کدام طلاها اجرت ساخت کمتری دارند؟

بازار طلا به‌طور بی‌سابقه‌ای سوت‌وکور است و امسال ساخت زیورآلات تقریبا به صفر رسیده است. از آن طرف قیمت‌های ناامیدکننده طلا و دلار و حباب سکه که گاه و بیگاه خبرساز می‌شود، باعث شده است مردم به خرید شمش طلا روی بیاورند. مردمی که تا دیروز طلا را مدلی از پس‌اندازشان تصور می‌کردند حالا خریداران حرفه‌ای‌تری شده‌اند و دیگر نه برای خرید طلای نو و مزد ساخت طلا پول می‌دهند و نه برای نگین و عیار طلا پول اضافه خرج می‌کنند. آنها حتی حباب سکه را هم در معادلات و دو دو تا چهارتاهایشان لحاظ می‌کنند و با خرید شمش طلا خیال خودشان را راحت کرده‌اند. این چکیده‌ای از وضع بازار به روایت روسای اتحادیه صنفی طلا و جواهر است. آنها به «شهروند» توضیح می‌دهند طلا تنها امید طبقه متوسط برای حفظ ارزش پولشان است؛ مردمی که توانایی خرید ملک یا سرمایه‌گذاری در سایر بازارها را ندارند و حالا طلا برایشان کارکردی متفاوت از زیورآلات دارد.

١٦ ماه است یک کیلو النگو نفروخته‌ام!

ویترین‌های طلافروشی این روزها دیگر برق گذشته را ندارد. راسته بازار طلافروشان که سال‌های پیش با مناسبت و بی‌مناسبت محل گذر و خرید نوعروسان و مردم عادی برای تهیه حلقه و سرویس طلای ازدواجشان بود، حالا سوت‌وکورتر از  همیشه شده است. آن‌گونه که محمد کشتی‌آرای، رئیس اتحادیه تولیدکنندگان  طلا  به «شهروند» می‌گوید: «تولید مصنوعات طلا امسال نزدیک به صفر شده است و بیشتر آن‌چه که در ویترین مغازه‌ها دیده می‌شود، مربوط به تولیدات سال‌های قبل است.»  اما محمد ولی در حالی این گفته‌ها را مطرح می‌کند که تولید طلا در ایران پیش از گرانی‌های اخیر سالانه ١٠٠ تن اعلام می‌شد. او که خود نیز تولید‌کننده  النگوی‌های طلاست، می‌گوید: «شاید باور نکنید که در ١٦ ماه گذشته حتی یک کیلو النگو هم نساختم. هیچ‌گاه به یاد نداشتم که بازار خرید و فروش طلا تا این اندازه سوت و کور باشد.»

پس‌انداز طلای نو صرفه ندارد

این موضوع در حالی رخ می‌دهد که طلا تا چند دهه پیش یکی از مهمترین روش‌های پس‌انداز مردم و به‌ویژه زنان خانه‌دار بود. یکی از دلایلی که باعث شد طلای نو این کارکرد خود را از دست بدهد، موضوع اجرت یا مزد ساخت است که از خریدار گرفته می‌شود اما در زمان فروش محاسبه نمی‌شود. این موضوع باعث شد که بسیاری از مردم قید خرید طلای نو را بزنند و به طلای دست دوم روی بیاورند.

اجرت ساخت طلا در برخی طلافروشی‌ها هیچ حساب کتابی ندارد و به بهانه‌های مختلف بسته به این‌که از کجا طلا می‌خرید، مجبورید اجرت ساخت بیشتری پرداخت کنید. باران که حدود دو هفته پیش یک النگو  را از حوالی میدان آزادی خریده است، می‌گوید:   «وقتی داشتم طلا می‌خریدم قیمت هر گرم طلای خام ٣٤٠‌هزار تومان بود اما فروشنده از من به ازای هر گرم ٤٠٦‌هزار تومان دریافت کرد و گفت این کمترین اجرت ساختی است که ما داریم.»

اما این خریدار طلا در حالی برای خرید یک النگو ٦٦هزار تومان در هر گرم اجرت ساخت پرداخت کرده که رئیس اتحادیه تولیدکنندگان طلا می‌گوید: «اجرت ساخت طلاهای ایرانی ١٠ تا ٤٠‌هزار تومان و طلای خارجی (که البته خرید و فروشش ممنوع است) به ١٠٠‌هزار تومان هم می‌رسد.»

کدام طلاها اجرت ساخت کمتری دارند؟

النگو، زنجیر و طلاهای پرسی معمولا اجرت ساخت کمتری نسبت به سایر اقلام طلا دارند؛  اما برخی طلاها که تنوع کاری دارند و یا از چندین قطعه تشکیل شده‌‌اند، مزد ساخت بالاتری دارند چراکه برای هر کدام از اجزای آن به صورت مستقل کار و زمان زیادی نیاز بوده است. به ‌عنوان مثال طلاهایی که به اسم فیوژن، ملیله اجرت ساخت بالاتری دارند اما کسانی که به دنبال خرید طلای دست دوم برای فرار از پرداخت اجرت ساخت هستند، باید بدانند که خرید طلای دست دوم از فروشندگان توسط اتحادیه طلافروشان تخلف  است و طلافروشان معمولا با به کار بردن عناوین مختلف از خریدار اجرت ساخت می‌گیرند.

هشدار به خریداران طلای نگین‌دار

با این حال بازار طلای دست دوم هم دردسرهای خاص خودش را دارد؛ از فروش طلاهای با عیار پایین گرفته تا فروش طلاهای نگین‌دار که باعث می‌شود هزینه اضافه به خریداران تحمیل کند.  شاید در نگاه اول که دنبال خرید طلا هستید، طلاهای نگین‌دار به نظر جذاب‌تر برسند. اما مشکل از آن‌جا آغاز می‌شود که هنگام خرید طلا  برای نگین اتمی به قیمت طلا پول پرداخت کنید ولی هنگام فروش نگین‌ها  را خارج کرده، یا حدسی وزن آنها  را کم می‌کنند و به میزان طلای خالصتان به شما پول پرداخت می‌کنند. این رویه در حالی در کشور مرسوم شده که رئیس اتحادیه تولیدکنندگان طلا این کار را تخلف دانسته و  می‌گوید:   «طلافروش‌ها باید در هنگام فروش طلا وزن نگین‌ها را از وزن طلا کسر کنند و پولی بابت نگین از مشتری نگیرند.»

دروغ ٢٤عیاری!

طلای  این سرویس ٢٤عیار است... این توجیهی است که برخی از فروشندگان هنگام فروش طلا برای این‌که خریدار را راحت‌تر مجاب کنند که باید اجرت ساخت و پول بیشتری پرداخت کنند، می‌گویند. محمد کشتی‌آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهر می‌گوید: «از طلای ٢٤عیار به دلیل نرمی و شکنندگی طلای خالص در مصنوعات استفاده نمی‌شود، زیراکه باعث می‌شود مصنوعات از شکل طبیعی خود خارج ‌شوند؛ اما برخی از انواع سکه به صورت پلاک و به شکل قاب‌شده از سوییس وارد می‌شود و به پلاک‌های سوییسی معروف هستند و به این دلیل که فشاری روی آویز و پلاک نیست که تغییر شکل دهد، از عیار ٢٤ در ساخت آن استفاده می‌شود، در غیراین صورت اگر کسی مدعی مصنوعات با طلای ٢٤عیار شد، باید در آن ادعا تردید کرد.»

عروس و دامادها تنها مشتریان زیورآلات

به‌صرفه‌نبودن خرید طلای نو و خطر کلاهبرداری در خرید طلای دست دوم موجب شده است که بازار خرید زیورآلات سوت و کور شود. حالا زیورآلات برای ایرانی‌ها دیگر کارکرد گذشته را ندارد و از آن سمت مردمی که با نگاه پس‌انداز طلا می‌خرند، این روزها حساب و کتاب‌هایشان دقیق شده است و نه زیر بار حباب قیمتی می‌روند و نه برای مزد ساخت و نگین و عیار پایین و... پول اضافه می‌دهند.

رئیس اتحادیه تولیدکنندگان طلا ادامه می‌دهد: «بی‌ثباتی و افزایش عجیب نرخ طلا، مشتریان و تقاضای آنها در بازار کاهش یافته و کار به آن‌جا رسیده است که برخی عروس و دامادها تنها به خرید حلقه ازدواج بسنده می‌کنند و مایل به خرید سرویس‌های طلا با قیمت‌های نجومی نیستند و ترجیح می‌دهند از سرویس‌های بدلیجات استفاده کنند. نوسان قیمت آن‌قدر غیرقابل پیش‌بینی شده که خریدوفروش طلا بیشتر به یک ریسک بزرگ می‌ماند و خریداران مردد هستند که آیا خرید طلا با هدف سرمایه‌گذاری برای آنها سود‌آور است یا با ضرر همراه است.»

سکه دوباره مردم را ترسانده است

حالا درست در روزهای سوت و کور بازار طلا، چند روزی است که سکه رکوردشکنی می‌کند و تمام سکه قیمت ٤‌میلیون تومان را رد کرده است. آن‌هم درشرایطی که نرخ طلا در بازار جهانی ریزشی شده است.

جنگ بین ارزش جهانی دلار و طلا،  قیمت هر اونس طلا در یک هفته گذشته را ٢٠دلار کاهش داد. این کاهش که محمد ولی آن را بی‌سابقه می‌داند، درحالی در بازارهای جهانی رخ داده که قیمت سکه در این هفته دوباره رکود ٤‌میلیون و ١٠٠‌هزار تومان را رده  کرده است. رئیس اتحادیه طلا در رابطه با این‌که چرا قیمت سکه در بازار داخلی با وجود کاهش قیمت جهانی آن صعودی شده است، گفت: «ترس از رشد قیمت‌ها در ماه‌های پایانی ‌سال بسیاری از مردم را روانه بازارها کرده، به‌طوری که تقاضا از عرضه بیشتر شده است.» این فعال بازار البته معتقد است: «اونس جهانی طلا طی ٢٠روز آینده دوباره وارد کانال ١٣٠٠دلار و در‌ سال ٢٠١٩ از مرز ١٤٠٠دلار هم گذر خواهد کرد. با این وجود بازار سکه هم دیگر رونق گذشته را ندارد و مردم مدل دیگری برای خرید و پس‌انداز طلا انتخاب کرده‌اند.»

خرید شمش طلا به جای سکه و طلا

بررسی‌های شورای جهانی طلا نشان می‌دهد تقاضا برای سکه و شمش طلا در ایران در ٣ماه نخست ‌سال ٢٠١٨ (زمستان٩٦) به ٩,٣تن در سه‌ماه دوم  ٢٠١٨  به بیش از ١٥.٢ تن رسیده است که بالاترین رکورد در ٤‌سال اخیر به شمار می‌رود. اما چه شد که ایرانی‌های با جمعیت حدود ٨٠‌میلیون نفر رکورد کشورهایی همچون هند با جمعیت میلیاردی را در خرید طلا شکسته است. محمدولی می‌گوید: «این آمار مربوط به خرید سکه و شمش طلاست.» آن‌گونه که این فعال بازار توضیح می‌دهد: «به دلیل حباب قیمتی که در سکه وجود دارد، درحال حاضر بسیاری از مردم به خرید شمش طلا روی آورده‌اند. به‌عنوان مثال فردی به طلافروشی مراجعه می‌کند و می‌گوید به اندازه ١٠‌میلیون تومان شمش طلا می‌خواهم، در این صورت نه اجرت ساخت می‌دهند و نه مانند سکه پول بیشتری از طلایی که خریده‌اند، پرداخت می‌کنند.» به گفته او، درحال حاضر هر گرم طلای آب‌شده (شمش طلا) در روز سه‌شنبه ٣٦٧‌هزار تومان بوده است.

سهیلا روزبان