نامزدهای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی باید مورد تأیید نهادهای مربوط قرار گیرند. این نهادها به دو گروه تقسیم می‌شوند. اول هیئت‌های اجرایی که وابسته به دولت و وزارت کشور هستند و دوم شورای نگهبان.
زمان برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی
انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی در دو نوبت در تاریخ ۷ اسفند ۱۳۹۴و اردیبهشت ۱۳۹۵ برگزار خواهد شد. مرحلهٔ نخست این انتخابات مجلس همزمان با انتخابات پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری خواهد بود. این انتخابات، برای تعیین ۲۹۰ کرسی دوره دهم مجلس شورای اسلامی و ۸۶ کرسی دوره پنجم مجلس خبرگان رهبری است و مطابق قانون تجمیع انتخابات، به طور همزمان برگزار می‌شود.
زمان ثبت نام داوطلبان نمایندگی مجلس
نام‌نویسی داوطلبان نمایندگی مجلس از ۲۸ آذر ۱۳۹۴ به مدت یک هفته انجام خواهد شد. بسیاری از کسانی که سمت کشوری و لشکری دارند حق نام‌نویسی در انتخابات مجلس را ندارند.
تعریف مجلس شورای اسلامی
بر طبق اصل ۶۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که به طور مستقیم و با رأی مخفی انتخاب می‌شوند تشکیل می‌گردد. دوره نمایندگی در این مجلس چهار سال است که انتخابات هر دوره مجلس باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود، به طوری که کشور در هیچ زمان بدون مجلس نباشد.
عده نمایندگان مجلس دویست و هفتاد نفر است و از تاریخ همه‌پرسی سال ۱۳۶۸ پس از هر ده سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آنها حداکثر بیست نفر نماینده می‌تواند اضافه شود. زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب می‌کنند. محدوده حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین می‌کند.
پس از برگزاری انتخابات مجلس، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور دو سوم مجموع نمایندگان رسمیت می‌یابد و تصویب طرحها و لوایح طبق آیین‌نامه مصوب داخلی انجام می‌گیرد مگر در مواردی که در قانون اساسی حدنصاب خاصی تعیین شده باشد. برای تصویب آیین‌نامه داخلی موافقت دو سوم حاضران لازم است.
در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور به پیشنهاد رئیس جمهور و تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان مجلس و تأیید شورای نگهبان انتخابات نقاط اشغال شده یا تمامی مملکت برای مدت معینی متوقف می‌شود و در صورت عدم تشکیل مجلس جدید، مجلس سابق همچنان به کار خود ادامه خواهد داد.
مذاکرات مجلس شورای اسلامی باید علنی باشد و گزارش کامل آن از طریق رادیو و روزنامه رسمی برای اطلاع عموم منتشر شود. تنها در شرایط اضطراری و در صورتی که رعایت امنیت کشور ایجاب کند، به تقاضای رئیس جمهور یا یکی از وزراء یا ده نفر از نمایندگان مجلس، جلسه غیر علنی تشکیل می‌شود. مصوبات جلسه غیر علنی مجلس در صورتی معتبر است که با حضور شورای نگهبان به تصویب سه چهارم مجموع نمایندگان برسد. گزارش و مصوبات این جلسات باید پس از بر طرف شدن شرایط اضطراری برای اطلاع عموم منتشر گردد.
هر نماینده مجلس حق دارد در همه مسایل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید
شرایط داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی
نامزدهای شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی باید مورد تأیید نهادهای مربوط قرار گیرند. این نهادها به دو گروه تقسیم می‌شوند. اول هیئت‌های اجرایی که وابسته به دولت و وزارت کشور هستند و دوم شورای نگهبان.
هیئت‌های اجرایی برای هر داوطلب شرکت در انتخابات مجلس هفت شرط را مورد بررسی قرار می‌دهند و در صورت احراز تمامی این شروط از جانب داوطلب وی را برای تأیید صلاحیت به شورای نگهبان معرفی می‌کنند. شرایط هفت‌گانه به شرح زیر است:
√ داشتن سلامت جسمانی در حد نعمت بینایی، شنوایی و گویایی
√ عدم سوء پیشینه و محکومیت قضایی
√ عدم سوء شهرت در حوزه انتخابیه
√ داشتن حداقل ۳۰ سال کامل سن برای ثبت نام
√ داشتن حداقل مدرک کارشناسی ارشد و یا معادل آن (بنا بر یک تبصره افراد دارای مدرک کارشناسی که سابقه پنج سال کار در حد کارشناسی را داشته باشند نیز مجاز به ثبت نام هستند)
√ اعتقاد و التزام عملی به نظام جمهوری اسلامی ایران و قانون اساسی آن
√ اعتقاد و التزام عملی به اسلام و اصل مترقی ولایت مطلقه فقیه
پس از هیئت‌های اجرایی نوبت به شورای نگهبان می‌رسد که به تأیید صلاحیت داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس بپردازد. در صورتی که شورای نگهبان نیز صلاحیت داوطلبی را تأیید کرد وی می‌تواند در انتخابات شرکت کند.
شرایط، حقوق و محدودیت‌های نمایندگان مجلس
- سوگند: نمایندگان برگزیده که پس از تأیید صلاحیت از جانب نهادهای مسئول در انتخابات مجلس به پیروزی دست پیدا کردند، در اولین گام باید در صحن مجلس سوگندی را ادا کنند که در آن به کتاب قرآن قسم می‌خورند. متن این سوگندنامه به شرح زیر است:
بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
من در برابر قرآن مجید، به خدای قادر متعال سوگند یاد می‌کنم و با تکیه بر شرف انسانی خویش تعهد می‌نمایم که پاسدار حریم اسلام و نگاهبان دستاوردهای انقلاب اسلامی ملت ایران و مبانی جمهوری اسلامی باشم، ودیعه‌ای را که ملت به ما سپرده به عنوان امینی عادل پاسداری کنم و در انجام وظایف وکالت، امانت و تقوی را رعایت نمایم و همواره به استقلال و اعتلای کشور و حفظ حقوق ملت و خدمت به مردم پایبند باشم، از قانون اساسی دفاع کنم و در گفته‌ها و نوشته‌ها و اظهارنظرها، استقلال کشور و آزادی مردم و تأمین مصالح آنها را مد نظر داشته باشم.
- نمایندگان اقلیت‌های مذهبی نیز همین سوگند را ذکر می‌کنند و تنها به جای قرآن نام کتاب مقدس خود —اوستا، انجیل یا تورات— را بر زبان می‌آورند.
- هر نماینده مجلس در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسایل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید.
- سمت نمایندگی قائم به شخص است و قابل واگذاری به دیگری نیست.
- نمایندگان مجلس در مقام ایفای وظایف نمایندگی در اظهار نظر و رأی خود کاملاً آزادند و نمی‌توان آنها را به سبب نظراتی که در مجلس اظهار کرده‌اند یا آرایی که در مقام ایفای وظایف نمایندگی خود داده‌اند تعقیب یا توقیف کرد.
مذاکرات مجلس باید علنی باشد و گزارش کامل آن از رسانه ها برای اطلاع عموم منتشر شود
ویژگی های اصلی نماینده مطلوب مجلس
- نگرش دینی:
داشتن دغدغه دینی نه به معنای داشتن ظاهری موجه یا ادعاهای زبانی که به معنای تلاش برای نزدیک تر کردن روش تفکر و مبانی ورود به موضوعات مختلف علمی و عملی از منظر نگاه اصیل دینی و پیراسته بودن از نگاههای التقاطی روشنفکرانه یا متحجرانه باید همچون سایه ای همه ویژگیهای کاندیدا را بپوشاند و دغدغه کارآمدسازی دین در عرصه حکومت با روشهای نظام مند و مدبرانه را بعنوان دغدغه اصلی وی متجلی نماید. ملاک تشخیص نوع نگرش وی نیز می تواند اندیشه اصیل بزرگانی چون حضرت امام (ره) و نگاه های ایشان باشد.
- شجاعت:
امکان ایجاد ارتباط با مراکز رانتی از طرفی و وجود بعد نظارتی بعنوان یکی از وظائف موثر نمایندگان مردم و همچنین سیطره فضای سیاست زده موجود، بیش از هر زمان ویژگی استقلال و شجاعت و جسارت را در نماینده مجلس طلب می کند تا شان نمایندگی ملت و نه احزاب یا دولت و... به درستی رعایت شود. حفظ روحیه انتقادی نسبت به نقایص کشور و عدم تسامح در برابر فرصت طلبان خودی! و غیرخودی بنا بر بهانه ها و مصالح متعدد، باید مولفه اساسی نماینده مجلس انقلابی و تحول ساز باشد.
- کلان نگری:
مجلس، محمل بررسی مسائل مهم و کلان کشوری است و داشتن این سطح از نگرش که با آینده نگری و تفکر استراتژیک و تمییز اهم از مهم نیز الفت جدی دارد، مولفه ای ضروری برای کسی است که حضور در مجلس را بسترساز ایجاد تحولات اساسی در کشور فرض کرده و نه انجام چند کار جزئی که شاید در شان مجلس نیز نباشد و نوعی فرصت سوزی به حساب آید!
بررسی نوع ریشه یابی و مساله شناسی فرد از وضعیت کشور در عرصه های مختلف می تواند ما را در تعیین سطح نگاه وی کمک نماید. از منظری دیگر اصلاح سنت ها و روندهای غلط موجود به جای ترمیم نقطه ای و جزئی امور و ارائه طرحهایی با عمق و گستره کم باید مطمح نظر نماینده مجلس باشد. ناگفته نماند که یک نماینده مجلس به همه موضوعات که حتی در آنها تخصص ندارد نیز رای می دهد لذا ضرورت وجود این نوع نگرش مهمتر خواهد شد. بدیهی است شعارها، نگرشها و انتظارات قومی و محلی رایج در میان بسیاری مناطق کشور و وعده های اینگونه کاندیداها با این اصل در تضاد است، چنانچه رهبر انقلاب نیز بدان اشاره داشتند.
▪ سایر ویژگیها:
داشتن تخصص در عرصه ای خاص، ساده زیستی، توجه به محرومان، داشتن برنامه برای ایجاد تحول، روحیه کار جمعی و کارشناسی، صداقت، عدم اغواگری و اسراف در تبلیغات انتخاباتی و... مواردی دیگر از اهم ویژگی های یک نماینده مطلوب مجلس اند که باید تلاش کرد افرادی با این ویژگیها برگزیده شوند و از آن مهمتر برای خروج از انفعال در حال حاضر، می توان به سراغ افرادی اینگونه رفت و آنان را برای حضور در صحنه رقابت انتخاباتی تهییج کرد تا ان شاء الله حضور هر نماینده براستی وزن مجلس آینده و جهت گیری آن را تغییر دهد و خانه ملت را از لوث حضور کوتوله های سیاسی و رانت خواران پاک نماید.
- 15
- 2
