باران چوب‌خواران بر سرارسباران 

 تنفس جنگل‌های شمال، نفس جنگل‌های ارسباران را تنگ کرده است. از زمانی که قرار شد که تا چند سال کسی حق بهره‌برداری از جنگل‌های شمال را نداشته باشد، بازار تقاضای چوب در شمال داغ شد و قیمت‌ها چند برابر شدند. همین فرصت خوبی برای دلالان و تاجران چوب فراهم کرد که چشم طمع بر جنگل‌های سایر مناطق کشور بدوزند. سودجویان بعد از قلع و قمع جنگل‌های زاگرس و درختان بلوط ، اکنون به تاراج چوب جنگل‌های ارسباران مشغول هستند. 

براساس عکس و ویدیوهایی که از این تاراج در شبکه‌های مجازی منتشر شده، درختان بیشماری بر روی زمین افتاده است و عده زیادی نیز مشغول قلع و قمع کردن درختان و بارگیری آنان در کامیون‌ها هستند. ماجرای قطع درختان ارسباران با انتشار یک عکس در فضای مجازی به سوژه داغ رسانه‎ها تبدیل شد. بعد از آن موضع‌گیری‌های مختلف و گاه متضاد مسئولان محلی آذربایجان شرقی آغاز شد، به نحوی که تاکنون حقیقت ماجرای قطع درختان قره داغ همچنان برای بسیاری از مردم در سایه‎ای از ابهام قرار داد.

نخستین جرقه عکس العمل و تذکر به این موضوع به صورت رسمی از سوی حجت الاسلام «محمدعلی آل هاشم»، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز در نماز جمعه این هفته تبریز زده شد و شعله های آن به استانداری آذربایجان شرقی و ادارات کل استان نیز رسید.امام جمعه تبریز جنگل‌های ارسباران و قره داغ را قلب تپنده منطقه دانست و گفت: درختان این جنگل ها فدای سودجویی قاچاقچیان چوب شده و برای استفاده در کارخانه ها به شمال کشور قاچاق می شوند.

در ادامه حساس شدن افکار عمومی به قطع درختان در منطقه ارسباران، مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی وارد عمل شد و تاراج جنگل‌های ارسباران را به تنفس جنگل‌های شمال و قیمت بالای آن گره زد. «حمید قاسمی» با ذکر این‌که قطع و حمل درختان در سطح آذربایجان شرقی و به ویژه منطقه ارسباران امسال افزایش چشمگیری داشته است، علت اصلی هجوم سوداگران چوب و قطع گسترده درختان را اجرای قانون تنفس ۱۰ ساله جنگل‌های شمال کشور ذکر کرد و افزود : گروهی به صورت مافیایی برای خرید چوب به منطقه ارسباران هجوم آورده‌اند که بر طبق بررسی‌های انجام شده برای خرید و قطع درختان این منطقه قیمت‌هایی نجومی و بعضاً ۴ تا ۵ برابری را پیشنهاد می‌کنند.

در حالی که مدیرکل حفاظت آذربایجان شرقی تلویحا قطع درختان جنگل ارسباران را تایید کرد، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با رسانه‌ها مدعی شد درختان قطع شده و کامیون های حامل درختان لزوما مربوط به درختان جنگلی نیستند و در بازدید از محل قطع درختان و دپوی درختان قطع شده در منطقه کلیبر و خداآفرین، معلوم شد که بیشتر آن ها از اراضی باغی و مستثنیات افراد قطع شده است.

«داور نامدار» با بیان اینکه تقاضای زیاد از شمال کشور برای خرید درخت، علاوه بر جنگل های ارسباران فضای سبز استان را نیز تهدید می کند، گفت: این موضوع موجب شده تا برخی افراد سودجو با سوء استفاده از این فرصت بدنبال قطع درختان باغات و در مواردی جنگل های ارسباران باشند.

در ادامه واکنش‌ها به این موضوع، نماینده مردم کلیبر، خداآفرین و هوراند با بیان اینکه قطع درختان منطقه ارسباران از حدود ۷ تا ۸ ماه پیش تشدید یافته است، گفت: سودجویان و دلالان چوب برای تهیه مواد اولیه کارخانه ها پس از اعلام تنفس از سوی مسئولان برای قطع درختان جنگلی و غیرجنگلی شمال، به منطقه ارسباران هجوم آورده و پس از قطع درختان، آن ها را به خارج از استان و شمال کشور حمل می کنند.

«قلی الله قلی زاده» در گفت‎‌وگو با رسانه‌ها، با رونمایی از برگ جدیدی از این ماجرا، مدعی شد که بیش‌تر از یک سال است که کارخانجات چوب‌بری شمال به درختان باغات کلیبر روی آورده‌اند و باغداران حتی اجازه بریدن درخت‌هایی مثل درخت‌های گردو را که بارور هستند را می‌دهند و اگر این روال ادامه داشته باشد، در آینده‌ای نه‌چندان دور کلیبر به کویری بی‌آب و علف تبدیل می‌شود.

در ادامه واکنش مسئولان محلی به قطع درختان ارسباران،استاندار آذربایجان شرقی مسامحه برخی از دستگاهها را یکی از دلایل قطع درختان ارسباران دانست و به رسانه‌ها گفت: برخی از دستگاه‎ها در رابطه با قطع درختان ارسباران مسامحه کرده‎اند، در صورتی که انتظار می‎رفت ‎دستگاهای نظامی و انتظامی قاطعیت بیشتری به خرج می‎دادند. «.محمدرضا پورمحمدی» با بیان اینکه از هرکسی دلیل کار را می‌پرسیم فرافکنی می‌‌کند، ابراز داشت: باید خروج این سرمایه‎های طبیعی را از استان بگیریم. 

«اکبر فتحی»، مدیرکل جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی نیز در پی بروز حساسیت‌های عمومی برای قطع درختان منطقه ارسباران با صدور بخشنامه‌ای، قطع هرگونه درخت وچوب‌آلات باغی اعم از مثمر و غیرمثمر در منطقه ارسباران را ممنوع اعلام کرد و افزود: برای حفاظت از درختان و جنگل‌ها بزودی دستورالعمل قطع درختان مثمر، غیرمثمر، جنگلی و غیرجنگلی به‌صورت شفاف تهیه و به ادارات شهرستان‌های استان ابلاغ می‌شود. تاکنون شرایطی مانند امسال درخصوص قطع درختان منطقه به وجود نیامده بود و این اتفاق موجب شد تا شائبه قطع درختان جنگلی منطقه ارسباران به وجود بیاید.

یک فعال محیط زیست با بیان این که منطقه ارسباران ریه تنفسی منطقه شمال‌غرب ایران به‌حساب می‌آید و تخریب جنگل‌ها و محیط‌زیست بی‌نظیر این منطقه می‌تواند منجر به تغییرات اقلیمی شود. به همدلی گفت: اگر چه این روزها قطع درختان جنگلی ارسباران از سوی برخی از مسئولان محلی تکذیب می‌شود و سعی می‌کنند به هر شکلی شده آن را توجیه کنند، به گونه‌ای که پای باغداران را به میان آورده و این گونه وانمود می‌کنند که عکس و فیلم‌های که در شبکه‌های مجازی منتشر شده است مربوط به باغ‌های شخصی است و درختان جنگلی در حفاظت کامل هستند. 

اما همه واقعیت این نیست که به آن اصرار می‌ورزند. چرا که صرف نظر از اطلاعات افراد محلی که بر قطع درختان جنگلی صحه می‌گذارد، در تصاویر منتشر شده در فضای مجازی به وضوح درختان جنگلی قلع و قمع شده را می‌توان مشاهده کرد. ضمن این که وجود کارگاه‌های چوب‌بری در آن منطقه چه توجیهی به جز قطع درختان این منطقه می‌تواند داشته باشد. بدون شک خوراک کارگاه‌های چوب‌بری از جنگل‌های ارسباران تامین می‌شود. 

« مریم مرادیان» افزود: مسئولان به جای جلوگیری از نسل کشی درختان ارسباران دنبال فرافکنی هستند و در پاسخ به افکار عمومی می‌گویند؛ درختان یا از باغ‌های شخصی است یا پوسیده و غیرمثمر هستند که قطع‌شده‌اند. حتی اگر این فرض را بپذیریم که تصاویر منتشر شده مربوط به باغ‌های شخصی است در اصل ماجرا چندان تفاوتی ایجاد نمی‌کند، چرا که اگر این روال ادامه داشته باشد، در آینده‌ای نه‌چندان دور این منطقه به کویری بی‌آب و علف تبدیل می‌شود.

مرادیان با بیان این که نابودی جنگل‌های ارسباران چیزی به جز فقر منابع طبیعی و فقدان فضای سبز ، ارمغانی دیگر نخواهد داشت به ضرورت توجه جدی برای حفظ جنگل‌های کشور تاکید کرد و افزود: در قلع و قمع کردن جنگل‌های زاگرس یا اکنون ارسباران بسیاری انگشت اتهام را به سمت طرح تنفس جنگل‌های شمال نشانه می‌روند، در صورتی که حفظ و صیانت از جنگل‌های شمال منافاتی با حفظ جنگل‌های سایر استان‌ها ندارد. نباید طرح تنفس جنگل‌های شمال بهانه را برای سودجویان فراهم کند که به جنگل‌های مناطق دیگر کشور هجوم ببرند. وی در پایان ابراز امیدواری کرد که مسئولان مربوطه با سوءمدیریت و سهل انگاری سرنوشت جنگل‌های ارسباران را به سرنوشت مصیبت‌بار دریاچه ارومیه دچار نکنند.

لازم به یادآوری است که ارسباران نام منطقه‌ای کوهستانی در استان آذربایجان شرقی است. این منطقه جنگلی نسبت به‌ جنگل‌های شمال ایران کمی ناشناخته باقی مانده و با وجود پتانسیل بالایی برای مقاصد گردشگری، اما میزان شناخت عمومی نسبت به آن پایین است. جنگل‌هایی ارسباران از جمله مکان‌هایی است که در سال ۵۴ به عنوان ذخیره گاه ثبت شده است و میراث فرهنگی قصد داشت این جنگل‌ها را از نظر میراث طبیعی ثبت جهانی کند، اما توسعه اراضی کشاورزی و معادن مانع از ثبت جهانی جنگل‌های ارسباران در سازمان یونسکو شد. لازم به ذکر است که شباهت‌های زیادی بین جنگل‌های شمال ایران و ارسباران وجود دارد و هر دو ساختاری هیرکانی دارند.