اعتراضات مردمی در عراق ادامه دارد و سرکوب معترضان هم. روز جمعه و در دومین هفته سرریزشدن خشم مردم، اعتراض‌ها به قطعی مکرر برق، بی‌کاری و کمبود آب آشامیدنی در چندین شهر عراق از‌جمله بغداد، پایتخت، بار دیگر از سر گرفته شد. این اعتراضات با سرکوب معترضان از سوی نیروهای امنیتی به خشونت کشیده شد و آن‌طور که وزارت بهداشت عراق گزارش داده، دو نفر کشته و حدود ۴۵ زخمی بر جای گذاشته است.
سیف بدر، سخنگوی وزارت بهداشت عراق، اعلام کرد: «مجموع قربانیان تظاهرات روز جمعه بغداد و برخی استان‌های جنوبی عراق به دو کشته، یکی در استان الدیوانیه و دیگری در استان نجف و نیز ۴۵ زخمی که بیشتر آنها را نیروهای امنیتی تشکیل می‌دهند، انجامید». به گفته بدر اکثر زخمی‌ها پس از مداوای سرپایی از بیمارستان مرخص شده‌اند.
با‌این‌حال براساس برخی گزارش‌ها حال تعدادی از مجروحان وخیم اعلام شده و از‌این‌رو احتمال افزایش شمار کشته‌شدگان زیاد است. پلیس و برخی منابع پزشکی در عراق مدعی شدند یکی از تظاهرکنندگان به ضرب گلوله گارد امنیتی سازمان بدر در روز جمعه کشته شد. همچنین دو نفر در تجمع اعتراضی در مقابل دفتر سازمان بدر زخمی شدند. براساس گزارش‌های رسمی از زمان آغاز اعتراض‌ها که حدود دو هفته پیش از استان نفت‌خیز بصره آغاز شد، دست‌کم ۱۶ نفر کشته و صدها نفر زخمی شده‌اند. برخی فعالان تعداد کشته‌شدگان را بالاتر از این اعلام کرده‌اند؛ اما به دلیل قطعی اینترنت از سوی دولت تأیید چند‌و‌چون خشونت و تعداد قربانیان دشوار شده است.
وزارت دفاع عراق اعلام کرده ۲۴۷ نیروی امنیتی در اعتراضات زخمی شده‌اند.براساس گزارش‌ها معترضان روز جمعه در میدان تحریر بغداد و در فضاهای عمومی در سرتاسر عراق تجمع کردند. در بغداد نیروهای امنیتی برای متفرق‌کردن صدها معترض که قصد داشتند خود را به منطقه الخضرا برسانند، از گاز اشک‌آور و آب پرفشار استفاده کردند. برخی تظاهرکنندگان در مرکز بغداد بعد از رسیدن به پل الجمهوریه منتهی به منطقه الخضرا به دست نیروهای امنیتی ضرب‌و‌شتم شدند. در بصره نیز هزاران معترض روز جمعه تظاهرات مسالمت‌آمیزی را در مقابل ساختمان استانداری برگزار کرده و این ساختمان را به محاصره خود درآوردند.
در شهر الناصریه، بزرگ‌ترین شهر استان ذی‌قار، صدها معترض در میدان الحبوبی با در‌دست‌داشتن پرچم‌های عراق و پلاکاردهایی با محتوای برکناری وزیر نیرو، استاندار و مسئولان این استان تظاهراتی علیه فساد در این کشور برگزار کردند. تظاهرکنندگان در ادامه منزل شخصی استاندار ذی‌قار را محاصره کردند که در ادامه نیروهای امنیتی با گاز اشک‌آور آنها را متفرق کردند. پلاکاردها و هشتگ‌های توییتری این معترضان به «انقلاب گرسنگان» اشاره داشت.
مقتدی صدر، رهبر جریان صدر که ائتلاف تحت رهبری او در انتخابات عراق بیشترین آرا را از آنِ خود کرد، پیش‌تر اعتراضات اخیر را «انقلاب گرسنگان» خوانده بود. همین امر در کنار حمله معترضان به دفاتر بسیاری از احزاب سیاسی عراق به غیر از صدر، گمانه‌ها را درباره دست‌داشتن این جریان در اعتراض‌های اخیر افزایش داد. با‌این‌حال معترضان بسیاری تأکید کرده‌اند که به هیچ حزب و گروه سیاسی تعلق ندارند و فقط از ناکارآمدی و فساد سیاسی و اقتصادی فراگیر دولتمردان عراقی به تنگ آمده‌اند.
از ژست حمایت تا سرکوب
در‌این‌میان مقتدی صدر در واکنش به تظاهرات روز جمعه خواستار تعلیق مذاکرات برای تشکیل فراکسیون‌های سیاسی تا زمان برآورده‌شدن خواسته‌های تظاهرکنندگان شد. ژنرال یحیی رسول، سخنگوی ستاد عملیات مشترک عراق، روز جمعه در بیانیه‌ای اعلام کرد که حق تظاهرات صلح‌آمیز در قانون اساسی عراق تضمین شده است. حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق، هم گفت که بغداد از خواسته‌های مشروع معترضان حمایت می‌کند. البته عبادی در ادامه درباره حضور برخی افراد خرابکار که از خواسته‌های مشروع تظاهرکنندگان سوءاستفاده می‌کنند، هشدار داد.
به گفته عبادی ادامه تظاهرات در برخی استان‌ها نگرانی برای مسئولان عراق ایجاد نمی‌کند؛ اما راه‌حل مشکلات در خیابان‌ها نبوده؛ بلکه در پارلمان است.عبادی در نهایت از نیروهای امنیتی عراق خواست که از تظاهرات صلح‌آمیز مردم عراق حفاظت کنند. با‌این‌حال کمیسیون حقوق بشر عراق روز جمعه اعلام کرد ۳۳۶ نفر در جریان اعتراضات در جنوب عراق بازداشت و پس از ساعاتی آزاد شده‌اند. عفو بین‌الملل هم به نقل از منابعی در بغداد گفت که معترضان در نبود اینترنت مورد حمله قرار می‌گیرند و کشته می‌شوند.
لین معلوف، مدیر خاورمیانه و شمال آفریقای سازمان عفو بین‌الملل، روز پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد: «ازکارانداختن عمدی اینترنت محدودکردن حق آزادی بیان به شمار می‌رود و گویای این نکته است که مقامات عراقی چیزی را پنهان می‌کنند». به گفته این مقام حقوق‌بشری، این نهاد می‌هراسد که قطعی اینترنت عمدا برای این طراحی شده باشد که به نیروهای امنیتی اجازه دهد بدون نظارت و پاسخگو‌بودن، فعالان صلح‌طلب را سرکوب کنند.
تفاوت اعتراضات تابستانی امسال عراق
اعتراضات تابستانی در تقویم سیاسی عراق امر تکرارشونده‌ای است و با آغاز فصل تابستان و گرمای طاقت‌فرسای عراق خشم مردم به خاطر قطعی برق به نقطه جوش می‌رسد. با‌این‌حال به گفته تحلیلگران عراقی و به گواه شواهد و قرائن، اعتراضات امسال گسترده‌تر است و طبقات و گروه‌های سیاسی مختلف عراق را بیش‌از‌پیش نگران کرده است.
فنر حداد، یکی از تحلیلگران جهان عرب، در مطلبی برای الجزیره نوشت ریشه‌ها و علل اعتراضات اخیر از سال‌های گذشته متفاوت نیست: کمبود خدمات اولیه (به‌ویژه قطعی برق)، فساد و بی‌کاری. تابستان امسال مردم عراق علاوه بر گرمای طاقت‌فرسا با کمبود بی‌سابقه آب هم مواجه شدند و همین بار دیگر فساد و کم‌کاری ۱۵ساله دولتمردان عراقی را به مردم این کشور گوشزد کرد و موجب اوج‌گرفتن خشم آنها شد. حداد در ادامه نوشته است که با وجود شباهت‌های اعتراضات امسال با سال‌های گذشته، شرایط عراق در سال ۲۰۱۸ اعتراضات تابستانی اخیر را متفاوت کرده است.
در دسامبر ۲۰۱۷ دولت عراق پیروزی خود در جنگ علیه داعش را اعلام کرد؛ اما هفت ماه بعد از شکست داعش در عراق، مردم عادی این کشور همچنان از دستاوردهای صلح سهمی نبرده‌اند. در پی شکست داعش، کاهش خشونت و ثبات نسبی دولت، شکست‌های نظام‌مند عراق بیش از گذشته در مرکز توجه قرار گرفته است. در غیاب جنگ داخلی و نبرد وجودی، عراقی‌ها نهایتا در فضایی قرار گرفته‌اند که به آنها اجازه می‌دهد از نخبگان سیاسی فاسد عراق بیشتر مطالبه داشته باشند.
- 11
- 1
