ذخیره خاطرات کوتاه و بلند مدت در مغز مورچه‌های چوب

پژوهشگران جدیدا دریافته اند که مورچه های چوب خاطرات کوتاه و بلند مدت را در سمت های مختلف مغز خود ذخیره می کنند.

به گزارش ایسنا و به نقل از ساینس الرت، ما دوست داریم خیال کنیم که مغز انسان خاص و برتر است، ولی گاهی اوقات حتی کوچکترین مغزهای موجودهای روی زمین نیز شباهت های چشمگیری با مغز ما نشان می دهد.

زمانی که مورچه های چوب (Formica rufa) خاطرات بصری را در مغز خود ذخیره می کنند، تحقیقات جدید نشان می دهد که آن ها قواعد تقارن را زیر پا می گذارند و بنظر میرسد که یک طرف از مغز آن ها حافظه های کوتاه مدت را ذخیره می کند و طرف دیگر مسوول بخاطر سپاری خاطرات بلند مدت است.

این امر به عنوان تقسیم بندی عصبی جانبی وظایف مغز (neural lateralisation) شناخته شده است و بنظر میرسد با شکل گیری خاطره ها در حیوانات ارتباط تنگاتنگی دارد. به طورمثال، در مغز انسان، حافظه فضایی و پردازش موسیقی عمدتا محدود به سمت راست مغز است، در حالیکه زبان بیشتر در سمت چپ پردازش می شود، هرچند ارتباطات و تداخلات زيادي وجود دارد. شاید این مورد در خصوص مورچه ها نیز صادق باشد.

پژوهشگران می گویند: باتوجه به دانش ما، این اولین نمایش از شکل گیری حافظه بصری جانبی در یک حشره است که تبعات گسترده ای برای شناخت ما از خاطرات بصری در حشرات و تکامل جانب سازی در شکل گیری حافظه آن ها دارد.

روزگاری دانشمندان تصور می کردند ما تنها گونه ای هستیم که دارای دو نیمکره مجزا هستیم و هر یک مخصوص عملکردها و رفتارهای مختلف هستند.

اینک یک چیز را بهتر می دانیم. عدم تقارن عملکرد مغز در بین مهره داران گسترده و رایج است و احتمالاً مدت زيادي است که آنرا دارند و تکامل در آن ها خیلی زود ظاهر شده است.

و این موضوع امکان دارد در بی مهرگان نیز صادق باشد. تحقیقات اخیر روی زنبورهای کارگر و خاطرات آن ها از رایحه ها نشان می دهد که این موجودات عملکردهایی را به سمت چپ یا راست مغز خود اختصاص می دهند. در حالیکه بیشتر تحقیقات تا به حال بر حافظه رایحه زنبورها تمرکز داشته است، هنوز معلوم نیست که اینجانب سازی در سایر انواع حافظه یا سایر حشرات موجود هست یا خیر.

پژوهشگران با بررسی مورچه های چوب- یک حشره معروف به انجام ناوبری بصری- یک آزمایش انجام دادند و متوجه شدند که این مورچه ها خاطرات نزدیک را در یک طرف مغز خود و خاطرات بلند مدت تر را در طرف دیگر مغز خود ذخیره می کنند.

درصورتی که آن ها درست گفته باشند و این نوع حافظه های مختلف در واقع در طرف های مختلف مغز مورچه ها ذخیره می شود، نشان می دهد که حافظه جانبی یا جانب سازی حافظه امکان دارد در گذشته های دور چندین بار تکامل یافته باشد.

فرضیه ای وجود دارد که امکان دارد این قابلیت در موجوداتی که اجتماعی تر هستند، ظهور کند. هرچند هنوز این موضوع به شدت مورد بحث است.

پژوهش ها در خصوص حافظه بویایی و جانبی در زنبورهای اجتماعی نیز نتایج عجیب مشابهی را نشان می دهد.

به نظر میرسد در این جا الگویی وجود دارد و ارزش این را دارد که بیشتر مورد بررسی قرار گیرد تا بدانیم که چرا مغزهای نامتقارن مثل مغز خودمان به نظر بسیار مفید هستند.

بدون دانستن اطلاعات بیشتر در خصوص حشرات، به سختی میتوان گفت که این حافظه نامتقارن بطور مستقل در مورچه ها و زنبورهای اجتماعی تحول یافته است یا در یکی از اجداد آن ها وجود داشته ولی در زنبورهای منزوی از دست رفته است.

داشتن دو نیمکره مجزا امکان دارد اطلاعات متناقض را کاهش داده و یا به مغز در خلاص شدن از شر فراوانی اطلاعات و داده های اضافی کمک کند که این ویژگی امکان دارد به خصوص برای حشرات کوچکتر که نیاز به صرفه جویی در انرژی و فضا دارند، مهم باشد.

همینطور امکان دارد که حفظ خاطرات طولانی مدت در یک طرف مغز، جا را برای ایجاد خاطرات کوتاه مدت جدید در طرف دیگر مغز باز کند. بهرحال حتماً چیزهای بیشتری وجود دارد که دانشمندان هنوز آن ها را کشف نکرده اند.

این مطالعه در مجله Proceedings of the Royal Society B منتشر شده است.