دوشنبه ۲۳ مهر ۱۴۰۳
کد مقاله: ۱۴۰۳۰۲۰۰۲۱

رشته آرگونومی؛ علم طراحی برای آسایش و کارایی

رشته آرگونومیرشته آرگونومی
در این مقاله از سرپوش به دنیای رشته آرگونومی سفر می کنیم. رشته آرگونومی علم طراحی محیط کار، محصولات و سیستم ها به گونه ای است که با توانایی های فیزیکی، ذهنی و روانی انسان سازگار باشد. در این مقاله، با ماهیت، اهمیت، کاربردها و تحصیل در رشته آرگونومی آشنا می شوید.

رشته آرگونومی چیست؟

احتمالا بارها این کلمه را شنیده اید، رشته آرگونومی. اما رشته آرگونومی دقیقا چیست و متخصصان این رشته چه کاری انجام می دهند؟ به بیان ساده، رشته آرگونومی علم طراحی محیط کار، محصولات و سیستم ها به گونه ای است که با توانایی های فیزیکی، ذهنی و روانی انسان سازگار باشد.

هدف نهایی رشته آرگونومی ایجاد تعادل و هماهنگی بین انسان، ماشین و محیط کار است. ارگونومیست ها با در نظر گرفتن عواملی همچون آناتومی بدن انسان، فیزیولوژی، روانشناسی و ملاحظات محیطی، به دنبال راه هایی برای بهبود کارایی، ایمنی، سلامت و آسایش افراد در محیط کار هستند.

رشته آرگونومی یک علم میان رشته ای است که از دانش رشته های مختلفی مانند مهندسی صنایع، طراحی صنعتی، فیزیوتراپی، روانشناسی و پزشکی کار بهره می برد.

تاریخچه رشته آرگونومی

از سال های گذشته ایده ای برای شکلگیری یک تشکل علمی که بتواند فعالیت های پراکنده و فردی را در قالب یک حرکت سازمان یافته جمع کند، در ذهن علاقه مندان به رشته آرگونومی وجود داشت. در شش ماهه دوم سال ۱۳۷۸ برنامه ریزی جهت برگزاری کارگاه آموزشی آرگونومی با گروه هدف اعضای هیئت علمی دانشگاه های سراسر ایران، انجام شد و نظام آموزشی توانست به این موضوع رسیدگی کند. 

کارگاه آموزشی با حضور ۱۷ نفر از علاقه مندان به آرگونومی از سراسر کشور از ۱۰ الی ۱۵ اردیبهشت ۱۳۷۹ در دانشگاه تربیت مدرس برپا شد. بعد از گذشت مدتی یعنی در سال ۱۳۸۰ انجمن آرگونومی نیز تاسیس شد. در سال ۱۳۸۷ تصمیم گیری هایی جهت ایجاد کارشناسی ارشد این رشته صورت گرفت به طوریکه بعد از گذشت ۱۶ سال از ۸ دانشگاه علوم پزشکی ایران به پذیرش دانشجو و تربیت متخصص در رشته آرگونومی می پردازند. در سال ۱۳۹۲ نیز شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی با ضرورت تأسیس این رشته در مقطع دکتری تخصصیPh.D  نیز موافقت نمود.

رشته آرگونومی و اصلاح فرم بدنتاریخچه رشته آرگونومی

شاخه های رشته آرگونومی

ارگونومی فیزیکی:

رشته آرگونومی با شاخه فیزیکی می تواند تاثیر عوامل محیطی مانند نور، گرما، لرزش و صدا را بر روی افراد مختلف بررسی کند درنتیجه سطح کارایی و عملکرد افراد در شرایط تحت آزمایش، بررسی خواهد شد. 

ارگونومی سیستمی:

در این شاخه می توان شاخه های مختلف رشته آرگونومی را به صورت هماهنگ و یکدست مشاهده کرد، که درنتیجه انجام دادن موارد را آسان تر از قبل می کند.

ارگونومی سازمانی:

مشاغل و افراد در رشته آرگونومی سازمانی، سازماندهی می شوند درنتیجه این موضوع نیز کارایی و بازدهی کارمندان در این مجموعه زیادی شده و احساس رضایت بین کارمندان دوچندان می شود. 

ارگونومی شناختی:

مهمترین شاخه از رشته آرگونومی، گرایش شناختی است. در این رشته فعالیت های ذهنی و مغزی انسان نظیر حافظه، قدرت درک، قدرت تحلیل، میزان استرس و اضطراب و… بررسی خواهند شد. 

چرا رشته آرگونومی مهم است؟

رشته آرگونومی نقش مهمی در ایجاد محیط های کاری ایمن، کارآمد و مفرح ایفا می کند. با بکارگیری اصول رشته آرگونومی می توان:

- خطرات ناشی از کار را کاهش داد.

- بهره وری و کارایی نیروی کار را افزایش داد.

- کیفیت محصولات و خدمات را بهبود بخشید.

- سلامت و آسایش کارکنان را ارتقاء داد.

- هزینه های ناشی از حوادث شغلی و بیماری های مرتبط با کار را کاهش داد.

- تحقیقات نشان داده است که محیط های کاری ارگونومیک می توانند منجر به کاهش قابل توجهی در موارد آسیب های اسکلتی عضلانی، خستگی، استرس و نارضایتی شغلی شوند.

کاربردهای رشته آرگونومی

رشته آرگونومی کاربردهای گسترده ای در صنایع مختلف دارد، از جمله:

صنایع تولیدی؛ طراحی ایستگاه های کاری، ابزار و ماشین آلات ایمن و راحت برای کارگران خط تولید.

دفاتر اداری؛ طراحی مبلمان اداری ارگونومیک مانند صندلی های ارگونومیک و میزهای قابل تنظیم ارتفاع برای پیشگیری از دردهای اسکلتی عضلانی.

صنایع حمل و نقل؛ طراحی کابین خودروها، قطارهای مسافربری و هواپیماها به گونه ای که راحتی و ایمنی سرنشینان را تامین کند.

صنایع پزشکی؛ طراحی تجهیزات پزشکی راحت و کاربرپسند برای پزشکان و پرستاران و همچنین طراحی فضاهای مراقبت های بهداشتی برای آسایش بیماران.

محصولات مصرفی؛ طراحی محصولات ارگونومیک مانند صفحات کلید رایانه، ابزار باغبانی و وسایل آشپزخانه که استفاده از آنها راحت و بدون فشار بر بدن باشد.

رشته آرگونومی و اطلاحیات بدنمعرفی رشته آرگونومی

تحصیل در رشته آرگونومی

اگر به رشته آرگونومی علاقه مندید، می توانید در مقطع کارشناسی ارشد این رشته تحصیل کنید. در دوره کارشناسی ارشد رشته آرگونومی ، با اصول و مبانی ارگونومی، آناتومی بدن انسان، فیزیولوژی کار، روانشناسی کار، طراحی ارگونومیک محصولات و محیط کار آشنا می شوید.

در این دوره می توانید دانش خود را در زمینه های تخصصی تری مانند ارگونومی شناختی، ارگونومی فیزیکی و ارگونومی سازمانی تعمیق بخشید.

علاوه بر موارد ذکر شده در بالا، رشته آرگونومی کاربردهای دیگری نیز دارد، از جمله:

طراحی رابط کاربری (UI) و تجربه کاربری (UX): ارگونومیست ها می توانند در طراحی رابط های کاربری و تجربیات کاربری که استفاده از آنها برای کاربران آسان و بدون دردسر باشد، به طراحان وب و نرم افزار کمک کنند.

طراحی محیط های آموزشی: ارگونومیست ها می توانند در طراحی کلاس های درس، مبلمان آموزشی و مواد آموزشی به گونه ای که برای دانش آموزان و معلمان راحت و کارآمد باشد، به معماران و طراحان آموزشی کمک کنند.

طراحی محیط های ورزشی: ارگونومیست ها می توانند در طراحی تجهیزات ورزشی، زمین های بازی و سالن های ورزشی به گونه ای که برای ورزشکاران ایمن و راحت باشد، به مربیان و معماران ورزشی کمک کنند.

طراحی محیط های سالمندی: ارگونومیست ها می توانند در طراحی خانه ها، آپارتمان ها و محیط های عمومی به گونه ای که برای افراد مسن ایمن و دسترسی آسان باشد، به معماران و طراحان داخلی کمک کنند.

همانطور که مشاهده می کنید، رشته آرگونومی کاربردهای بسیار گسترده ای در زمینه های مختلف زندگی دارد.

دکتری رشته آرگونومی

فارغ التحصیلان رشته آرگونومی در مقطع کارشناسی ارشد بعد از اتمام تحصیلات خود می توانند، در یکی از رشته های زیر برای دکتری اقدام به ادامه تحصیل کنند:

- ارگونومی 

- بهداشت حرفه ای

- کار درمانی (با پایه کارشناسی کاردرمانی)

- مهندسی پزشکی

- انفورماتیک پزشکی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)

- سلامت در بلایا و فوریتها (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)

- سلامت و رفاه اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)

- اپیدمیولوژی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی)

- مددکاری اجتماعی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد علوم پزشکی به شرط داشتن کارشناسی مددکاری)

- گفتار درمانی (مجاز برای تمامی رشته های ارشد به شرط داشتن کارشناسی گفتار درمانی)

کاربردهای رشته آرگونومیفعالیت های مربوط به رشته آرگونومی

دروس تخصصی دکتری رشته آرگونومی

تعداد واحد های درسی که در دوره دکتری تخصصی آرگونومی باید طی کرد برابر با ۴۷ واحد است که ۲۱ واحد اختصاصی اجباری، ۶ واحد اختصاصی اختیاری و ۲۰ واحد شامل پایان نامه می باشد. 

از جمله دروس اختصاصی اجباری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- ماکرو ارگونومی

- ارگونومی در طراحی

- بیومکانیک

- طراحی مطالعات آزمایشگاهی

- آنتروپومتری

- روش های دستگاهی در ارزیابی ارگونومیک

- ارزیابی عملکرد انسان

- مهندسی شناختی

- مباحث ویژه در ارگونومی

- مدل ها و روش های ارزیابی استرس شغلی

از جمله دروس اختصاصی اختیاری می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- اپیدمیولوژی بیماری های اسکلتی و عضلانی

- مهندسی توانبخشی

- عوامل رفتاری در پیشگیری از آسیب

- مدلسازی و شبیه سازی در ارگونومی

- خطای انسانی و ایمنی سیستم ها

- کنترل حرکت و تحلیل پیشرفته وضعیت و حرکات بدن

آینده شغلی رشته آرگونومی

با توجه به اهمیت روزافزون سلامتی، ایمنی و آسایش در محیط کار و زندگی، تقاضا برای متخصصان رشته آرگونومی در حال افزایش است. پیش بینی می شود که در سال های آینده، تقاضا برای این شغل به طور قابل توجهی افزایش یابد. اگر به دنبال شغلی چالش برانگیز و پویا هستید که در آن بتوانید نقشی حیاتی در ارتقای سلامت، ایمنی و آسایش افراد ایفا کنید، رشته آرگونومی می تواند گزینه مناسبی برای شما باشد.

افرادی که در این رشته تحصیل می کنند درنهایت می توانند در یکی از موارد زیر مشغول به کار شوند:

- تدریس دروس و آموزش مهارت های ارگونومی در رشته ها و مقاطع دانشگاهی

- طراحی و تدوین بسته های آموزشی جامعه نگر و ارائه از طریق رسانه های جمعی

- آموزش ارگونومی در محیط های شغلی

- مشارکت در برگزاری کارگاه های آموزشی و دوره های علمی و کاربردی در کلیه مراکز خدماتی، تولیدی و اداری

- طراحی، اجرا، نظارت و ارزشیابی پروژه های تحقیقاتی در زمینه های مختلف ارگونومی در سطوح گوناگون

- مشارکت و همکاری در تدوین استانداردهای ارگونومی

- طراحی پروژه های تحقیقاتی در زمینه شناخت اشکالات فرآیندها یا سیستم ها از دیدگاه ارگونومی

- طراحی و برنامه ریزی پروژه های تحقیقاتی در زمینه رفع اشکالات فرآیند ها یا سیستم ها از دیدگاه ارگونومی

- ارزیابی و شناسایی معضلات و مشکلات یک نهاد، سازمان، شرکت، یا مؤسسه از دیدگاه ارگونومی جهت ارتقاء بهره وری، کیفیت تولید، ایمنی، رضایت و جلوگیری از خطاهای انسانی، حوادث شغلی و حذف عوامل خطر آسیب های جسمانی، روانی و روحی در محیط کار

- شناسایی ریشه های عوامل و موانع بهره وری در یک نهاد، سازمان، شرکت یا مؤسسه از دیدگاه ارگونومی

- اجرای روش های ارگونومی مشارکتی در واحدهای فناور و شرکت های تازه تأسیس

- به کارگیری اصول ماکرو ارگونومی در طراحی سازمانی و آموزش نیروی کار

- مشارکت در مدیریت سازمانی با رویکرد انسان محور از طریق تغییرات ارگونومیک در فرآیند کار، ساعت کار، استراحت، نوبت کاری و چرخش شغلی

- وزارت بهداشت (دفتر سلامت محیط و کار جهت کنترل وضعیت استانداردهای ارگونومیک)

- مراکز آموزشی- تحقیقاتی، دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی

- کلیه مراکز تولیدی، خدماتی و اداری

- وزارت کار (جهت کنترل وضعیت استانداردهای ارگونومیک)

- صنایع دفاعی و نظامی

- نهادهای قانون گذاری

- کلیه مراکز بهداشتی، خدماتی و اداری

- مراکز رشد و شرکت های دانش بنیان

- سازمان های استاندارد

بازار کار در رشته علوم پزشکی آرگونومیبازار کار رشته آرگونومی

سخن پایانی درباره رشته آرگونومی

رشته آرگونومی علمی جذاب و کاربردی است که می تواند به بهبود کیفیت زندگی انسان ها کمک کند. اگر به دنبال شغلی هستید که در آن بتوانید از خلاقیت و دانش خود برای حل مشکلات واقعی مردم استفاده کنید، رشته آرگونومی می تواند انتخاب مناسبی برای شما باشد.

گردآوری: بخش آموزشی سرپوش

  • 14
  • 4
۵۰%
همه چیز درباره
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
ویژه سرپوش