امروز بخش شرقی خط ۷ به طول ۸.۵ کیلومتر حد فاصل میدان بسیج تا مهدیه تهران افتتاح می‌شود. شاید بتوان گفت این خط سیاسی‌ترین خط تاریخ متروی تهران باشد. خطی که با سروصدای زیاد در دوره محمد باقر قالیباف، از سوی برخی اعضای شورای چهارم و کارشناسان ناایمن اعلام شد و بعد در این دوره بازهم جنجال‌ها و حاشیه‌هایش ادامه یافت تا اینکه سرانجام از حرکت ایستاد، حالا شاید دوره اوج دوباره این خط باشد.
خط ۷ بعد از توقف در آبان ۹۶، طی دو مرحله در تیرماه ۹۷ از مهدیه تا شهید نواب و همین‌طور اسفند ماه همین سال حد فاصل نواب تا میدان صنعت، جمعاً در حدود ۱۳.۵ کیلومتر وارد مدار بهره‌برداری شد. امروز این خط به طول ۲۲ کیلومتر می‌رسد تا به ۲۷ کیلومتر پیش‌بینی شده، نزدیک شود! آن‌طور که علی امام، مدیرعامل شرکت مترو به «ایران» می‌گوید، تا پایان امسال ۶ ایستگاه دیگر به ۱۰ ایستگاه موجود اضافه خواهد شد. گفت‌و‌گوی ما با او را در زیر می‌خوانید.
خط ۷ مترو علاوه بر حاشیه‌های ناایمن بودنش، از نظر هزینه کرد نیز در دوره گذشته با علامت سؤال‌های زیادی مواجه است. اینکه تاکنون چقدر هزینه شده و هم‌اکنون به چه میزان منابع مالی نیاز دارد؟ و چگونه در دوره‌ای که رکود ساخت و سازوجود داشت، هزاران میلیارد برای این خط هزینه شد؟
تاکنون نزدیک به ۳ هزار میلیارد تومان در این خط هزینه شده که حدود هزار میلیارد تومان آن در این ۲۰ ماهه اخیر برای تکمیل خط ۷ بوده است. ما برای تکمیل این خط با توجه به برآوردهایمان لااقل ۳ هزار میلیارد تومان دیگر نیاز داریم. البته افزایش نرخ ارز در این دو سال، بر خرید خارجی و تولید داخلی تجهیزات تأثیر گذاشته و تأمین منابع مالی سخت شده است.
تأمین منابع مالی برای مترو در این دوره و دوره گذشته چگونه انجام می‌شد؟
ما از ابتدای این دوره تاکنون خیلی از ظرفیت‌های احتمالی برای تأمین منابع مالی را پیگیری کرده ایم، خب بخش‌هایی مستقیم یا غیر مستقیم به سیستم بانکی کشور برمی‌گردد. اما چون شهرداری تهران از جهت سود و تسهیلات اخذ شده بابت مترو، حدود ۲۱ هزار میلیارد تومان به سیستم بانکی بدهکار است، دراین زمینه موانع زیادی وجود دارد. بانک مرکزی هر نوع تعامل قابل درخواست شهرداری را منوط به تعیین تکلیف بدهی‌های سابق کرده است، ولی رقم سنگین بدهی اجازه این تعامل را نمی‌دهد. البته اصل بدهی ۱۴ هزار میلیارد تومان بوده است.
همان‌طور که می‌دانید بخشی از منابع مالی مترو بودجه مستقیم دولت و بودجه مترو است که از سوی شهرداری تخصیص می‌یابد، متأسفانه طی ۳ سال گذشته بودجه تخصیصی دولت به کلانشهرها به علت مشکلات مالی، روند نزولی پیدا کرده است. شهرداری هم به علت تداوم رکود در ساخت وساز شدیداً در مضیقه قرار دارد. در نتیجه ما در این دو سال بیشتر بر فروش اوراق مشارکت متکی بوده‌ایم که مشتری آن هم شرکت‌های تأمین سرمایه هستند تا مردم.
در این دوره هیچ میزانی از این بدهی پرداخت نشده است؟
خوشبختانه‌بند «و» قانون بودجه کشور امکان تهاتر بدهی دولت به شهرداری‌ها و بدهی شهرداری به سیستم بانکی را اخیراً فراهم کرده است. از این محل۳ هزار میلیارد تومان سال گذشته از سوی شهرداری تهران مورد اقدام قرار گرفت که بخشی از آن مربوط به مترو بود. این ظرفیت در دولت دوازدهم ایجاد شد و پیش از این وجود نداشت.
اما با توجه به بدهی ۵ هزار میلیارد تومانی دولت به شهرداری جای تهاتر زیادی باقی نمی‌ماند؟
این بدهی درحال تقویم است و هنوز رقم دقیق آن معلوم نیست. در سال‌های گذشته بر این بدهی‌ها تأکید زیادی می‌شد، اما در یکسال اخیر شهرداری با عزم جدی تری به دنبال تهیه اسناد و مدارک لازم برای احصای این بدهی‌ها رفته است.
در گذشته البته ایراداتی به خط ۷ گرفته شد، مثل نبود هواکش که در این دوره هم از سوی برخی اعضا تکرار شد. آیا خط ۷ دیگر جای نگرانی ندارد؟
متروی تهران در هیچ دوره به‌صورت کامل به بهره‌برداری نرسیده است، چراکه خطوط مترو برای سرفاصله ۲دقیقه طراحی شده‌اند، اما هیچ خطی هنوز به این سرفاصله حرکتی نرسیده است. از طرفی براساس طراحی اولیه، در هر خط روزانه یک میلیون سفر مورد انتظار است، اما هم‌اکنون راندمان خطوط زیر ۵۰ درصد است. الان حداکثر ۲ و نیم میلیون سفر و یک میلیون و ۸۰۰ هزار مسافر در روز جابه‌جا می‌شود که فاصله زیادی با طراحی اولیه دارد. این یعنی تجهیزات متناسب با سرفاصله حرکتی و شرایط فعلی استفاده می‌شود. مثلاً برای سرفاصله ۱۲ دقیقه خط ۷ ضرورتی ندارد که همه تجهیزات به‌طور کامل به بهره‌برداری برسد. در خط ۷ همه موارد مورد تأیید ارکان طرح از پیمانکار گرفته تا کارفرما و مشاورکارفرما قرار گرفته و صورتجلسه شده است و جای نگرانی نیست.
آیا پیمانکار همان پیمانکار دوره قالیباف است؟ چرا در آن زمان جلوی توقف حرکت خط ۷ مقاومت نکرد؟ و در این دوره بر ناایمن بودن آن صحه گذاشت؟
پیمانکار دقیقاً تأکید کرده بود که بهره‌برداری از خط ۷ را به مصلحت نمی‌دانم.
درباره خط ۶ چرا با وجود هزینه ۶ هزار میلیارد تومانی همچنان این خط از برنامه عقب است؟
در دوره گذشته حجم مالی خوبی حدود ۴ هزار میلیارد تومان از محل تسهیلات بانک شهر برای پیشرفت حوزه ساختمانی خط ۶ استفاده شد، اما به علت تأخیر قابل توجهی که در واگذاری نصب تجهیزات اتفاق افتاد و یک برنامه‌ریزی اشتباه، فرصت مهمی از دست رفت. درحالیکه آن زمان بحث تحریم نبود. ابلاغ قرارداد به پیمانکار تجهیزات در بهمن ۹۵ صورت پذیرفته بود، یعنی ۷ ماه قبل از اتمام دوره مدیریت قالیباف! جالب اینکه قرار بود به بانک شهر در ازای منابع مالی، زمین بدهند، اما این اتفاق نیفتاد. این برنامه‌ریزی ناقص خیلی عجیب است!
چون اگر منابع مالی برای ۳۲ کیلومتر بخش ساختمانی، به درستی توزیع شده بود، ۲ سال پیش این ۹ کیلومتر خط ۶ افتتاح می‌شد.
بـــــرش
مترو همچنان از برنامه توسعه‌ای عقب است؟
هم‌اکنون طرح بازنگری شده مترو برای تصویب به شورای عالی ترافیک کشور ارسال شده که امیدواریم طی ۲ ماه آینده تصویب و ابلاغ شود. دراین صورت نقشه راه ما تا سال ۱۴۲۰ خواهد بود. به عبارتی ما یکبار دیگر نقطه سرخط شده‌ایم. تا این سال باید ۴ خط جدید، ۲ خط سریع السیر و ۴ خط قطار سبک شهری بسازیم. هم‌اکنون اولویت ما تکمیل خطوط ۶ و ۷ است که ۵۹ کیلومتر به ظرفیت مترو اضافه خواهد شد.
در مرحله بعد بحث تکمیل خطوط بهر‌برداری شده، قبلی است. بعضی ایستگاه‌ها در خط ۳ هنوز راه‌اندازی نشده است، مثل اقدسیه که امیدواریم تا پایان سال افتتاح شود. اگر کامل به بهره‌برداری برسد، ظرفیت خطوط به ۷ میلیون سفر می‌رسد. اما نکته مهم تأمین واگن است که دچاریک عقب افتادگی تاریخی است. ما همین الان به ۲ هزار دستگاه واگن نیاز داریم که در بازار بین‌المللی نرخ هر واگن یک میلیون یورو است. ۷۰ درصد قطعات واگن‌ها از خارج وارد و ۳۰ درصد هم در واگن‌سازی تهران مونتاژ می‌شود. ظرفیت واگن‌سازی تهران مونتاژ ۲ واگن در روز است، اما قطعه نداریم.
حمیده امینی فرد
- 18
- 2
