به گزارش ایندیپندنت، دو پژوهشگر هندی با بررسی علمی علل بوی بد کفش‌ها موفق شدند جاکفشی هوشمندی طراحی کنند که با استفاده از نور فرابنفش (Ultraviolet-C یا UVC)، کفش‌ها را ضدعفونی کرده و بوی نامطبوع آن‌ها را از بین می‌برد. این پژوهش نوآورانه موفق شد جایزه ایگ‌نوبل (Ig Nobel) را که به تحقیقات خلاقانه و غیرمعمول اختصاص دارد، دریافت کند.
ویکاش کومار ۴۲ ساله و استادیار طراحی در دانشگاه شیف نادار در نزدیکی دهلی، به همراه دانشجوی پیشین خود سارتاک میتال که اکنون ۲۹ سال دارد، نخستین بار در دوران تحصیل به ایده حل مشکل بوی بد کفش رسیدند.
جرقه ایده از خوابگاه‌های دانشجویی
به گزارش ایندیاتودی، میتال می‌گوید در دوران دانشجویی، بارها متوجه شده بود که راهروهای خوابگاه پر از کفش‌هایی است که دانشجویان به‌دلیل بوی بد آن‌ها، بیرون اتاق‌ها رها می‌کردند. آن‌ها ابتدا به طراحی جاکفشی زیبا برای محیط خوابگاه فکر کردند، اما با بررسی بیشتر دریافتند مشکل اصلی نه کمبود جا بلکه بوی ناخوشایند کفش‌هاست.
در ادامه، با انجام نظرسنجی از ۱۴۹ دانشجو (که ۸۰ درصدشان مرد بودند)، مشخص شد بیش از نیمی از آن‌ها از بوی کفش‌هایشان خجالت می‌کشند، و بسیاری با روش‌های سنتی از بین بردن بو مانند چای کیسه‌ای، جوش شیرین یا اسپری خوشبوکننده آشنایی داشتند، اما این راه‌حل‌ها تأثیر چندانی نداشت.
راه‌حل علمی برای مقابله با بوی بد کفش
بر اساس تحقیقات پیشین، عامل اصلی بوی بد کفش، باکتری «کایتوکوکوس سدن‌تاریوس» (Kytococcus sedentarius) است که در محیط مرطوب و گرم کفش‌های عرق‌کرده رشد می‌کند. کومار و میتال تصمیم گرفتند از اشعه فرابنفش نوع C (UVC) که خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد، استفاده کنند.
آن‌ها نمونه اولیه‌ای از جاکفشی UVCدار طراحی کردند که نه‌تنها کفش‌ها را نگهداری می‌کند، بلکه با تابش نور فرابنفش کوتاه‌موج (UVC light)، آن‌ها را ضدعفونی نیز می‌کند. این اشعه قادر است در مدت تنها ۲ تا ۳ دقیقه باکتری‌های عامل بوی بد را از بین ببرد.
چالش‌ها و دستاوردهای پروژه
آزمایش‌ها ابتدا با کفش‌های ورزشکاران انجام شد که بوی بسیار شدیدی داشتند. چون بیشترین تراکم باکتری در ناحیه پنجه کفش (toe area) وجود دارد، تابش UVC بر این ناحیه متمرکز شد. آن‌ها دریافتند که تابش کوتاه‌مدت برای حذف کامل بو کافی است. البته چالش‌هایی مانند گرمای زیاد اشعه که می‌توانست به لاستیک کفش آسیب بزند، وجود داشت؛ اما طراحی نهایی موفق شد بین اثرگذاری و ایمنی تعادل برقرار کند.
جایزه‌ای برای پژوهشی که می‌خنداند و می‌اندیشاند
نتیجه این پروژه، مقاله‌ای معمولی درباره طراحی جاکفشی نبود، بلکه ترکیبی از طراحی صنعتی، بهداشت عمومی و تکنولوژی ضدعفونی بود که توجه داوران جایزه ایگ‌نوبل را جلب کرد.
جایزه ایگ‌نوبل (Ig Nobel Prize) از سال ۱۹۹۱ توسط نشریه Annals of Improbable Research پایه‌گذاری شد و شعار آن «تحقیقی که ابتدا می‌خنداند و سپس به فکر فرو می‌برد» است. این مراسم هرساله در دانشگاه هاروارد با حضور برندگان نوبل واقعی، پرتاب موشک‌های کاغذی و نمایش‌های طنز برگزار می‌شود.
هند با کسب ۲۲ جایزه ایگ‌نوبل تاکنون، حضوری فعال در این رقابت غیرمعمول داشته است؛ از تحقیق درباره انگشت کردن در بینی گرفته تا محاسبه مساحت سطح بدن فیل‌ها. حالا کومار و میتال نیز به این فهرست پیوسته‌اند و نشان دادند که حتی مشکلی ساده مانند بوی کفش، می‌تواند با رویکردی علمی به دستاوردی جهانی تبدیل شود.
- 15
- 2
