آزاده زارعی پزشک متخصص طب سنتی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس سلامت کده های دانشکده طب ایرانی در گفتگو با مهر در رابطه با فواید و مضرات چای توضیحاتی داد و گفت: برخلاف برخی دیدگاه های منفی رایج، چای در صورت مصرف صحیح و متناسب با مزاج افراد، نه تنها مضر نیست بلکه میتواند فواید متعددی برای بدن داشته باشد. نوع چای، شیوه مصرف، زمان استفاده و میزان مصرف روزانه، نقش تعیین کننده ای در اثرات مثبت یا عوارض احتمالی این نوشیدنی پرطرفدار دارد.
او افزود: چای یکی از پرمصرف ترین نوشیدنی ها در میان ایرانیان است، اما واقعیت این است که برخلاف آنچه این روزها درباره مضرات آن گفته می شود، چای ذاتاً نوشیدنی مضری محسوب نمی شود. از نگاه علمی و بر اساس آموزه های طب ایرانی، میزان و نحوه مصرف چای باید با مزاج هر فرد هماهنگ باشد.
زارعی ادامه داد: چای دارای مزاج گرم و خشک است و برخلاف تصور عمومی،« سرد» به حساب نمی آید. این ویژگی باعث می شود چای بتواند عطش را کاهش دهد، التهاب و حرارت اضافی بدن را کم کند و به دفع رطوبت های زائد بدن کمک کند. همچنین چای دارای ویژگی های خاصی است که می تواند بر برخی اندام ها اثرگذار باشد؛ از جمله ریه، به طوری که در طب ایرانی ، چای به عنوان یک داروی گیاهی مؤثر برای سیستم تنفسی شناخته می شود.
این متخصص طب سنتی (Traditional medicine) متذکر شد: مهم ترین نکته، شیوه مصرف چای است. چایی که امروزه بطور گسترده مصرف می شود، عمدتاً چای سیاه است، چای سفید به عنوان بهترین نوع چای معرفی شده است. چای سفید، چایی است که فرآوری نشده و بیشترین اثرات مثبت را در کنار کمترین عوارض احتمالی دارد.
زارعی تصریح کرد: زمان مصرف چای دم کرده نیز بسیار دارای اهمیت است و طبق آنچه در کتاب های طب سنتی آمده، چای باید حداکثر تا یک ساعت پس از دم کشیدن مصرف شود. اگر این زمان بیش از یک ساعت طول بکشد، نه تنها اثرات مفید چای کاهش می یابد، بلکه ممکن است عوارضی نیز ایجاد کند. از جمله این عوارض می توان به درد معده یا بروز بعضی مشکلات گوارشی اشاره کرد.
وی در ادامه گفت: نمی توان به طور کلی چای را نوشیدنی بی اثر یا مضر دانست. چای دارای فواید قابل توجهی است، اما مقدار مصرف روزانه، زمان دم کردن و رعایت «زمان طلایی» استفاده از آن اهمیت بالایی دارد؛ نکته ای که در سبک مصرف رایج کمتر مورد توجه قرار می گیرد. برای مثال ، دم کردن چای در ساعات اولیه صبح و مصرف آن در طول روز، از دیدگاه طب ایرانی روش درستی محسوب نمی شود.
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: نوع چای، زمان مصرف، میزان استفاده و هماهنگی با مزاج فرد، عواملی هستند که تعیین می کنند چای به یک نوشیدنی مفید تبدیل شود یا زمینه ساز بروز عوارض احتمالی باشد. رعایت این اصول می تواند نقش مهمی در بهره مندی از خواص چای و پیشگیری از مشکلات مرتبط با مصرف نادرست آن داشته باشد.
عوارض، مصلحات و افراد منع شده از مصرف چای
زارعی گفت: چای جایگاه ویژه ای در الگوی مصرف روزانه مردم کشور دارد، اما واقعیت این است که در طب ایرانی (Iranian traditional medicine)، چای بعنوان یک ماده دارویی شناخته می شود و می تواند برای برخی افراد عوارضی به همراه داشته باشد. به همین دلیل، کنترل مقدار مصرف چای اهمیت بالایی دارد و استفاده بیش از حد آن توصیه نمی شود.
او تشریح کرد: مصرف چای باید متناسب با شرایط جسمی و مزاج هر فرد باشد. در برخی موارد، برای کاهش اثرات نامطلوب احتمالی چای، استفاده از مصلحات توصیه می شود. این افزودنی ها با هدف تعدیل خواص چای بکار میروند تا ویژگی هایی که ممکن است در برخی افراد مشکل ساز شود، کاهش یابد و از بروز عوارض جلوگیری شود.
این متخصص طب سنتی اذعان کرد: چای دارای مزاج گرم و خشک است. به همین دلیل، افرادی که مزاج گرم و خشک دارند، به ویژه جوانان و نوجوانان که بطور طبیعی از مزاج گرم تری برخوردارند، نباید در مصرف چای زیاده روی کنند. مصرف زیاد چای برای این گروه می تواند نامناسب باشد و حتی مشکلاتی ایجاد کند.
وی اظهار داشت: یکی از نکات مهم مطرح شده، مصرف چای همراه با غذاست. بر اساس این دیدگاه، نوشیدن چای روی غذا میتواند باعث هضم سریع و از بین رفتن بخشی از مواد غذایی شود و در نتیجه، مواد مغذی به طور کامل به بدن نرسد. این موضوع به ویژه برای افرادی که نیاز بیشتری به دریافت مواد غذایی دارند، اهمیت بیشتری پیدا می کند.
زارعی افزود: برای کاهش حرارت و تعدیل مزاج چای، استفاده از مصلحات توصیه می شود. افزودن شیر به چای، که در گذشته نیز رایج بوده، یکی از گزینه های مناسب به شمار می رود. برخلاف ترکیب شیر و قهوه که در طب ایرانی نامناسب دانسته می شود و عوارض متعددی دارد، شیر چای ترکیب مطلوبی محسوب می شود و می تواند اثرات چای را متعادل کند. همچنین در برخی موارد، افزودن موادی مانند زنجبیل، دارچین یا هل به چای توصیه می شود؛ به ویژه برای افرادی که مشکلات کبدی یا گوارشی دارند.
وی ادامه داد: افرادی با مزاج گرم، از جمله بسیاری از جوانان، یا کسانی که به دلیل ابتلاء به برخی بیماریها دچار افزایش حرارت بدن شده اند، باید در مصرف چای احتیاط کنند. به عنوان مثال، در شرایطی مانند تب، مصرف چای توصیه نمی شود و می تواند وضعیت فرد را نامطلوب تر کند.
زارعی با اشاره به تأثیر چای پررنگ بر دستگاه گوارش متذکر شد: در طب ایرانی چای پررنگ به عنوان ماده ای با خاصیت قبض بالا شناخته می شود که میتواند معده را جمع کند. این وضعیت برای افرادی که از مشکلات گوارشی رنج می برند، ممکن است منجر به بروز یا تشدید دردهای گوارشی شود. به همین دلیل، میزان غلظت چای و شرایط جسمی مصرف کننده باید به طور هم زمان در نظر گرفته شود.
این متخصص طب سنتی خاطر نشان کرد: مصرف چای باید آگاهانه و متناسب با وضعیت سلامتی، مزاج فرد و نوع چای دم کرده باشد. توجه به پررنگ یا کم رنگ بودن چای و شرایط گوارشی افراد، نقش مهمی در پیشگیری از عوارض احتمالی و بهره مندی صحیح از این نوشیدنی پرمصرف دارد.
- 16
- 6
