بخش دولتی هم‌اکنون در مدارس غیردولتی تدریس می‌کنند این درحالی است که مدارس دولتی به‌خاطر کمبود نیرو از معاون و مدیر مدرسه هم در تدریس کمک می‌گیرند.
به‌گفته رضوان حکیم‌زاده وقتی بخش خصوصی مدرسه‌ای تأسیس می‌کند، باید تمام شرایط و امکانات آن را داشته باشد. در کل فلسفه بخش خصوصی این است که به کمک دولت بیایید که این موضوع هم در حوزه آموزش باید رعایت شود. او البته در برنامه پرسشگر به بی‌عدالتی آموزشی اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر کودکانی که به مدرسه می‌روند فرصت برابر یادگیری نداشته باشند برخی به مسیر موفقیت خود ادامه می‌دهند و برخی از این مسیر خارج می‌شوند. اکثر رتبه‌های برتر کنکور در شرایط اجتماعی و اقتصادی برتر قرار داشتند، وقتی همه دانش‌آموزان به مدرسه می‌روند یعنی همه حق موفقیت دارند و این هدف نظام آموزشی است و شرایط باید به گونه‌ای باشد همه به یک اندازه فرصت رشد، پیشرفت و تحصیل داشته باشند اما این اتفاق نمی‌افتد و نتایج کنکور نشان می‌دهد که رشته‌ها و دانشگاه‌های خوب در اختیار مناطق برخوردار و در آنجا هم در اختیار خانواده‌های برخوردار قرار دارد.
تراکم بالای کلاس‌های درس روی یادگیری تأثیر می‌گذارد
طبق مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش، تراکم کلاسی نباید بالای ۲۶ نفر در دوره ابتدایی باشد. نرخ مطلوب هم ۲۰ تا ۲۲ نفر است.
این در حالی است که بر اساس آمار وزارت آموزش و پرورش، حدود ۶۲ درصد کلاس‌ها تراکم بالای ۲۶ نفر دارند. ۴۸.۲ درصد کلاس‌ها ۲۶ تا ۳۵ دانش‌آموز، ۱۲.۱ درصد کلاس‌ها ۳۶ تا ۴۰ دانش‌آموز، ۱.۷ درصد کلاس‌ها بالای ۴۱ دانش‌آموز دارند. آخرین آمارهای آموزش و پرورش هم نشان می‌دهد بیش از سه هزار کلاس درس بالای ۴۱ نفر دانش‌آموز دارد. رضوان حکیم‌زاده در پاسخ به اینکه آیا تراکم بالایی دانش‌آموزان در پایه ابتدایی موجب شده دانش‌آموزان این مقطع ضعیف‌تر از دیگر مقاطع باشند، اظهار می‌کند: باید در این باره یک کار تحقیقاتی انجام شود تا مشخص شود در این مقطع دانش‌آموزان ضعیف هستند یا خیر؟ با این حال در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ حدود هشت میلیون و ۷۰ هزار نفر دانش‌آموز در پایه ابتدایی تحصیل کردند از این میزان نزدیک به دو میلیون نفر در مدارس غیردولتی تحصیل می‌کنند که دانش‌آموزان مدارس غیردولتی مشکل تراکم در کلاس درس را ندارند. مسأله اصلی مدارس دولتی است که بسیار شلوغ هستند و این جمعیت روی یادگیری دانش‌آموزان هم تأثیر می‌گذارد.
معاون دوره ابتدایی وزارت آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه آموزش اصولی و یادگیری دانش‌آموزان در این پایه موجب می‌شود که دانش‌آموزان مقاطع دیگر تحصیلی را براحتی پشت سر بگذارند، اظهار می‌کند: متأسفانه بسیاری از دانش‌آموزان در این پایه در شرایط یادگیری برابر نسیتند.
آنهایی که در مدارس خاص می‌روند شرایط آموزشی بهتری دارند. همین تفکیک موجب شده که تفاوت آموزشی بین دانش‌آموزان بیشتر باشد اما طبق بررسی‌های ما نزدیک به ۳۸/۱ درصد دانش‌آموزان تکرار پایه دارند. با این حال عوامل درون مدرسه‌ای و برون‌مدرسه‌ای مؤثر بر یادگیری وجود دارند. معلم، کیفیت همسالان در کلاس درس، تراکم جمعیت کلاسی، فضا، امکانات و دسترسی به منابع یادگیری از جمله عوامل درون مدرسه‌ای تعیین‌کننده کیفیت یادگیری دانش‌آموزان هستند.
هدی هاشمی
- 18
- 2
