به نظر می‌رسد سخنرانی او با توجه به جو و فضای ایران‌هراسانه‌ای که تحت تاثیر بحران آرامکو و همچنین اتهامات اخیر تروئیکای اروپایی برجام در دست داشتن ایران در آن ماجرا به وجود آمده، خالی از بار روانی نباشد.
البته آسان نبودن ایراد سخنرانی از سوی روحانی فقط منحصر و محدود به اتهامات تروئیکای اروپایی برجام در مقصر دانستن ایران در بحران آرامکو نیست، مشکل دیگری که روحانی با آن روبه‌روست دوگانه‌ای است که در پیش روی او قرار دارد.
این دوگانه و معضل پارادوکسیکال همان احتمال گفت‌وگو و دیدار با ترامپ است، به این معنی که آیا به رغم فراهم بودن شرایط عینی و ذهنی این دیدار و گفت‌وگو، برنامه چنین دیداری قبل از سفر به نیویورک تدوین شده است یا آنکه قرار است با امتناع از گفت‌وگو، هر گونه گشایش‌های سیاسی و اقتصادی حاصل از این فرصت‌ها را از دست دهد و از همه مهم‌تر آنکه مواضع دلواپسان و اصول‌گرایان عرصه سیاست داخلی ایران از فردای این دیدار و گفت‌وگوی احتمالی، چه شرایطی را برایش رقم خواهد زد؟ به این ترتیب همه این دغدغه‌ها و دوگانه‌ها کمک خواهد کرد که روحانی شرایط دشواری برای سخنرانی در مجمع عمومی داشته باشد.
البته بخشی از مشکل روحانی در ارتباط با اتهام‌زدایی ایران تحت تاثیر مسائل منطقه‌ای و مشخصاً بحران آرامکوست. در این ارتباط مشکل آن است که چگونه روحانی می‌تواند با استناد بر براهین و منطق گفت‌وگو و مجادله بر فضای ضد ایرانی مجمع عمومی غالب آید؟ ابزار و وسیلهای را که روحانی برای برائت ایران و اتهام‌زدایی محافل عربی و تروئیکای اروپایی برجام در آن ماجرا دارد، طرحی است که او قرار است آن را مبنای تنش‌زدایی و همزیستی مسالمت‌آمیز بازیگران در منطقه کند. آنگونه که گفته شده است، قرار است روحانی ایده ابتکار صلح هرمز را از رهگذر همکاری دسته‌جمعی و با حضور همه کشورهای منطقه برای امنیت منطقه رونمایی کند.
حال مشکل آن است که چنین طرحی نمی‌تواند موجب تقاعد محافل عربی در تبرئه ایران در ماجرای آرامکو و به زعم آنها برخی از حوادث مشابه مانند خرابکاری بندر الفجیره و یا حمله به دو ایستگاه پمپاژ نفتی در ریاض باشد. محققا آنها ارائه ایده ابتکار صلح هرمز روحانی را، آدرس و مسیری انحرافی و آن را در تضاد و مباینت با مواضع رسمی و اعمالی تهران می‌پندارند. به این ترتیب با توجه به اجماع و سلطه جو ایران‌هراسانه و البته ایران‌ستیزانه از سوی محافل عربی و همچنین اعضای اروپای برجام یعنی لندن، برلین و پاریس، بدیهی است که روحانی نتواند با استناد بر براهین خود از سد چنین اجماعی عبور کند.
اما بیشترین و جدی‌ترین مشکل روحانی در سخنرانی نیویورک، قرار گرفتن در دو راهی مذاکره و عقب‌نشینی از مذاکره است. به واقع روحانی باید از میان دو گزینه (نه جنگ و مذاکره) و (مذاکره و گفت‌وگو) یکی را انتخاب کند. حال اگر روحانی بخواهد تحت نقشه راه پاریس و تلاش‌های مکرون آن هم در حاشیه نشست نیویورک، با ترامپ دیدار و گفت‌وگو کند و بر اساس سلایق و معیار‌های ترامپ یا به همان توافق ترامپی دست یابد، به خوبی از فرجام آن آگاه است. البته او یقینا شک نخواهد داشت که بعد از دیدار احتمالی و بازگشت به تهران با خط آتش اصول‌گرایان و دلواپسان مواجه خواهد شد.
گرچه اصول‌گرایان پیشاپیش و در آستانه سفر روحانی به نیویورک حجت را بر رئیس جمهوری تمام کردند و سخت به او هشدار دادند که مبادا چنین دیدار و گفت‌وگویی صورت بگیرد. حال باید دید که نشست نیویورک با همه تردید‌ها و امید‌ها، چه نتایج و دستاوردی را نصیب تهران می‌کند؟
دکتر صلاح‌الدین هرسنی
- 12
- 6
