سیاره ایکس از آنچه که تصور می‌شد به زمین نزدیک‌تر است!

حدود سه سال از زمانی که محققان موسسه کلتک (Caltech) از وجود یک ابَر زمین گمشده در حاشیه منظومه شمسی خبر دادند می‌گذرد؛ گمشده‌ای که به سیاره نهم، سیاره ایکس یا سیاره غول‌پیکر پنجم معروف است و گمان می‌رفت در فاصله ۸۰۰ واحد نجومی از خورشید، به دور آن می‌چرخد (فاصله زمین تا خورشید تقریبا یک واحد نجومی است).

حالا «کنستانتین باتیگین» از کلتک توضیح می‌دهد که او و همکارانش با تحقیقات بیشتر، دریافته‌اند قبلا برخی از پارامترها را بیش از حد برآورد کرده بودند. از هنگامی که احتمال اختفای سیاره ایکس در لبه‌های بیرونی منظومه شمسی مطرح شد، اخترشناسان بسیاری به جستجوی این دنیای بیگانه‌ پرداختند. ولی تاکنون، تنها قطعات کوچکی از پازلی تکمیل شده است که به وجود سیاره نهم اشاره دارد.

به گفته‌ی «مایکل براون» استاد اخترشناسی سیاره‌ای در کلتک:

اگرچه این آنالیزهای تازه، وجود سیاره ایکس را به طور مستقیم تایید نمی‌کند؛ اما نشان می‌دهد که فرضیات موجود دراین‌باره، پایه و اساس محکمی دارند.

نتایج دو مطالعه‌ی‌ جدید، حاوی شواهد بیشتری درباره واقعی بودن سیاره نهم است. به ادعای محققان، هرچند که فعلا امکان مشاهده‌ی مستقیم این دنیای بیگانه وجود ندارد؛ اما در یکی دو دهه آینده رسما کشف خواهد شد.

ایده‌ی وجود چنین سیاره‌ای، از محاسبات مختلفی می‌آید که به تاثیر نیروی گرانش آن بر اجرامی در ورای مدار نپتون دلالت دارند. برخی از این اجرام فضایی که با نام اشیای فرانپتونی (trans-Neptunian objects) شناخته می‌شوند، در ناحیه‌ای موسوم به کمربند کوییپر مستقرند؛ جایی دورتر از آخرین غول گازی منظومه شمسی.

در چند سال اخیر، اخترشناسان موفق به شناسایی انحرافات و لرزش‌هایی در مدار حرکتی این اجرام به دور خورشید شدند و این موضوع را، به وجود سیاره‌ای عظیم و کشف نشده در آن حوالی نسبت دادند. یکی از دو مطالعه‌‌ی جدید که نتایج آن در مجله Astronomical منتشر شده، احتمال وجود سیاره نهم را یک به ۵۰۰ برآورد می‌کند. مقاله دوم که در Physics Reports انتشار یافته، روی ابعاد این دنیای ناپیدا متمرکز بوده است.

بنابر یافته‌های محققان، به نظر می‌رسد این سیاره آن‌قدر که تصور می‌شد از زمین دور نباشد و بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ واحد نجومی از ما فاصله داشته باشد. همچنین ابعاد آن هم کوچک‌تر از تصورات پیشین است و ۵ برابر زمین جرم دارد. با توجه به این موضوع، باتیگین آن را نمونه‌ بارزی از یک ابر زمین فراخورشیدی می‌داند. ابر زمین (Super Earth) تعریف سیاره‌ای است که جرمی بیشتر از زمین، اما کمتر از غول‌های گازی منظومه شمسی یعنی اورانوس و نپتون داشته باشد.

او امکان تماشای تصاویری از سیاره ایکس را شورانگیز توصیف کرد و گفت:

در دهه‌ی گذشته، مطالعات روی سیارات فراخورشیدی نشان داد که سیاره‌هایی با ابعاد مشابه زمین، به وفور در اطراف ستارگانی مانند خورشید یافت می‌شوند. بنابراین یافتن سیاره نهم می‌تواند دریچه‌ای باشد برای آشنایی با ویژگی‌های اغلب سیارات کهکشان. البته یافتن این سیاره از بُعد اخترشناسی، چالش بزرگی است؛ اما من بسیار خوش‌بین هستم که در دهه آینده بتوانیم تصویر آن را ثبت کنیم.

ندیم نجم آبادی