اعتمادآنلاین، ساختمان پلاسکو که ۵۴ سال در ضلع شمال شرقی چهارراه استانبول جا خوش کرده بود و در دوره ای مدرن ترین آسمان خراش ایران محسوب می شد، ۳۰ دی ماه سال گذشته آن طور که معاون امنیتی استانداری تهران اعلام کرد بر اثر سهل انگاری انسانی در آتش سوخت و در نهایت فروریخت.
فروریختن پلاسکو در شرایطی که حداقل ۵۶۰ واحد تجاری در آن فعال بودند به گواه رئیس اتاق اصناف ایران یعنی حداقل هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان خسارت به کسبه. سنگینی بیکار شدن ۳ هزار کارگر که تنها نیمی از آن ها تحت پوشش بیمه بودند و وعده های بی سرانجام برای حمایت مالی که دست آخر نتیجه ای جز چک های برگشت خورده نداشت هم دست کمی از آوارهای چند تنی پلاسکو نداشته است.
سال گذشته روزنامه ایران خسارت حاصل از حادثه پلاسکو را تا ۶ هزار میلیارد تومان برآورد کرد اما مشخص نیست که این رقم تنها شامل ضرر به کسبه است یا خسارت وارده به بنیاد مستضعفان را هم در بر می گیرد. هر چه هست از روز حادثه تا به امروز که یک سال از آن می گذرد و هم چنان بنیاد مستضعفان به عنوان مالک هیچ گاه رقم مشخص خسارت را اعلام نکرده است. به گفته علیرضا سادات میر مدیر روابط عمومی بیمه ایران هم تخمین میزان خسارت پلاسکو به بنیاد مستضعفان قابل محاسبه نیست چرا که مالک هیچ گاه بنا را بیمه نکرد. البته او در گفت و گو با اعتمادآنلاین از پرداخت بالغ بر ۲۵ میلیارد خسارت به کسبه پلاسکو خبر می دهد.
آقای رئیس به وعده خود عمل کرد
آن گونه که کسبه پلاسکو بعد از حادثه اعلام کردند، بنیاد مستضعفان ماهیانه ۷ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان اجاره بها از کسبه پلاسکو دریافت می کرد. بدون در نظر گرفتن افزایش اجاره بها از سال گذشته تا به امروز، در یک سال اخیر بنیاد مستضعفان حداقل ۸۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان از حیث اجاره بها ضرر کرده است. به این رقم باید خسات از بین رفتن خود ساختمان را اضافه کرد، به نوشته یکی از رسانه‌ها ارزش ساختمانی پلاسکو بدون احتساب زمین حدود هزار و ۳۰۰ تا هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به طور متوسط تخمین زده می شود. تمام این ها در کنار هم و در صورت احتساب زمین پلاسکو به معنی چندین هزار میلیارد خسارت به بنیاد مستضعفان است.
محمد سعیدی کیا رئیس بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی به همراه وزیر کشور از محل حادثه بازدید کرد و وعده ساخت پلاسکو آن هم با کیفیت "بسیار خوب" ظرف دو سال را داد و بعد از آن در جواب این سوال که چرا این قدر دیر به ویرانه پلاسکو سر زده است بگوید که وجودش چندان آن جا ضروری نبود!
او هم چنین وعده داد واگذاری مغازه ها به کسبه را داد و چند ماه بعد پاساژ نور به مغازه داران پلاسکو به صورت موقت تحویل داده شد. در این مدت اما حرف ها و حدیث ها در مورد آینده گود خیابان جمهوری که حالا اطرافش را گونی های آبی با طرح آتش نشانان پوشانده است بالا گرفت و هر کس از ظن خود یار پلاسکو شد. به طور مثال، احمد دنیامالی رئیس کمیته عمران شورای چهارم شهر تهران یک هفته بعد از حادثه در جریان بازدید از روند آواربرداری، پیشنهاد داد که درمکان پلاسکو به یاد ١٦ شهید آتشنشان، ایستگاه فرماندهی آتش‌نشانی ساخته شود اما گفت که در این مورد زمین پلاسکو باید با بنیاد مستضعفان تهاتر شود. رجبعلی خسروآبادی، مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران هم ساخت «موزه آتش‌نشانی» را به شهرداری پیشنهاد داد و برای انجام حمایت‌های فنی و اداری اعلام آمادگی کرد.
مهدی چمران رئیس شورای شهر وقت اما صراحتاً اعلام کرد که مدیریت شهری هیچ برنامه ای برای مشارکت در احداث بنای جدید در محل پلاسکو ندارد و مجموعه مربوطه باید در این زمینه پاسخگو باشد. در کنار مسئولان، برخی از کارشناسان حوزه معماری و شهرسازی بر این عقیده بودند که مرکز تهران دیگر گنجایش ساختمان بلند مرتبه را ندارد و حالا که پلاسکو فروریخت چه بهتر که مکان آن به فضایی عمومی تبدیل شود. البته، عده ای دیگر با نگاه واقع بینانه تر که نمی توان از بنیاد مستضعفان توقع داشت تا چشم را بر سود ساخت پلاسکوی جدید ببندد حداقل خواسته خود را ساخت بنای یادبود شهدای آتش نشان در کنار ساختمان جدید اعلام کردند، چنان چه درکنار بنای یادبود برج‌های دوقلوی حادثه تروریستی ١١ سپتامبر هم ساختمان بلندی برای جبران خسارت ساخته شد.
تمام این اظهار نظرها در مورد سرنوشت پلاسکو در حالی مطرح می شد که شورای عالی شهرسازی و معماری در جلسه مورخ ۹۵.۱۲.۲ و پیرو تکلیف مصوبه مورخ ۹۵.۱۱.۱۱ خود در خصوص گزارش تکمیلی حادثه پلاسکو در بند ۱۱ مقرر کرد تا «به منظور فرهنگ سازی و عبرت آموزی از این حادثه و پاسداشت خاطره فداکاری شهدای آتشنشان در عین حفظ حقوق مالکان، طراحی و احداث ساختمان جایگزین در محل ساختمان تخریب شده پلاسکو در قالب یک پروژه ویژه از طریق برگزاری مسابقه عمومی معماری با همکاری مالک مجموعه که بنیاد مستضعفان است، انجام شود.»
پلاسکو با پارکینگ اکبر تکمیل می شود
از روزی که محمد علی نجفی بر صندلی بهشت نشست بارها در برابر این سوال قرار گرفت که شهرداری چه برنامه ای برای زمین سوخته پلاسکو دارد. شهردار تهران در اولین سخنرانی های خود در جمع خبرنگاران دغدغه کسبه پلاسکو را مطرح و بر رایزنی با بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی تاکید کرد. نتیجه این رایزنی ها هم آن طور که مهدی حجت، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران خبر داد این است که پلاسکوی جدید در ۱۰ طبقه ساخته شود. البته، آن گونه که حجت اعلام کرد بنیاد مستضعفان در نظر دارد مجتمع جدید را در زمین فعلی پلاسکو به علاوه ساختمان ۵ طبقه مجاور و زمین ۴ هزار و ۲۰۰ متری که در حال حاضر به عنوان پارکینگ فعال است، احداث کند.
در همین رابطه، حسن بیک محمدلو رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی هم اعلام کرد که درخواست بنیاد مستضعفان از شهرداری تهران این است که با در نظر داشتن تعهدات و ضوابط جاری، در خصوص تخریب ساختمان ۵ طبقه ضلع شمالی و صدور پروانه ساخت جدید پلاسکو همکاری کند.
وی اعلام کرد که بنیاد مستضعفان موضوع تأمین پارکینگ کافی به صورت یکپارچه و با معماری مناسب در زمین شمالی و جنوبی پلاسکو و زمین موسوم به پارکینگ اکبر که جنب آن ها واقع شده را به جد پیگیری می کند.
مسئله قلب تاریخی تهران؛ ژاندارک یا پلاسکو
توافق شهرداری تهران و بنیاد مستضعفان در حالی است که آذر ماه امسال مجتبی درودیان، رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان تهران خبر از اختلاف نظر این دو ارگان در خصوص ساختمان پلاسکو داد به این شکل که شهرداری طرحی را برای بازسازی ساختمان پلاسکو ارائه کرده تا این ساختمان به صورت قبل ساخته شود، اما بنیاد مستضعفان به عنوان مالک می‌خواهد تعداد واحدهای ساختمان پلاسکو را به هزار واحد افزایش دهد ضمن اینکه پول ساخت را از کسبه بگیرد.
میثم عیسی پور نایب رئیس شورای ساختمان پلاسکو نیز در آذر ماه امسال اعلام کرد: «درخواست کسبه بر این بود که پلاسکو به شرایط سابق بازگردد و در زمین چهار هزار و ۳۰۰ مترمربعی خود و با همان تراکم ۷۰۰ درصد ساخته شود اما مالک قصد دارد زمین پنج هزار مترمربعی پارکینگ مجاور را به مساحت ساختمان جدید اضافه کند، از سوی دیگر شهرداری تنها با صدور مجوز تراکم ۴۲۰ درصد موافقت کرده، به این ترتیب بازسازی ۱۷ طبقه گذشته ممکن نخواهد بود و تنها ۶ طبقه می تواند ساخته شود.»
در حال حاضر محدوده ساختمان پلاسکو در حریم درجه ۲ بافت تاریخی قرار دارد و به گفته محمد مهدی تندگویان نایب رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای چهارم شهر تهران پهنه فعلی محل ساختمان سابق پلاسکو S123 یعنی ۶ طبقه است. البته، مالک می‌تواند پرونده ساختمان جدید در زمین فعلی پلاسکو را به کمیسیون ماده ۵ ببرد تا در آن جا بررسی‌های لازم صورت گیرد.
تاکنون خبری از ارجاع پرونده ساختمان پلاسکو به کمیسیون ماده ۵ شنیده نشده است با این وجود، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران در نشست خبری خود با بیان اینکه سازمان میراث فرهنگی بارها اعلام کرده که پلاسکو در حریم مدرسه ژاندارک است، گفت: «با این حال سازمان میراث فرهنگی موافقت کرده که با رعایت ضوابط میراثی این ساختمان ساخته شود، هرچند می توانیم بارگذاری را در سمت پلاسکو که نزدیک مدرسه ژاندارک است با طراحی خاصی کم تر کنیم.»
تا این جای کار مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی اعلام کرده اند از برنامه بنیاد مستضعفان برای ساخت دوباره پلاسکو چندان اطلاع ندارند و باید اعلام شود که تراکم این ساختمان و وسعت آن چقدر خواهد بود و آیا با ضوابط میراثی هماهنگ است یا نه؟ اگرچه از گوشه و کنار اظهاراتی از سوی کارشناسان میراث مبنی بر غیرقانونی بودن ساخت ساختمانی بیش از ۴ طبقه در محل پلاسکو شنیده می شود.
واقعیت این است که پلاسکو در ۶ طبقه ساخته نمی شود اما آن گونه که بنیاد مستضعفان و شهرداری توافق کرده اند قرار است ساختمان جدید پلاسکو با نظارت شهرداری بر مبنای طرح تفصیلی و طرح های مندرج در دستوالعمل شهرداری ساخته شود. ضمن اینکه یکی از جدی ترین خواسته های مالک، افزایش ارتفاع بود که در توافق اخیر مالک پذیرفت براساس قوانین شهرداری به جای افزایش ارتفاع، عرض ساختمان توسعه پیدا کند.
پلاسکوی جدید به حریم تاریخی تهران پایبند می ماند؟
پلاسکو هر چقدر هم که مدرن در ۶ طبقه، ۱۰ طبقه یا ۱۷ طبقه ساخته شود یک چیز مهم کم دارد و آن بنای یادبود، موزه یا نماد آتش نشانانی است که تاوان بی توجهی مالک نسبت به فرسودگی و ناامنی ساختمان را دادند. شاید اگر پلاسکو سال ها قبل ایمن سازی می شد هیچ وقت نامش با جان آدم هایی که جنازه شان هم قابل شناسایی نبود، عجین نمی شد.
در هر صورت پلاسکو با چندین هزار میلیارد خسارت برای کسبه و مالک فروریخت و شاید خوش خیالی باشد که انتظار داشته باشیم بنیاد مستضعفان از سود سرشار این ساختمان چشم پوشی کند و به فکر پلاسکوی جدید نباشد. کسبه ای هم که برای چند متر مغازه میلیاردها تومان هزینه سرقفلی و اجاره پرداخت کرده اند هم چشم انتظار پلاسکوی جدید هستند تا شاید کسب و کارشان کمی رونق بگیرد. اما آن چه که در این میان اهمیت دارد این است که آیا مالک که در گذشته به اخطارهای شهرداری برای ایمن سازی بنا بی توجه بوده است، این بار به حریم تاریخی پایتخت و رعایت یک سری قوانین منطبق با آن پایبند می ماند یا همان طور که توانست طرح ۶ طبقه را به ۱۰ طبقه افزایش دهد، این بار نیز به جای توجه به کالبد شهر تنها منافع اقتصادی خود را در نظر می گیرد؟ برای پاسخ به این سوال حداقل باید دو سال و نیم صبر کرد و منتظر افتتاح پلاسکوی جدید ماند.
- 13
- 1
