برای نام‌گذاری خیابان‌ها، نخستین اصلی که باید رعایت شود این است که دسترسی، شناخت و حرکت به سوی مقصد را برای مردم تسهیل کند؛ به‌گونه‌ای‌که یافتن یک نشانی کار سختی نباشد و نام خیابان‌ها و کوچه‌ها به‌راحتی روی زبان جاری و در ذهن ماندگار شود. چنین استانداردی در همه جای جهان رعایت می‌شود. در بسیاری از کشورها که شهرهای مدرن دارند، خیابان‌ها با اعداد شماره‌گذاری می‌شوند، اما در کشور ما جنبه‌های فکری و فرهنگی و همچنین علاقه‌مندی‌های جامعه نیز در نام‌گذاری دخیل بوده است.
مثلا بسیاری از خیابان‌ها به نام شعرا و بزرگان ایران که مورد‌احترام مردم هستند، نام‌گذاری شده‌اند؛ مانند حافظ، سعدی و فردوسی. همچنین در دنیا مرسوم است که بعضی از نام‌گذاری‌ها سیاسی باشد؛ مانند چیزی که پیش از انقلاب اسلامی وجود داشت و نام خانواده پهلوی روی بسیاری از خیابان‌ها بود. درمورد نام اشخاص هم چنین است. سلیقه مردم تحت‌تاثیر اتفاقات سیاسی تغییر می‌کند و این امر کاملا طبیعی است.
درحالحاضر نام خیابان‌ها، اتوبان‌ها و به‌طور کلی اماکن در ایران، ترکیبی از نام‌های سیاسی، فرهنگی، علمی و همچنین نام‌های شهداست. در چند سال اخیر جنبه‌های فناوری و امثال این‌ها نیز در نام‌گذاری‌ها دخیل‌اند؛ مثلا در بعضی از استان‌ها میدانی به نام میدان ریاضی وجود دارد. گاهی اوقات نیز پیش می‌آید که رخ دادن یک واقعه سبب نام‌گذاری یک خیابان شود؛ مثلا هم‌زمان با ورود آزادگان به کشور، ورودی بسیاری از شهرستان‌ها آزادگان نام گرفت.
درحالحاضر سیاست شورای پنجم این است که در نام‌گذاری‌ها همه این جنبه‌ها را در نظر بگیرد. به‌همین دلیل نام خانم نویسنده، توران پیرهادی که نقشی بسزا در کتاب کودک داشت و خدماتی بسیار در این زمینه انجام داد، روی یکی از پارک‌های شهر گذاشته شد؛ یا نام‌گذاری به نام شهید محسن حججی به سبب اهمیت امر ستیز علیه داعش و تکفیری‌ها انجام شد و همچنین پارکی به نام دامپزشکی نام‌گذاری شد که تاکید بر اهمیت این علم در زندگی دام و انسان دارد.
اخیرا نیز آقای مسجدجامعی پیشنهادی را مطرح کردند که نام‌گذاری پارک یا خیابان به نام شهیدان ۱۶ تیر به‌دلیل اهمیت مبارزه آن‌ها علیه استعمار و استبداد در دستور کار گذاشته شود. در نام‌گذاری اماکن باید ذائقه و سلیقه مردم و همچنین فضای اجتماعی در نظر گرفته شود. مهمترین نکته این است که استفاده از این نام‌ها برای مردم آسان باشد؛ افکار عمومی و مردم برای به کار بردن این نام‌ها دچار سختی نشوند.
گاهی شاهد این هستیم که مردم در برابر تغییر نام‌ها و نام‌های جدید، مقاومت می‌کنند و پذیرا نیستند؛ در حالی که باید به واقعیت‌های اجتماعی توجه کرد. شورای پنجم تلاش دارد این نکته را مد نظر قرار دهد که تغییر نام‌ها اندک صورت بگیرد، مگر این که نام‌های جدید از سوی جامعه با اقبال روبه‌رو شود. دقت در این مسائل مهم است، نباید بخشنامه‌ای عمل شود. اگر فضای جامعه و پذیرش عمومی لحاظ شود، نتایج مثبتی به دست می‌آید. در این صورت اگر نام‌گذاری صورت بگیرد، حتما استفاده خواهد شد. تغییراتی که درباره نام خیابان‌ها انجام می‌شود کار مناسبی نیست. هر خیابان چهره‌ای دارد؛ نباید آن را از بین برد. از سویی ممکن است باعث سردرگمی در جامعه شود. نام خیابان‌ها و اماکن برای مردم دارای پیامی است.
باید دقت شود پیامی که از این راه به جامعه فرستاده می‌شود به وسیله مردم دریافت شود. اگر این پیام دریافت نشود، پیامی ناقص و شکست‌خورده است. این را هم باید در نظر داشت که اگر نام تازه‌ای گذاشته شد، حتما ترویج و تبلیغ شود؛ شاید بخشی از جامعه از نام جدید و دلیل نام‌گذاری مطلع نباشند، پس باید به آن‌ها اطلاع‌رسانی کرد و دلیل را هم گفت. در نام‌گذاری باید تنوع هم رعایت شود.
نام‌ها باید آرامش و آسایش را به مردم تزریق کنند. در بسیاری از کشورها برای نام‌گذاری از نام گل‌ها استفاده می‌کنند که پیام‌آور آرامش، نشاط، شادی و امید در جامعه است. رعایت چنین لطافتی مانع افسردگی می‌شود. در دنیا شهرهایی هستند که کوچه‌ها و معابرشان به نام محیط زیست نام‌گذاری شده است. همچنین نام‌ها باید روان باشند تا بستر ایجاد طنز درباره نام خیابان‌ها در جامعه فراهم نشود. به‌گونه‌ای نباشد که کسی آن را ناقص ادا کند. نام خیابان‌ها می‌تواند تفکرزا، حرکت آفرین و آموزنده باشد. این بحث باید علمی و دقیق بررسی شود و ساده انگاشته نشود.
- 17
- 6
