به گزارش جهان صنعت، در روزهایی که نگاه‌ها به برجام و نشست‌های دیپلماتیک وین دوخته شده بازار ارز پرده از تحولات جدیدی برداشته است؛ شکاف بین نرخ دلار نیمایی و بازار آزاد به طور قابل ملاحظه‌ای در حال کاهش است. در حالی که فاصله این دو نرخ در سی روز گذشته حدودا ۳۵۰۰ تومان بود، این تفاوت قیمتی تا ۱۶ تیر ماه به حدود ۲۶۰۰ تومان رسیده است. دلیل اصلی این کاهش قیمت هزار تومانی در یک ماه اخیر افزایش قیمت دلار در سامانه نیما بوده است، به طوری که از ۲۰ هزار و ۳۹۰ تومان به ۲۲ هزار و ۴۳۶ تومان رسیده است. هرچند دلار بازار آزاد نیز در این فاصله افزایش قیمت داشته و تغییر کانال داده است، با این وجود سرعت رشد دلار نیمایی از سرعت رشد دلار آزاد در بازه زمانی یادشده بیشتر بوده است.
تحولات بازار ارز طی حداقل یک ماه اخیر نگاه‌های زیادی را به خود جلب کرده است. دلیل اصلی این مساله نیز این است که مذاکرات ایران و آمریکا بر سر برجام در جریان است و هر حرکت مثبتی از سوی طرفین مذاکره‌کننده بر عملکرد بازیگران ارزی بازار تاثیر می‌گذارد. برای مثال در روزهایی که اخبار مثبتی از نتیجه مذاکرات منتشر شده و مقامات ایرانی و آمریکایی از افزایش احتمالات در خصوص به نتیجه رسیدن برجام خبر داده‌اند معامله‌گران نیز وارد فاز احتیاطی شده و رفتار معاملاتی خود را تغییر داده‌اند. از همین رو دلار در برهه‌های زمانی یادشده عموما با کاهش قیمت همراه بوده است. با این حال در دوره‌هایی که معامله‌گران نسبت به نتیجه مذاکرات خوش‌بین نبوده‌اند و شاهد فرسایشی بودن روند تعاملات بین دو کشور بوده‌اند تمایل بیشتری به حضور در بازار و نوسان‌گیری از خود نشان داده‌اند و در نتیجه دلار در این شرایط مسیرهای صعودی افزایش قیمت را پیموده است.
کف و سقف قیمتی دلار
آخرین معاملات انجام‌شده تا ۱۶ تیرماه نشان می‌دهد که دلار طی یک هفته اخیر افت‌وخیزهای زیادی داشته و کف و سقف قیمتی آن بین ۲۴ هزار و ۹۰۰ تا ۲۵ هزار و ۵۵۰ تومان متفاوت بوده است. رفت و برگشت‌های مکرر دلار در این دو کانال قیمتی تنها مختص هفته گذشته نبوده و پیش از این نیز شاهد عبور مکرر دلار از مرز ۲۴ هزار و بازگشت دوباره آن به این کانال قیمتی بوده‌ایم. طی مدتی که پای دلار به کانال جدید قیمتی باز شده در برخی روزها شاهد ثبت قیمت‌هایی نزدیک به ۲۵ هزار و ۴۰۰ تومان نیز بوده‌ایم با این حال مقاومت بازار مانع از رشد بیشتر قیمت دلار شده است.
معاملات یک ماه اخیر این بازار نیز نشان می‌دهد که دلار در هفته سوم خرداد در محدوده قیمتی ۲۳ هزار و ۹۰۰ تومان تا ۲۴ هزار و ۳۰۰ تومان در نوسان بوده است. همان‌طور که گفته شد مذاکرات وین معیار اصلی نزول و یا صعود دلار در این مدت بوده است. کارشناسان نیز با نگاه تکنیکالی خود پیش‌بینی کرده بودند که دلار تا محدوده قیمتی ۲۶ هزار تومان امکان افزایش قیمت را دارد با این حال احتمال صعود بیشتر دلار را مردود اعلام کرده‌اند. با استناد به این پیش‌بینی‌ها می‌توان اعلام کرد که دلار کماکان به رفت و برگشت خود در محدوده فعلی ادامه خواهد داد مگر این که اخبار جدیدی از وین و از سوی طرفین مذاکره‌کننده منتشر شود.
رشد دلار نیمایی دو برابر دلار آزاد
اما در بازه زمانی مورد بررسی تغییرات قیمتی در سایر نرخ‌های موجود در بازار نیز دیده شده است. برای مثال نرخ دلار در صرافی‌های منتخب که هفته‌ها در کانال قیمتی ۲۳ هزار تومان قرار داشت به دنبال رشد قیمت دلار آزاد به کانال ۲۴ هزار تومانی قدم گذاشت. هرچند نرخ دلار در صرافی‌ها کمی عقب‌نشینی کرد با این وجود کماکان در کانال ۲۴ هزار تومانی جا خوش کرده است. علاوه بر این، تغییر مهم دیگر به کاهش شکاف قیمت دلار نیمایی و دلار بازار آزاد مربوط است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که همزمان با رشد دلار در بازار آزاد، قیمت اسکناس آمریکایی در سامانه نیما نیز بیشتر شده است. اگر تحولات یک ماه گذشته را مبنای مقایسه قرار دهیم پی به رشد همزمان دلار نیمایی و آزاد می‌بریم، ولو آنکه سرعت رشد دلار نیمایی بیشتر از دلار بازار آزاد بوده است. برای مثال قیمت دلار در تاریخ ۱۹ خرداد ماه ۲۳ هزار و ۹۲۳ تومان بوده و این نرخ در تاریخ ۱۶ تیر ماه به ۲۵ هزار و ۱۹ تومان رسیده است؛ به این ترتیب در این فاصله زمانی دلار ۶/۴ درصد افزایش قیمت داشته است. دلار نیمایی نیز در تاریخ‌های یاد شده به ترتیب ۲۰ هزار و ۳۹۰ و ۲۲ هزار و ۴۳۶ تومان بوده که موید رشد حدود ۱۰درصدی آن است. به این ترتیب رشد دلار نیمایی در این مدت دو برابر رشد دلار آزاد بوده است.
بدبینی سیاسی
در خصوص دلایل کاهش شکاف قیمتی دلار نیمایی و دلار آزاد مباحث زیادی مطرح می‌شود. پیشتر و در دوره‌هایی که فاصله قیمتی این دو ارز زیاد بود صادرکنندگان تمایل زیادی به بازگشت ارز به چرخه اقتصادی از خود نشان نمی‌دادند چه آنکه فروش دلارهای صادراتی در بازار ارز بازدهی بیشتری نصیب آنها می‌کرد. این مساله بازارساز را برآن داشت تا به منظور افزایش تمایل صادرکنندگان به بازگشت ارز این تفاوت قیمتی را کاهش دادند و برای این منظور قیمت دلار نیمایی را تا حوالی دلار آزاد بالا بردند. در دوره فعلی به نظر می‌رسد افزایش قیمت دلار نیمایی و کاهش شکاف قیمتی آن با دلار آزاد دلایل دیگری دارد. به نظر می‌رسد همزمان با افزایش بدبینی معامله‌گران بازار نسبت به نتیجه برجام، فعالان اقتصادی نیز با دید تردید به آینده پیش‌رو می‌نگرند. به نظر می‌رسد نااطمینانی نسبت به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات منجر شده که صادرکنندگان نیز ارزهای صادراتی را با تاخیر در سامانه نیما عرضه کنند و بخش زیادی از آن را نزد خود نگه‌داری کنند.
دو سناریوی پیش‌رو
صادرکنندگان هم‌اکنون نسبت به آینده مذاکرات خوش‌بین نیستند و پیش‌بینی می‌کنند که دلار به زودی دچار افزایش قیمت شود و همین مساله تاخیر در عرضه ارز در سامانه نیما را توجیه‌پذیر می‌کند. ضمن آنکه صادرکنندگان مطابق قانون مکلف هستند که دلارهای صادراتی خود را تنها با هدف تامین نیازهای بخش وارد‌کننده به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند و شاید همین مساله نیز یکی از دلایلی است که میل به بازگشت ارز را در بین آنها کاهش می‌دهد. با این حال این مساله نیز نباید فراموش شود که صادرکنندگان تنها تا زمانی می‌توانند ارزهای صادراتی را نزد خود نگه دارند که هنوز مهلت قانونی برای بازگشت ارز وجود داشته باشد در غیر این صورت این اقدام آنها تخلف محسوب خواهد شد.
در هر صورت اگر تفاوت قیمتی دلار نیمایی و آزاد بالا باشد احتمال اینکه این رویه از سوی صادرکنندگان تداوم یابد، وجود خواهد داشت. بنابراین به نظر می‌رسد که فعالیت صادرکنندگان و رویکرد آنها به بازگشت ارز نیز به سرنوشت برجام گره خورده است.
بدیهی است در صورت مثبت بودن نتیجه مذاکرات عرضه ارز در سامانه نیما نیز سرعت می‌گیرد و شرایط را برای کاهش قیمت ارز فراهم می‌آورد.
بدیهی است نتیجه برجام پیش از آنکه بر بازار نیمایی تاثیر بگذارد بر بازار آزاد تاثیر خواهد گذاشت و به کاهش قیمت دلار منجر خواهد شد. بنابراین باید انتظار داشته باشیم که بعد از برجام مجموعه بازارها با افت قیمت ارز مواجه شوند. با این حال عکس این قضیه نیز در خصوص طولانی شدن روند مذاکرات وجود خواهد داشت که در این خصوص نوسانات دلار در محدوده قیمتی کنونی و یا بالاتر وجود خواهد داشت و میل به بازگشت ارز به نیما نیز شکل نخواهد گرفت.
- 17
- 6
