به گزارش جهان صنعت، با افزایش سرسام‌آور قیمت لوازم‌خانگی نو، بازار دست‌دوم این کالاها در حال تبدیل شدن به گزینه‌ای اجتناب‌ناپذیر برای بسیاری از خانوارهای ایرانی است. آنچه در نگاه اول یک انتخاب ساده اقتصادی به‌نظر می‌رسد، درحقیقت نشانه‌ای از زخم‌های عمیق‌تر اقتصادی بر پیکره جامعه است. افزایش چندبرابری قیمت لوازم‌خانگی نو که حاصل تحریم‌ها، وابستگی به قطعات وارداتی و نوسانات ارزی است، توان خرید عمومی را به‌شدت کاهش داده است. در چنین شرایطی بازار دست‌دوم به پناهگاهی برای مصرف‌کنندگانی تبدیل شده که از یک‌سو نیاز مبرم به این کالاها دارند و از سوی دیگر توانایی رقابت با قیمت‌های بازار نو را ندارند.
این تغییر الگوی خرید تنها به اقتصاد محدود نمی‌شود بلکه بازتاب کاهش امید به زندگی و تغییر سبک مصرف در سایه تورم و بحران‌های پی‌درپی است. هنگامی که خانواده‌ها مجبورند بین خرید خوراک و تهیه یخچال دست‌دوم انتخاب کنند، طبیعی است که کالاهای بادوامی مانند لوازم‌خانگی نخستین قربانیان این جدال سخت معیشتی باشند. رونق بازار دست‌دوم درحقیقت زنگ خطری برای تولیدکنندگان داخلی و نشانه‌ای از عمق رکود در بازار نو است.
کمرنگ‌شدن کالاهای مصرفی بادوام از سبد خانوار
در این راستا احسان فدایی، کارشناس لوازم‌خانگی در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» با اشاره به این موضوع که بازار دست دوم لوازم‌خانگی در برابر بازار دسته اول افزایش یافته است، بیان کرد: صنعت لوازم خانگی پس از تحریم‌ها در تلاش بود که به عمق ساخت داخل نائل شود اما اتفاقی که افتاد این بود که قطعات استراتژیک این لوازم وارداتی بود که روی قیمت تمام‌شده تاثیر بالایی داشت، برای نمونه پنل تلویزیون از خارج از کشور تامین می‌شود یا برخی قطعات لوازمی همچون یخچال، لباسشویی و… نیز وارداتی است که قطعات این لوازم به‌شدت روی بهای تمام‌شده کالا اثرگذار هستند. یا حتی مواد اولیه بخشی از تجهیزاتی که داخلی‌سازی شده نیز وارداتی هستند بنابراین زنجیره تامین در لوازم‌خانگی به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت‌تاثیر تحریم‌ها و نرخ ارز گرفته، از این‌رو شاهد افزایش قیمت لوازم‌خانگی طی چند سال اخیر هستیم که این افزایش قیمت بازار دست اول لوازم خانگی را به رکود سوق داده و در مقابل بازار دست دوم این بازار را رونق بخشیده است.
فدایی در ادامه خاطرنشان کرد: طی چند سال اخیر و به‌صورت خاص پس از شیوع بیماری کرونا و پس از آن نیز به‌دلیل تورم‌های بالا، به‌دلیل پایین آمدن امید به زندگی، سبک مصرف مردم نیز تغییر یافته است، بدین معنا که بدون تغییر در الگوی مصرف کالاهای اساسی شامل خوراک و دارو، کالاهای مصرفی بادوام به‌تدریج از سبد کالاهای مردم کمرنگ شده است. مردم اگر پس‌اندازی نیز داشته باشند، ترجیح می‌دهند آن را به سمت بازارهای موازی مانند طلا و ارز ببرند.
وی در ادامه توضیح داد: در چنین شرایطی هر اندازه کالایی کشش قیمتی پایین‌تری داشته باشد مانند کالاهای اساسی و دارو از سبد مصرفی مردم حذف نخواهد شد، در مقابل هر اندازه کشش قیمتی کالایی بالاتر باشد، مانند کالاهای مصرفی بادوام از جمله لوازم خانگی، مبلمان، تلفن همراه و… به‌تدریج از سبد کالای مردم خارج می‌شود. به‌صورت مشخص این اتفاق برای لوازم خانگی به‌عنوان کالایی با کشش قیمتی بالا روی داده و در صورت لزوم مردم را به‌سمت لوازم خانگی دست دوم سوق داده است.
هاپیرهایی که نجات‌دهنده نشدند
این کارشناس بازار لوازم خانگی در ادامه تاکید کرد: این اتفاق در حوزه لوازم خانگی پس از کرونا شکل گرفت و طی سال‌های اخیر به‌دلیل تورم‌های بالا نهادینه شد. هرچند هایپرهای لوازم خانگی به صورت سازماندهی‌شده با تبلیغات گسترده و تسهیلاتی همچون قسطی قصد داشتند مردم را ترغیب به خرید لوازم خانگی کنند اما این روش نیز تا حدی جوابگو بود چراکه وقتی امید به زندگی مردم پایین آمده است به‌صورت کلی خرید این کالاها برای خانوارها خط خواهد خورد.
جنگ ۱۲روزه و رکود بازار
فدایی در ادامه خاطرنشان کرد: موضوعی که طی سال‌جاری به‌شدت روی بازار لوازم خانگی تاثیرگذار بود، رخداد جنگ ۱۲روزه بود که هایپرهای لوازم‌خانگی را نیز دچار مشکل کرد. هرچند این جنگ ۱۲روز طول کشید اما به‌شدت روی اقتصادی الگوی خرید مردم اثرگذار بود که به دنبال خود بازار لوازم خانگی را به رکود بیشتری سوق داد. در چنین شرایطی تولیدکنندگان میزان تولید خود را کاهش دادند اما این کاهش تولید تاثیری روی قیمت ندارد چراکه با تولید کمتر هزینه‌های سربار برای تولیدکننده بیشتر خواهد بود و همین امر سبب افزایش قیمت تمام‌شده می‌شود و این امر شکاف قیمتی و جیب مصرف‌کننده را بیشتر از پیش می‌کند.وی در پاسخ به این پرسش که در چنین شرایطی بازار لوازم دست دوم برای لوازم خانگی چقدر رواج پیدا کرده است، گفت: طبیعی است که به دلایل مطرح‌شده بازار دست دوم لوازم خانگی رواج بیشتری پیدا کند یا مردم بیش از گذشته به سمت تعمیرات لوازم خانگی خود پیش بروند.
تغییر الگوی مصرف
این کارشناس لوازم خانگی در ادامه با اشاره به تغییر سبک زندگی مردم در ایران یادآور شد: در این میان نباید از تغییر سبک زندگی شرقی در بین جوانان غافل ماند چراکه در گذشته میان ایرانیان الگوی ازدواج بسیار پررنگ بود و برای زندگی جدید تهیه جهیزیه جزو ملزومات به‌شمار می‌رفت اما هم‌اکنون با کمرنگ‌شدن الگوهای زندگی خانوادگی و ازدواج‌های رسمی، تهیه جهیزیه برای شروع زندگی رنگ باخته است و کسانی که با یکدیگر زندگی می‌کنند به‌صورت اشتراکی وسایل خانه‌های خود را مورد استفاده قرار می‌دهند. در این میان برخی نیز وسایل دسته دوم تهیه می‌کنند و معتقد هستند که وسایل دست دوم خارجی یا حتی قدیمی از نظر کیفیت بهتر از وسایل دست اولی است که هم‌اکنون در بازار موجود هستند.
سارا اصغری
- 19
- 3
