روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: شاخص ارزی در روزهای پایانی هفته گذشته به رشد قیمت خود ادامه داد. به‌نظر می‌رسد برآیند نیرو‌های مختلف در بازار موجب رشد سطح تقاضا و به تبع آن رشد نرخ ارز شده است. تحلیلگران از جمله دلایل رشد نرخ ارز را «افزایش ریسک‌های سیاسی» و همچنین «حضور تقاضای آخر سال در بازار» می‌دانند. در همین راستا قیمت هر برگ اسکناس دلار آزاد که در بازار روز چهارشنبه در کانال قیمتی ۵۲ هزار تومانی نوسان می‌کرد در ظهر روز پنج‌شنبه به کانال ۵۴هزار تومانی رسید.
بررسی‌ها حاکی از آن است که در بازار دی ماه سال گذشته نیز قیمت شاخص ارزی رشدی حدودا ۱۰ درصدی را تجربه کرد. در این میان تعطیلی‌های سال نوی چین نیز می‌تواند از جمله دیگر علل رشد قیمت ارز باشد. با فرا رسیدن سال نوی چین تقاضا برای تسویه حوالجات ارزی نیز بالا رفته که این رشد تقاضا حواله بر بازار اسکناس نیز تاثیر گذاشته است. در بازار روزهای پایانی هفته گذشته قیمت سکه طلا نیز افزایشی بود. هر قطعه سکه طلا طرح جدید در ظهر روز پنج‌شنبه با حدود ۶۵۰ هزار تومان رشد نسبت به نرخ روز پیشین در رقم ۳۱ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان معامله شد. بررسی‌های به‌عمل آمده از روند بازار‌های ارز و طلا در ماه‌های پایانی سالیان گذشته حاکی از آن است که هر ساله در زمستان، حجم کلی تقاضا برای ارز و طلا افزایش می‌یابد. برخی از تحلیلگران این تقاضا را به‌دلیل شروع تسویه‌حساب‌های ارزی فعالان اقتصادی می‌دانند. البته تمایل افراد جامعه به تبدیل دارایی‌های خود به ارز و طلا نیز در این رشد تقاضا بی‌تاثیر نیست. کارشناسان بر این باورند که یکی از دلایل افزایشی شدن نرخ ارز در روزهای اخیر، مساله تقاضا‌های آخر سال است.
البته گفتنی است که بررسی‌های به‌عمل آمده از روند نرخ ارز در ۱۰ ماه سال جاری نیز گویای آن است که قیمت اسکناس‌های خارجی تا اینجای سال روند نسبتا کم نوسانی را تجربه کردند و می‌توان گفت که نرخ ارز با نرخ تورم تعدیل نشده پس در نتیجه روند‌های افزایشی حال حاضر می‌تواند بخشی از این اختلاف را جبران کند. علاوه بر موارد ذکر شده، تحولات نظامی روزهای اخیر در منطقه نیز عامل مهمی در راستای افزایشی شدن قیمت ارز است. عاملی که بسیاری از سودجویان را روانه بازار و فضای معاملات ارز را هیجانی کرده است. با تشدید تنش‌های نظامی در منطقه برخی از فعالان بازار با انتشار ریسک‌های جنگی اقدام به قیمت‌دهی شاخص‌های ارزی در سطوح بالاتر از نرخ روز کرده و موجب برهم خوردن تعادل بازار می‌شوند. برخی افراد نیز با هدف کسب سود از این روند‌های افزایشی در نقش خریدار ظاهر شده و موجب رشد قیمت ارز می‌شوند. اما در نهایت می‌توان گفت که رفتار نهاد بازارساز در ماه‌های گذشته نشان داده که تمایلی به رشد نرخ ارز از سوی بانک مرکزی وجود ندارد و عمده روند‌های افزایشی از ابتدای سال بعد از گذشت مدت کوتاهی ناموفق به پایان رسیده‌اند. در نتیجه باید دید در هفته پیش‌رو بانک مرکزی به این رشد قیمت بازار چه واکنشی نشان خواهد داد و آیا نرخ دلار در کانال ۵۴ هزار تومانی به فعالیت خود ادامه می‌دهد یا خیر؟
***
بررسی تحولات آتی بازار ارز؛ آرامش با حضور بازارساز
روزنامه جهان صنعت نوشت: در دو هفته اخیر و خاصه در نیمه دوم هفته گذشته، نرخ برابری دلار با پول ملی ایران بیش از ۸ درصد نسبت به بازه زمانی ۱۰ ماهه گذشته رشد را تجربه کرد که این رشد نه ناشی از کسری عرضه، بلکه مربوط به تحولات سیاسی پیرامونی ایران شکل گرفته بود. این میزان رشد را که بیشتر ناشی از تحولات سیاسی بیرونی در اقتصاد ایران و سرریز تکانه‌های روانی آن در بازار ناشی می‌شد، به نظر قابلیت این را دارد که به‌زودی و بر اثر تخلیه هیجانات و مداخله جدی‌تر بانک مرکزی به عنوان بازارساز، تعدیل شده و به نقطه سابق خود باز گردد. با توجه به توانمندی بانک مرکزی در طول یک سال گذشته که با تامین تقریبی تمامی سفارشات (بیش از ۶۵ میلیارد دلار سفارش ارزی توسط بانک مرکزی در یک سال اخیر تامین شده است)، بعید است که این نهاد توانایی تزریق شوک مثبت به بازار در روزهای آتی را نداشته باشد.
شوک‌هایی با تاریخ انقضا
تخلیه اثرات هیجانی ناشی از تداوم جنگ غزه، باعث شده است این رخداد سیاسی تا اندازه زیادی کشش اثرگذاری بر بازار ارز ایران را از دست بدهد و از سوی دیگر بازار به دلیل پایان یافتن تنش‌های موشکی میان ایران و گروه‌های تروریستی در سه کشور منطقه (عراق، سوریه، پاکستان) و پاسخ پاکستان به واکنش نظامی ضدتروریستی ایران، همچنین با تخلیه اثرات ناشی از جریحه‌دار شدن احساسات عمومی به واسطه بمبگذاری تروریستی در کرمان، به نظر می‌رسد که بازار مهیای بازگشت به شرایط با ثبات ۱۰ ماهه گذشته خود خواهد بود. با توجه به اینکه کنش و واکنش‌های نظامی میان ایران و کشورهای دیگر در منطقه بسیار بعید به نظر می‌رسد، امید بسیاری به بازگشت ثبات به بازار ارز وجود دارد. هرچند در همین بازه زمانی نیز افزایش تنها ۸ درصدی در قیمت ارز نشان می‌دهد که بانک مرکزی به‌مثابه بازارساز، سکان هدایت مقدرات بازار ارز را رها نکرده و با حضور نسبتا موثر خود در بازار، اجازه افزایش جدی‌تر قیمت ارز را -که در شرایط مشابه برای ایران به دفعات رخ داده است- به سوداگران دلار نداده است.
گفتنی است که شکل‌گیری حباب در بازار سکه به افزایش انتظارات تورمی در کشور دامن زد و بخشی از این افزایش در سطوح انتظارات به شکل Herd behavior (تعبیری که اقتصاددانان رفتارگرا برای کنش‌های عصبی و هجوم دسته‌جمعی برای خرید یا فروش کالا یا سهام در بازارها به کار می‌برند) نمود یافت و به بازار دلار نیز سرریز کرد که با حضور به موقع بانک مرکزی در بازار سکه و وعده محمدرضا فرزین برای استفاده کامل از ظرفیت ضرب ۲۰ هزار سکه طلا در روز، انتظارات سرریزشده طلاپایه به بازار دلار، تا اندازه قابل‌توجهی مهار شد و در صورتی که بانک مرکزی بتواند حضور جدی‌تری در بازار سکه به صورت استمراری از خود به نمایش بگذارد، می‌توان به تخلیه بیشتر حباب طلایی تحمیل‌شده به دلار امیدوار باشیم و در عین حال نیز ناترازی در عرضه سکه طلا در بازار که در مسیر کاهشی قرار بگیرد؛ این امنیت خاطر به شهروندان تزریق خواهد شد که بانک مرکزی برای روز مبادا و شرایط سخت، ذخایر مناسبی اندوخته است که می‌تواند به داد اقتصاد کشور و شهروندان برسد.
بانک مرکزی وارد می‌شود
خبرنگار اقتصادی جهان‌صنعت به اطلاعاتی از سوی یک منبع آگاه عالی‌رتبه در بانک مرکزی دست یافته است که اثبات می‌کند بانک مرکزی در روزهای آینده با دست پرتری در بازار ارز حضور خواهد یافت و با تزریق ارز مورد نیاز به بازار، از افزایش قیمت دلار جلوگیری خواهد کرد و در صورتی که چند هفته به همین منوال تداوم پیدا کند، می‌توان مطمئن شد که بانک مرکزی اراده‌ای آهنین برای جلوگیری از به حرکت درآمدن لنگر ارزی واردات کالاهای مصرفی دارد و اجازه تضعیف بیش از پیش پول ملی را نخواهد داد.
این منبع آگاه که خواست نامش فاش نشود گفت که بانک مرکزی ظرفیت مداخله ارزی خود در بازار را بیش از پیش افزایش خواهد داد تا دیگر کوچک‌ترین نگرانی در این زمینه برای متقاضیان غیرضروری ارز (که صرفا به عنوان وسیله‌ای برای حفظ ارزش دارایی‌های‌شان به این بازار هجوم آورده بودند) به‌وجود نیاید و این افراد بتوانند با خیال راحت دارایی‌های خود را به شکل سالم‌تر و با برنامه‌‌ریزی نرمال و بهینه‌تری مدیریت کنند. با این حساب بانک مرکزی قرار است در روزهای آینده به‌مثابه آتش‌نشان در بازار ارز به عملیات گسترده پولی اقدام کند و با توجه به زیرساخت‌هایی چون مرکز مبادله و صرافی ملی و نهادهای مشابه که از پیش ایجاد شده‌اند، دست این نهاد برای حضور مفید و موثر در بازار بازتر خواهد بود.
نکته کلیدی‌ای که نباید از آن غفلت ورزید، کنترل حجم مقداری ریال در گردش در کشور است که بانک مرکزی اگر بتواند با استفاده از ابزارهای مدرن امحای کامل نقدینگی این مهم را در دستور کار خود قرار دهد، می‌توان امیدوار بود که علاوه‌بر مدیریت انتظارات تورمی و کنترل رشد نقدینگی، می‌شود به افزایش ارزش و قدرت پول ملی نیز دل بست. بانک مرکزی از زمانی که استقلال نهادی بیشتری به دست آورده است، توانایی مداخلات مفیدتر و موثرتر در بازار بین بانکی، بازار پول، بازار طلا و بازار ارز و بازار بدهی را به دست آورده است و می‌توان امیدوار بود که در این بازارها، نهاد یاد‌شده با حداکثر استقلال و اعتماد به‌نفس مورد نیاز، دست به جراحی‌ها و اقدامات اصلاحی مورد نیاز بزند.
- 11
- 1
