کشورهایی نظیر عراق، لبنان مصر، لیبی و تونس در سال جاری انتخابات برگزار میکنند. انتخابات تمام این کشورها در حالی رخ میدهد که در وضع گذار سیاسی به سر میبریم. لبنان قانون انتخابات خود را تغییر داده، اما فارغ از نتیجه انتخابات حزبالله همچنان بازیگر مهم قدرت لبنان باقی خواهد ماند. مصر، انتخاباتی را برگزار میکند که رئیس جمهور نظامی مصر قرار است با خودش رقابت کند.
انتخابات پارلمانی عراق نیز در حالی رخ میدهد که مانند مصر احتمال تحریم انتخابات وجود دارد و رویکرد سیاستمداران شیعه عراقی، یعنی حیدر عبادی و ائتلاف او با نوری مالکی هیچ آینده روشنی را برای رفع فرقهگرایی یا حل مناقشه با کردستان عراق امید نمیدهد.
به گزارش اعتماد، امسال در پدیدهای نادر چند انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی در چند کشور جهان عرب برگزار میشود؛ عراق، لبنان، مصر و حتی لیبی و تونس. انتخابات تمام این کشورها از اهمیتی حیاتی برخوردار است. تمام این کشورها در حال گذار هستند و نتیجه این انتخابات مسیر آینده، بقای سیاسی و ثبات هر یک از این کشورها را تعیین میکند.
خبرگزاری تایمز لندن در تحلیلی راجع به انتخابات سه کشور لبنان، عراق و مصر نوشت: یکی از وجوه مشترک این سه کشور این است که تمام آنها تحت تأثیر اتفاقات منطقهای و برون مرزی قرار گرفتهاند. مضاف بر این، انتخابات این سه کشور در حالی رخ میدهند که وضعیت داخلی این کشورها مملو از احتمالات غیر قابل پیشبینی است و حتی اگر فرایند انتخابات کاملاً مسالمت آمیز باشد، نتیجه انتخابات ممکن است آشفتگیهای سیاسی را به دنبال داشته باشد.
لبنان
انتخابات پارلمانی دیرهنگام این کشور احتمالا در ماه مه و تحت قانون جدید، ناآزموده و دشواری برگزار میشود. بر اساس قانون جدید انتخاباتی بسته به ناحیه و با لیستهای تناسبی یا بسته برگزار خواهد شد. درباره این قانون و تغییرات شگرفی که در بازی سیاستمداران قدیمی ایجاد خواهد کرد و تأثیراتی که بر نسبت کرسیهای هر جریان در پارلمان خواهد گذاشت مطالب بسیاری نوشته شده است.
اما این قانون تأثیر اندکی بر موازنه قدرت فرقهای این کشور خواهد گذاشت. موازنه قدیم قدرت از جنگ داخلی لبنان و توافق طائف آغاز شد که بر اساس آن نسبت قدرت میان مسلمانان و مسیحیان معین شد. این اقدام با هدف گستردهتر کردن دامنه رأی دهندگان و دعوت از مهاجران لبنانی در آفریقا، امریکا جنوبی، اروپا و استرالیا انجام شده بود و در نتیجه نیز باعث مشارکت به نسبت پایین شهروندان لبنانی خارج از مرز شد؛ حدود ۹۰ هزار نفر از میان ۱۰ میلیون لبنانی ساکن خارج از کشور.
واقعیت امروز سیاست لبنان کاملاً ریشه در فرقهگرایی دارد. رؤسای هر فرقه همچنان ثابت باقی ماندهاند. اما یک مسئله کاملاً آشکار است: بی توجه به نتیجه انتخابات ماه مه، حزب الله همچنان قویترین بازیگر قدرت باقی خواهد ماند و تلاش ایالات متحده برای تضعیف این حزب مسلح سیاسی که کاملاً تحت حمایت ایران است، در عمل به معنای گروگان گرفتن مردم لبنان است.
مصر
نتیجه انتخابات ریاست جمهوری مصر که ماه مارس آینده برگزار میشود هم اکنون مشخص است: عبدالفتاح سیسی برای بار دوم، چهار سال رئیس جمهور مصر خواهد بود. اما داستان واقعی، برنده شدن قطعی سیسی در انتخابات نیست. داستان واقعی این است که سیسی به وقیحترین شکل ممکن رقبای انتخاباتی را حذف کرده و خودش را بدل به تنها کاندیدای انتخابات کرده است. به سختی میتواند فهمید که چه عقلانیتی برای یک نفره کردن رقابت انتخاباتی وجود دارد.
سابقه ارتشی سیسی اسلوب رهبری او را در مقام رئیس جمهور شکل داده است. به رغم اینکه شاخصهای اقتصادی مصر بهتر شدهاند، اما مردم مصر نسبت به انقلاب ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ وضع بهتری ندارند و میزان آزادیهای مدنی و رعایت موازین حقوق بشر در مصر امروز شرایط بسیار بدی را نشان میدهد.
از طرف دیگر، حامیان سیسی نیز معتقدند مهندسی کردن انتخابات آینده خجالت آور و غیر قابل دفاع است. احزاب بزرگ، سازمانهای جامعه مدنی و چهرههای سیاسی انتخابات آینده را تحریم کردهاند، با این حال باید دید که این تحریم چه فایدهای میتواند برای کشور داشته باشد. در این میان یک مسئله روشن است: هیچ نیازی نبود که فرایند انتخاباتی را به این شکل زیر سوال برد. کاری که سیسی در حذف رقبای انتخاباتی انجام داد مسئله اصلاحات سیاسی را ضروری میکند و سیاست اقتدارگرایانه او را زیر سوال میبرد.
عراق
انتخابات پارلمانی عراق نیز ماه مه و در حالی برگزار میشود که این کشور به تازگی پیروزی خود را بر داعش اعلام کرده است. حیدر عبادی، نخست وزیر عراق آغازی جدید و فرایندی سیاسی را وعده داده است که شامل تمام جریانها خواهد شد. اما این نگرانی وجود دارد که هیچ تغییری رخ نخواهد داد و اقلیت سنی همچنان از نسخه انتخابات ۲۰۰۵ و تحریم انتخابات پیروی خواهند کرد.
فرقهگرایی بار دیگر در عراق چیره شده است و «واحدهای بسیج مردمی» عراق، که عمدتاً شیعه هستند، سایهای سنگین روی سیاست این کشور دارند. فهرست عبادی نیز آنقدر که خودش ادعا میکند چندان گسترده نیست. هم ردیف شدن او با نوری مالکی، نخست وزیر سابق عراق و رئیس حزب الدعوه و مورد حمایت ایران نیز شکافهای بیشتری در طرفداران شیعه او ایجاد خواهد کرد.
از سوی دیگر، زمانبندی انتخابات عراق نیز چندان مطلوب نیست. میلیونها عراقی که عمدتاً اهل سنت هستند، همچنان آوارهاند و برنامه بازگرداندن ایشان به خانههایی که به شدت نیاز به تعمیر و بازسازی دارند، به تعویق افتاده است. شکافی که با کردها و مناقشهای که بر سر مناطق نفتخیز کردستان عراق رخ داده است نیز مسائل را بیش از پیش پیچیده میکند. علاوه بر این، اغلب مردم عراق اکنون باور دارند که نظام سیاسی در حال سقوط است، دموکراسی عراق فساد را افزایش داده، و انتخابات شرایط کشور را بدتر و عراق را تا مرز سقوط پیش برده است.
- 13
- 3
