تلاش ترام‍پ در مقابل شروط ایران

قبل از آن که حسن روحانی رئیس جمهوری ایران امسال برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد راهی نیویورک شود، گمانه‌زنی‌‌های مختلفی درباره احتمال دیدار روحانی با دونالد ترامپ ‌‌رئیس جمهوری آمریکا مطرح می‌شد،‌ اما در نهایت روحانی بدون انجام این دیدار از آمریکا برگشت، در حالی که حالا معلوم شده، ترامپ با او تماس گرفته بدون اینکه خواسته باشد شروط ایران را برای مذاکره اجرا کند.

ترامپ و دیگر مسئولان کاخ سفید طی ماه‌‌های گذشته بارها مدعی شده بودند خواستار مذاکره با مقامات تهران هستند. البته آن‌‌ها ایران را مخالف این مذاکره معرفی می‌کردند. در عین حال مقامات دولت روحانی از جمله محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه، همواره تاکید کرده‌‌‌اند که هیچ گاه باب مذاکره بسته نیست. در کنار این گمانه‌زنی‌ها،‌ تلاش‌های سران کشورهای دیگر از جمله فرانسه در سازمان ملل برای برگزاری دیدار روحانی و ترامپ، احتمال وقوع این رویداد سیاسی را قوی‌تر کرد.

آمریکا تاکنون سعی می‌کرد که مانع برگزاری چنین دیداری را ایران معرفی کند. اما سخنرانی روحانی در صحن سازمان ملل متحد تکلیف را برای مقامات کاخ سفید روشن و همه کارشناسان این حوزه مشخص کرد.

شروط ایران برای دیدار با ترامپ

روحانی در سازمان ملل با صراحت اعلام کرد: ما نمی‌توانیم دعوت به مذاکره کسانی را باور کنیم که اعلام می‌کنند سخت‌ترین تحریم‌های تاریخ را علیه کرامت و معیشت ملت‌مان اعمال‌کرده‌اند.

او گفت: ما را به مذاکره می‌خوانند؛ در حالی که خود از معاهده ‌گریزانند. ما با همین دولت فعلی آمریکا بر سر میز ۵+۱، در گفت‌وگو بودیم؛ اما آن‌ها بر عهدِ سلفِ خویش، خط بطلان کشیدند.

‌‌رئیس جمهوری تاکید کرد: من به نمایندگی از ملت و کشورم، اعلام می‌کنم که: پاسخ ما به مذاکره تحت تحریم، نه می‌باشد. دولت و ملت ایران، یک سال و نیم زیر شدیدترین تحریم‌ها، استقامت‌کرده ‌است و هرگز با دشمنی که می‌خواهد با سلاح فقر، فشار و تحریم ایران را به تسلیم وادارد، مذاکره نخواهد کرد. اگر پاسخ آری می‌خواهید همان طور که رهبر معظم انقلاب اعلام کرده‌اند، تنها راه برای گفت‌وگو، بازگشت به تعهدات است.

این سخنان صریح روحانی نشان می‌داد ایران برای مذاکره و دیدار با مقامات کاخ سفید آمادگی دارد اما در صورتی که شروطش محقق شود. حالا بعد از آن که حسن روحانی به تهران باز گشته است معلوم شده که ترامپ سعی کرده بدون آن که شروط ایران را محقق کند با حسن روحانی ‌‌رئیس جمهوری ایران تماس داشته باشد. البته تماسی که از سوی روحانی بی‌پاسخ مانده است.

تلاش بی‌فرجام

حالا بعد از گذشت چند روز از بازگشت روحانی به تهران خبرنگار یک نشریه آمریکایی با استناد به منابع آگاه مدعی شد رئیس‌جمهور آمریکا در نشست اخیر سازمان ملل تلاش کرد با رئیس جمهور ایران تماس تلفنی برقرار کند، اما روحانی تماسش را پاسخ نداد.

رابین رایت، خبرنگار نشریه نیویورکر در گزارشی مدعی شد که در زمان حضور روحانی و ترامپ، در نیویورک برای شرکت کردن در هفتادوچهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل، در پایان روز سه‌شنبه هفته گذشته، روحانی در موقعیتی نبود که باور کند ترامپ ممکن است اولین گام را بردارد و وعده لغو تحریم‌ها را بدهد. زمانی که امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در محل اقامت ‌‌رئیس‌جمهور ایران حاضر شد، روحانی به اتاقش بازگشته بود.

رایت در این گزارش نوشته است که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران پس از این اتفاق به او گفت: این تنها یک بازی بود که ما را بدون تضمین این که ترامپ کار را به جایی برساند، به یک نشست بکشانند. خبرنگار این نشریه در ادامه مدعی شد: برخی منابع مطلع از شامگاه سه‌شنبه گفته‌اند که از خط ترامپ در ساعت نه‌ونیم تماسی برقرار شد؛ مکرون تماس را پاسخ داد، اما روحانی اصلا از اتاقش بیرون نیامد.

یک دیپلمات فرانسوی به من گفت که«مطابق آن‌چه در چندین ماه گذشته انجام می‌داده‌ایم، در نیویورک تلاش کردیم تا باعث شویم در عوض لغو تحریم‌ها از سوی آمریکا، ایران نیز تعهدات جدیدی داشته باشد. ما مقدمات به خصوصی را فراهم کردیم تا آن تماس تلفنی انجام بگیرد. این تماس انجام نشد». روز بعد، ترامپ برای سفر مقامات ایرانی و خانواده‌هایشان به آمریکا ممنوعیت ایجاد کرد.

آمریکا مانع مذاکره

دیروز هم سخنگوی دولت در نشست خبری خود با خبرنگاران با بیان اینکه روحانی آمادگی داشت که با برداشته شدن همه تحریم‌ها در همان نیویورک با سران ۵+۱ گفت‌وگو کند، گفت: اما ترامپ با نگه‌داشتن تحریم‌‌ها نشان داد عزمی در این زمینه ندارد. علی ربیعی اظهار کرد: ما به دیپلماسی و راه‌حل نهایی نزدیک بودیم، اما دولت آمریکا مانع انجام آن شد. مسئولیت عدم شکل‌گیری گفت‌وگو در نیویورک مستقیما بر عهده دولت آمریکا است. هر چند ترامپ شهامت کافی برای انجام کار درست را ندارد، اما به نظر می‌رسد به پذیرش واقعیت ایران نزدیک شده است، آنان این واقعیت را متوجه شده‌اند که سیاست‌های فشار حداکثری هرگز در مورد ایران نتیجه‌ای بیش از آنچه امروز به دست آورده‌اند، یعنی «مقاومت حداکثری و دور شدن از مذاکره با ایران»، به دست نخواهند آورد و جمهوری اسلامی ایران تحت تحریم آمریکا و هیچ کشور دیگری گفت‌وگو نخواهد کرد.

سخنگوی دولت افزود: ترامپ حاضر به برداشتن سایه تحریم‌ها از سر ملت ایران نبود، امتناع او از توقف تحریم‌ها پیش از آغاز گفت‌وگوها دو شائبه را تقویت می‌کند؛ اول آنکه آمریکا برای مذاکره جدیت کافی ندارد؛ و اینکه ترامپ قصد دارد از تحریم ملت ایران به عنوان اهرم فشار سر میز مذاکرات استفاده کند که این نیت غیرانسانی او برای ما غیر قابل قبول است.

وی افزود: رئیس‌جمهوری نشان داد برای پیگیری تعهدات طرف‌های دیگر در برجام با برنامه و منطق مشخص و مستدل به نیویورک سفر کرده است؛ وی به صراحت به طرف‌های اروپایی حاضر در برجام پیام داد که همین حالا برای مذاکره در قالب ۱+۵ آمادگی داریم، به شرط آنکه آمریکایی‌ها عزم و اراده جدی داشته باشند و پیش‌شرط مذاکره را که همان اعمال تحریم‌ها است، بردارند و مجددا به میز مذاکره بازگردند. رئیس جمهوری در سفر به مقر سازمان ملل نشان داد میز مذاکره ۱+۵ همچنان باقی است و این آمریکایی‌ها بودند که از این میز کنار رفتند و حالا که خودشان رفته‌اند باید خودشان هم بازگردند و آنچه را از میز مذاکرات برده‌اند، به میز باز گردانند.