شامگاه شنبه ۲۲ آذر، بنزین ۳ نرخی اجرا شد و نرخ بنزین آزاد به ۵ هزار تومان افزایش پیدا کرد. برخلاف تجربه آبان ۹۸، افزایش قیمت بنزین ناگهانی نبود و دولت از قبل، عزم خود را برای اجرای این طرح اعلام کرد.
همزمان با اجرای بنزین ۳ نرخی، بازارهای مالی متلاطم شدند و افزایش قیمتها در این بازارها شکل دیگری به خود گرفت. در هفتههای گذشته وضعیت دلار بحرانی بود و اکنون انتظار پایین آمدن قیمت دلار از مرز ۱۲۰ هزار تومان نیز از بین رفته است. روز گذشته قیمت دلار با ۱۲۵ هزار تومان بازگشایی شد اما با ۲ هزار تومان افزایش، وارد کانال ۱۲۷ هزار تومانی شد.
بازار طلا و سکه نیز دستکمی از دلار ندارد؛ قیمت طلا گرمی ۱۸ عیار در بازار آزاد شنبه ۲۲ آذر، با ۴۶۳,۵۰۰ تومان افزایش، ۱۳,۲۹۴,۹۰۰ معامله شد . قیمت طلا مثقال ۱۸ عیار در بازار آزاد روز گذشته، با ۲,۰۰۵,۰۰۰ تومان افزایش، ۵۷,۵۸۶,۰۰۰ معامله شد. قیمت سکه امامی نیز در بازار آزاد دیروز با ۳,۶۹۰,۰۰۰ تومان افزایش، ۱۳۸,۴۹۵,۰۰۰ معامله شد. قیمت سکه بهار آزادی هم با ۵,۲۸۵,۰۰۰ تومان افزایش، ۱۳۳,۰۰۵,۰۰۰ معامله شد. بازار خودرو هم از قافله افزایش قیمت جا نماند و قیمتها بین ۱۰ تا ۹۰ میلیون تومان افزایش داشتند.
دولت از آغاز اعلام طرح ۳ نرخی شدن بنزین بارها اعلام کرد که این طرح نتیجه تورمی خاصی ندارد چرا که دولت به جای اتخاذ روشهای ناگهانی و «شوکدرمانی»، روش اصلاح تدریجی قیمت بنزین را در پیش گرفته است، اما بازارها با التهاب و جهش قیمت به اجرای بنزین ۳ نرخی واکنش نشان دادند.
دلار چرا نباید گران شود؟
یک تحلیلگر بازارهای مالی درباره قیمت دلار و سکه در روزهای اخیر، به «توسعه ایرانی» گفت: وضعیت بازارها به صورتی شده است که دیگر نمیتوان از واژه نوسان هم برای آنها استفاده کرد زیرا در نوسان هم افزایش و هم کاهش رخ میدهد اما اکنون قیمتها تنها افزایشی شدهاند.
بروز حقشناس افزایش قیمت دلار را نتیجه سیاستهای اقتصادی دانست و اظهار کرد: کارشناسان بارها هشدار داده بودند که با دستفرمان فعلی بانک مرکزی در سیاست ارزی، این اتفاقات خواهد افتاد و نتیجه این سیاستها در زمانی که ریسکهای سیستماتیک بالا بروند، خود را نشان میدهند. اکنون هم ریسکها بالا رفتهاند و به دلیل عواملی که کارشناسان بارها در سالهای گذشته درباره نتایج آنها هشدار داده بودند و گوش آقای فرزین و بانک مرکزی بدهکار نبود، قیمت دلار افزایشی شده است.
وی با بیان اینکه افزایش قیمت دلار اتفاق عجیبی نیست، عنوان کرد: اکنون باید پرسید که چرا قیمت دلار نباید افزایشی باشد؟ ریسکها کاهش پیدا کردهاند یا مکانیسم ماشه و تحریمها رفع شده؟ گشایشی در روابط خارجی و حوزه فروش نفت اتفاق افتاده؟یا رشد نقدینگی کنترل شده است که انتظار افزایش قیمت دلار را نداشته باشیم؟
ایجاد سامانه، تنها کار فرزین
این کارشناس بازار ارز درباره سیاستهای غلط ارزی بانک مرکزی، بیان داشت: یکی از این سیاستها، فاصله فاجعهآمیزی است که دلار توافقی و سامانه با دلار بازار آزاد دارد. این فاصله فاجعهآمیز، که تاکنون فقط به نفع رانتخواران بوده، در دوره فرزین حفظ و تشدید شده است.
برزو حقشناس درباره تبعات این سیاست، توضیح داد: با فاصلهای که بین دلار آزاد و توافقی ایجاد شده است، عملا مزیت صادراتی از بین رفته است. صادرات باید مزیتی داشته باشد که صادرکننده هم به آن اقدام کند. وقتی شرکتهای بزرگ با هزاران مصیبت و کمبود گاز، برق، مواد اولیه، تحریم و غیره، ارزآوری دارند، اما ارز موردنیاز خود را با قیمتی ۴۰ درصد کمتر از بازار آزاد میخرند، مزیت صادراتی هم از بین میرود و صادرکننده هم دلار خود را به کشور بازنمیگرداند. او تصریح کرد: تنها کار فرزین، ایجاد سامانه است و طبق این روش، سامانه نیما به توافقی، سامانه توافقی به تالار اول و دوم تبدیل شده است.
این تحلیلگر با بیان اینکه شمارش نرخهای ارز از دست افراد خارج شده است، افزود: اگر قرار بود همان سازوکار نیما در توافقی احیا شود، چرا هزینههای زیادی به کشور تحمیل شد تا سامانه توافقی ایجاد شود؟ اصلا چرا نام این سامانه توافقی است در صورتی که بانک مرکزی اجازه توافق و تعیین قیمت توسط عرضه و تقاضا را نمیدهد.
خوردن «چوب و پیاز» به لطف سیاست انقباضی
حقشناس اظهار داشت: اکنون وضعیت بهقدری بغرنج است که همزمان درگیر تورم و رکود هستیم و در نتیجه، کسبوکارها در حال نابودی و سفره مردم در حال کوچکتر شدن است.
او تاکید کرد: به لطف ۳ سال سیاستهای انقباضی فاجعهآمیز فرزین، مردم هم چوب را میخورند و هم پیاز را! هر سیاستی تا جایی پاسخگو است اما اکنون هم سیاست ارزی صحیح نیست، هم سیاست انقباضی در حال اجرا است و از طرف دیگر هم تورم در حال فزونی گرفتن و مردم در حال فقیرتر شدن هستند. متاسفانه وضعیت امروز دلار، آیینه تمام نمای اجرای ۳ سال سیاست فاجعهآمیز آقای فرزین و مدیریت ارزی بانک مرکزی است.
به اعتقاد این کارشناس، در حوزه نقدینگی هم اوضاع فاجعهآمیز است و در سایه سیاست انقباضی، نقدینگی و پایه پولی به طرز سرسامآوری رشد میکنند که نتیجه این روند، کاهش ارزش پول ملی است.
افزایش ریسک با بنزین ۳ نرخی
حقشناس درباره تاثیر اجرای طرح ۳ نرخی شدن بنزین در بازارهای مالی، عنوان کرد که این طرح بنزینی ریسکهای سیستماتیک را افزایش داده است.
او درباره تاثیر ریسکهای سیستماتیک، توضیح داد: اکنون سیاستهای ارزی ما غلط است اما از طرف دیگر، انتظارات تورمی را پایین نگه میدارد و این امر موجب میشود تا فنر قیمت دلار جمع شود تا در زمان ریسکهای سیاسی جهش کند. این جهش هنگام افزایش ریسک میتواند در زمان اجرای ۳ نرخی شدن بنزین رخ دهد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی تصریح کرد: البته ریسکهای سیاسی مزید بر علت هستند و دلیل اصلی این افزایش نیستند. همانطور که اشاره شد دلیل اصلی سیاستهای بانک مرکزی است. در این شرایط باید پرسید چرا وقتی ریسکها کاهش مییابند قیمت دلار پایین نمیآید؟ مثلا آقای ترامپ چند روز پیش درباره توافق حرف زد اما دلار کاهشی نشد زیرا سیاست ارزی غلط بوده و اصلا میتوان گفت فاقد سیاست ارزی هستیم و تنها سیاستی که بانک مرکزی اعمال کرده، سرکوب ارزی بوده است.حقشناس خاطرنشان کرد: ۳ نرخی شدن بنزین اثر زیادی برجای نخواهد گذشت و نوسانات آن در حد ۱ تا ۲ روز خواهد بود زیرا مشابه وقایع آبان ۱۳۹۸ اتفاق نیفتاده است که نگرانی زیادی ایجاد کند و بنزین را علت اصلی افزایش قیمت دلار در این روزها بدانیم.به گفته او، ریسکهای سیستماتیک مانند ۳ نرخی شدن بنزین موثرند اما اثرگذاری آنها به شدت سیاستهای غلط ارزی بانک مرکزی نیست.
بیاعتمادی مردم به دولت
افزایش قیمت دلار را در روز اجرای ۳ نرخی شدن بنزین میتوان ناشی از بیاعتمادی مردم به سیاستهای حاکمیت دانست زیرا این طرح نیز انتظارات تورمی را افزایش داده است و مردم از بیم تورم آینده، احتمالا به خرید دلار روی آوردهاند.
بنزین از زمان احمدینژاد به قصه پرغصهای تبدیل شد به صورتی که اکنون یک کالای کاملا اقتصادی به یک کالای کاملا سیاسی تبدیل شده است. دولتها با هربار افزایش قیمت در بنزین، وعده میدادند که درآمد حاصله از افزایش قیمت بنزین، به چرخه اقتصاد و تولید بازمیگردد اما در عمل، این درآمد تنها صرف پوشش کسری بودجه دولتها میشد و حتی یک ریال از این درآمدها به جیب مردم بازنمیگشت. نتیجه این روند، افزایش تورم پس از هربار افزایش قیمت در بنزین بود. آخرین نمونه ناموفق دولتها در افزایش قیمت بنزین، شوکدرمانی خونین بنزین در آبان ۱۳۹۸ بود که بعد از این تجربه، کارشناسان طرفدار بازار آزاد نیز منتقد شوکدرمانی در قیمت بنزین شدند و بر اصلاح تدریجی قیمت تاکید داشتند.
اکنون دولت، به اعتقاد خودش، یک روش اصلاح تدریجی قیمت حاملهای انرژی را پیاده کرده است که بار تورمی و شوکآمیز برای معیشت مردم درپی نداشته باشد. دولت همچنین وعده داده است که درآمد حاصله از افزایش قیمت بنزین کاملا به طرح کالابرگ تخصیص پیدا میکند. با وجود تمام این روشها، مردم همچنان اعتمادی به دولتها ندارند و افزایش قیمت دلار را در روز اجرایی شدن بنزین ۳ نرخی، میتوان نشانهای از این بیاعتمادی دانست.
- 15
- 1
