«بارون بارونه زمینا تر میشه، گلنسا جونم کارا بهتر میشه..»، «بارون، می‌زنه روی گونه‌هام، می‌باره روی شونه‌هام، بارون، وای از این گذر دورون»، «ابر می‌بارد و من می‌شوم از یار جدا»، «ببار ای بارون ببار ..» .. ترانه‌های بارانی بسیارند. مناسب حال و هوای بارانی که گاهی شاد است و گاه غمگین. هوای بارانی گاه به مانند نفس عمیق در هوای پاک پس از باران روح‌افزاست و گاه به رنگ خاکستری ابر نوستالژی‌های غمگین، تیره و تار. وسط این همه حال و هوای رومانتیک باران اما، شهر باران را جور دیگری می‌بیند؛ با آب گرفتگی و چاله‌های پر آب و تاکسی‌هایی که فقط دربست مسافر می‌برند و ترافیک و ترافیک و ترافیک!
ایران کشوری چهارفصل است. هم جنگل‌های بارانی دارد و هم کویرهای خشک. هر چند این سرزمین، به طور کلی کم باران است، اما حتی مناطق کم بارانش هم باران‌هایی گاه شدید دارد. در این میان، نگاهی به اوضاع شهرها در چهار اقلیم ایران نشان می‌دهد که هیچ کدام برای بارش باران آماده نیستند. این که در پی ورود هر سامانه بارشی هشدارهای آبگرفتگی و سیل مطرح می‌شوند و در صبح‌های بارانی، بسیاری از شاغلان و دانشجویان و دانش‌آموزان برای طی طریق تا محل کار و درس، عزا می‌گیرند، نشان می‌دهد که زمین ما علی‌رغم تشنگی، آغوش بازی برای باران ندارد.
در شرایطی که هفته و یا حتی بنا بر پیش‌بینی‌ها، دو هفته‌ای پر بارش را پیش رو داریم، سازمان هواشناسی با صدور اخطاریه‌ای نسبت به آبگرفتگی معابر عمومی وسیلابی شدن مسیل‌ها و رودخانه‌ها هشدار داد. در اخطاریه سازمان هواشناسی آمده است: «با توجه به پیش بینی بارش شدید باران گاهی با رعد و برق، در بعد از ظهر چهارشنبه (۲۳ آبان ماه) در استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و شمال غرب فارس و پنجشنبه (۲۴ آبان ماه) در استان‌های خوزستان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد، شمال و غرب فارس، جنوب اصفهان، جنوب ایلام، جنوب لرستان و شمال بوشهر آبگرفتگی معابر و سیلابی شدن مسیل‌ها و رودخانه‌ها رخ می‌دهد. از این رو توصیه می‌شود برای کاهش خسارت‌های احتمالی تمهیدات لازم به کار گرفته شود».
دیروز نیز با توجه به ترافیک شدید جاری در پایتخت، جانشین رئیس پلیس راهور تهران بزرگ از مردم خواسته بود تا پایان بار ترافیکی سنگین در محورهای پر ترافیک تردد نکنند.
اما برای این که باران آن قدر که در عکس‌ها و شعرها و ترانه‌ها هست، زیبا و جذاب باشد و مردم بتوانند واقعا از بارش آن لذت ببرند چه اتفاق‌هایی باید بیفتد؟
فرشته زمانی، کارشناس شهرسازی در این باره می‌گوید: «در طول قرن‌ها یک جا نشینی انسان‌ها، محل زیست آن‌ها، چه شهر و چه روستا، بر اساس اقلیم خاص آن ساخته شده است. این اقلیم هم شامل مواد و مصالح اولیه در دسترس و هم شامل آب و هوای هر سرزمین می‌شود. همین است که ما سقف‌های حصیری را در جنوب، بادگیر را در کویر و شیروانی را در شمال ایران می‌بینیم».
وی ادامه می‌دهد: «در دوران مدرن که شکل خانه‌سازی تقریبا در تمام کشور یکسان شده، این موضوع فراموش شده است. اما این تمام ماجرا نیست. انفجار جمعیتی، مهاجرت از روستاها به شهرها، نیاز فزاینده به مسکن و سرعت بالای توسعه شهرها مانع این شده است که زیرساخت‌های شهری به طور جامع دیده شوند». زمانی اضافه می‌کند: «یکی از مهمترین این زیرساخت‌ها، آمادگی شهرها برای شرایط بارش برف و باران است. متاسفانه زیرساخت‌های اغلب شهرهای ما برای چنین شرایطی مهیا نیست».
وی با اشاره به شهرهای پر باران همچون شهرهای استوایی یا شهری مثل لندن، درباره آمادگی شهرها برای باران می‌گوید: «اگر دقت کنید در این شهرها علی‌رغم بارندگی فراوان اغلب از آب جاری روی خیابان‌ها یا چاله‌های فراوان آب خبری نیست. این مساله با در نظر گرفتن مسائلی مثل شیب‌های مهندسی معابر، شبکه متناسب جمع‌آوری آب‌های سطحی و هدایت به کانال‌های زیر زمینی، دقت در کیفیت مصالح به کار رفته در معابر و رعایت قواعد و قوانین خاص ساخت و ساز در پستی و بلندی‌ها اتفاق می‌افتد».
وی یادآور می‌شود: «آمادگی شهرها برای بارش باران و برف امروز نه تنها از جنبه عبور و مرور یا امنیت شهروندان در برابر تبدیل این نعمات آسمانی به بلایای طبیعی مهم است، که امروزه از نظر محیط‌زیستی هم اهمیت ویژه‌ای دارد.جمع‌آوری مناسب آب‌های حاصل از بارش باران، هم در استفاده از چرخه‌های آب خاکستری در مصارف خانگی و صنعتی و هم در هدایت این آب‌ها برای پیوستن به آب‌های جاری یا زیرزمینی، برای تامین ذخیره این آب‌ها و جلوگیری از مسائلی مثل تبخیر و از دست رفتن آن‌ها، حفظ منابع آبی زیرزمینی، جلوگیری از نشست زمین موثر است».
امیر دانش، جامعه‌شناس اما به روی دیگری از این کارهایی که می‌توان برای کاهش دردسرهای بارانی و لذت بردن از آن انجام داد اشاره می‌کند که بیشتر جنبه مردمی و اجتماعی دارد. وی می‌گوید: «نمی‌توان از نقش و اهمیت کارهایی که در ید مسئولان شهری و کشوری برای پیشگیری از شرایط نامطلوب هوای بارانی است، گذشت، اما با برخی شیوه‌ها می‌توان تا حصول نتیجه اقدامات مسئولان، شرایط را برای خود و همشهریانمان آسانتر کنیم».
وی ادامه داد: «اصلی‌ترین محور اقدامات فردی و اجتماعی در این زمینه صبر است. کافی است در برابر ناملایمات این چنین هم با خود و هم با دیگران صبورتر باشیم». این دانش‌آموخته جامعه‌شناسی با اشاره به این که افراد با توجه به پیش‌بینی‌های هواشناسی می‌توانند برنامه‌های خود را در چنین شرایطی بهتر برنامه‌ریزی و زمانبندی کنند، اضافه کرد: «سومین محور بعد از صبر و زمانبندی، مهربانی است. کافی است با خود، شهر و شهروندان مهربانتر باشیم.
مثلا مردم تا حد امکان از خودروی شخصی استفاده نکنند و در مقابل راهبران خودروها و وسایل حمل و نقل عمومی به جای سواستفاده از شرایط و سودجویی یا راحت‌طلبی، رعایت حال مردم را بکنند. مالکان خودروهای شخصی نیز می‌توانند دیگر شهروندان را تا جایی در مسیر خود برسانند و به حمل و نقل شهری و ترافیک کمک کنند. کارفرماها یا مدیران مدارس هم می‌توانند در این روزهای خاص، رعایت حال کسانی که دچار تاخیر در آمدن یا راه دور در بازگشت به منزل هستند را بکنند. به همین راحتی می‌توان به هم کمک کرد تا باران به جای باریدن روی اعصابمان و کدر کردنش، روی روحمان ببارد و آن را جلا دهد».
در مجموع به نظر می‌رسد هر چند مسئولان شهری و کشوری باید فکر اساسی به حال زیرساخت‌ها برای زمان بارش برف و باران کنند، اما مردم هم می‌توانند روزهای بارانی را برای خود و یکدیگر آسانتر کنند تا باران و برف واقعا لذت‌بخش باشد.
- 13
- 5
