«دو کارشناس محیط زیست زنجان یک‌باره غیب شدند.» خبر خیلی زود بین محیط زیستی‌ها پیچید. در خبر منتشرشده در کانال یکی از مسئولان پیشین سازمان محیط زیست این‌طور آمده بود که کارشناسان در جریان بازدید از سدهای نیمه‌تمام زنجان وقتی از مشکلات محیط زیستی سد مراش صحبت می‌کنند، به یک‌باره غیب می‌شوند و کسی در ادامه برنامه آنها را نمی‌بیند. این خبر اگر چه به شکل غریبی جنایی بود اما پیگیری‌های «شهروند» معلوم کرد که غیب‌شدن کارشناسان کذب است و واقعیت ماجرا به انتقادات محیط زیستی این کارشناسان ربط دارد و ادامه ساخت چهار سد نیمه تمام در استان زنجان که تخلفات محیط زیستی‌شان غیر قابل کتمان است.
آبسالان: خودم به کارشناسان گفتم برگردید
با اینکه بنا بود بازدید روز پنجشنبه محمد حاج‌رسولی‌ها، معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران از سدهای نیمه تمام استان زنجان برای تعیین تکلیف این پروژه‌های پر سر و صدا، در سکوت خبری برگزار شود، اما دو روز بعد وقتی خبر غیب‌شدن دو کارشناس محیط زیست همه جا پیچید، این بازدید به حاشیه کشید و اتفاقا باعث شد که توجه‌ها به آن جلب شود.
روز جمعه محمد درویش، مدیرکل پیشین مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در کانال تلگرامی‌اش، شاید به تمثیل، خبر غیب‌شدن کارشناسان را منتشر کرد و نوشت: «هدف این بازدید سدهای نیمه‌تمامی بود که مشکلات محیط زیستی کتمان‌ناپذیری دارند. در حین بازدید، یکی از کارشناسان اداره کل محیط زیست استان زنجان در حضور آقای حاج‌رسولی‌ها، نمایندگان مردم ماه‌نشان و زنجان و طارم در مجلس، معاون استاندار زنجان، فرماندار ماه‌نشان و مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای زنجان در مورد مشکلات محیط زیستی سد مراش و داده‌های نادرست مطالعات آن ابراز نگرانی کرد؛ اما شگفت‌آور آنکه بعد از همین اظهار نظر کوتاه، ناگهان هر دو کارشناس محیط زیست از ادامه حضور و همراهی هیأت بازماندند و در مقصد بعدی بازدید که سد بلوبین بود، کسی این دو نفر را مشاهده نکرد!» این خبر مبهم در حالی که محیط زیست کشور هر روز دچار حاشیه‌های عجیب است، سر و صدای زیادی به پا کرد.
حسین آبسالان، مدیرکل محیط زیست استان زنجان اما در گفت‌وگو با شهروند می‌گوید: «ماجرای غیب‌شدن کارشناسان کذب است. با آقای درویش که مسأله را این‌طور خبری کرده، تماس گرفته‌ام و در حال نوشتن یادداشتی درباره این موضوع خطاب به او هستم. انتقاد باید فنی، علمی و در حوزه اختیارات باشد.» او نیمه تمام ماندن ماموریت کارشناسان را این‌طور توضیح می‌دهد: «کارشناسان به سد مراش رفته بودند اما قرار نبود که به باقی سدها هم سرکشی کنند. اصلا لازم نبود که بروند. معاون وزیر نیرو برنامه بازدید از این سدها را داشت و خودم با کارشناسان‌مان، بهنام پرداختی و علی رمضانی تماس گرفتم و خواستم آنها برگردند. توی راه خودروی‌شان پنچر شد و درنهایت ٤ و نیم عصر پنجشنبه رسیدند.» او درباره انتقادات به ادامه فعالیت پروژه‌هایی که انتقاد به آنها وارد است هم می‌گوید: «همه این سدهایی که درباره ایرادات محیط زیستی آنها صحبت می‌شود، از ١٠سال پیش ساخت‌شان شروع شده، بعضی‌شان ایراد فنی داشته‌اند و نتیجه مطالعات‌شان متفاوت بوده که در این‌باره به دست‌اندرکاران تذکر داده‌ایم. با هر کاری که غیر کارشناسی در حال انجام باشد، وظیفه داریم که مخالفت کنیم اما به شرطی که کارشناسی‌شده، درست و مطمئن باشد. ما مسائل محیط زیستی را گوشزد می‌کنیم و خارج از حیطه وظیفه اداری‌مان وارد نمی‌شویم.»
روایت کارشناسی که غیب شد: نمی‌خواستند انتقاد کنیم
اما روایت کارشناس ارشد حاضر در این بازدید این‌طور نشان می‌دهد که اتفاقی آنها را مجبور به بازگشت از این ماموریت کرده است تا انتقادات آنها درباره مشکلات محیط زیستی سد مراش به گوش معاون وزیر نرسد.
رضا رمضانی، کارشناس محیط زیست اداره محیط زیست استان زنجان به «شهروند» می‌گوید: «ما در حال بازدید بودیم، اما نمی‌دانیم چه شد که ناگهان گفتند بروید. همکارم گفت مدیرکل محیط زیست زنجان، آقای آبسالان، دستور صریح داده که نباید به سد بلوبین برویم و به‌صلاح نیست که در ادامه بازدید باشیم و مباحث را مطرح کنیم. گویا معاون استاندار با مدیرکل محیط زیست تماس گرفته و گفته که کارشناسان خارج از حیطه صحبت می‌کنند و مدیرکل هم بدون پرسیدن از ما به‌عنوان کارشناس، خواست که برگردیم.» به گفته او، بازدید از سد مراش برای اختصاص ۱۸۰میلیارد تومان بودجه به این پروژه انجام می‌شد؛ سدی که به اعتقاد کارشناسان محیط زیست، داده‌های اشتباهی دارد و با وجود تخلفات محیط زیستی درحال ساخت است. این کارشناس محیط زیست ادامه می‌دهد: «ما از سد مراش بازدید کردیم و آن‌جا قرار بر صحبت بود، اما بعد از اینکه من مقدمات مشکلات سد را گفتم، گفتند ادامه جلسه را در «بَلوَبین» برگزار خوهیم کرد. ظاهرا تشخیص داده بودند نباید مسائل محیط زیستی مطرح شود و مدیرکل محیط زیست هم به این دستور تمکین کرده بود. این ماجرا مثل این است که جلسه‌ای داخل خانه من برگزار شود و من را که صاحب خانه‌ام، بیرون بیندازند.
حتی اگر در این بازدید از ما دعوت نکرده بودند، باز هم محیط زیست به‌عنوان متولی باید در این بازدید همراه می‌شد، چرا که پروژه سد مراش داخل منطقه حفاظت‌شده است. مستندات درباره مجوز محیط زیستی سد مراش باید بررسی شود و ما کارشناسان در این‌باره با مدیرکل محیط زیست زنجان اختلاف نظر داریم.» از سوی دیگر، درحالی‌که آبسالان می‌گوید مجوز بسیاری از این سدها در گذشته صادر شده اما رمضانی در واکنش به او چنین سوالی را طرح می‌کند: «اگر در گذشته مجوزی به اشتباه برای انجام پروژه‌ای صادر شده، آیا باید اشتباه را ادامه دهیم؟» او ادامه می‌دهد: «اینکه مسئول اشتباهی را به این دلیل که در گذشته اتفاق افتاده نادیده بگیرد، درست نیست.» این درحالی است که «نمی‌گذارند منتقدان محیط زیستی صحبت کنند و در جلسات بررسی این پروژه‌ها حضور داشته باشند.»
سدهایی که کارشناسان محیط زیست به ادامه ساخت آنها منتقدند، مراش، مشمپا، ایالو، میرزاخانلوی ٢ و بلوبین هستند؛ سدهایی که اطلاعات شفافی درباره ارزیابی و مطالعات محیط زیستی آنها وجود ندارد.
مراش روی یکی از سرشاخه‌های قزل اوزن ساخته شده و این سوال منتقدان است: از نظر قانونی آیا پروژه قبل از انجام مطالعات انجام شده یا پس از آن؟ روند بررسی مطالعات ارزیابی این سد که در حین ساخت تخریب‌های محیط زیستی گسترده‌ای داشته، چطور بوده است؟ آیا سازمان واقعا ایرادات این مطالعه را دیده یا خیر؟ ١٠سال از ساخت پرابهام این سد می‌گذرد، چرا نباید در روند ساخت آن بازنگری و داده‌هایش را با شرایط روز سازگار کرد؟
روند اداری ایالو که روی سرشاخه دیگری از قزل اوزن ساخته شده، طی نشده و حتی به مرحله مطالعات زیست‌محیطی هم نرسیده، این درحالی است که دست‌اندرکاران مدعی‌اند که این سد با وجود تخلفات محیط زیستی ٧٠درصد پیشرفت داشته است.
سد میرزاخانلوی ٢، غیر قانونی و بدون مجوز محیط زیست است؛ باید مشخص شود که این سد با کدام مجوز ساخته شده و چرا به تخلفی که در آن رخ داده رسیدگی نمی‌شود؟
آیا به سد مشمپا مجوز داده‌اند یا فقط کلیتی از مطالعات آن انجام شده؟ چرا با تغییر اهداف این سد، عملیات اجرایی آن تداوم داشته؟
اهداف و ویژگی‌های سد بلوبین تغییر کرده و باید در آن بازنگری شود.
- 9
- 3
