معادله« ابرآلودگی هوا» یک طرف مشخص و یک متغیر مجهول دارد که سیاست گذار برای نپرداختن به آن، ابعاد این متغیر را نامعلوم گذاشته است. بخش مشخص چالش، رشد صعودی تعداد روزهای با« وضعیت زرد و قرمز» طی نیمه دوم سال جاری است. شاخص آلایندگی« گاز دی اکسیدگوگرد» در هوای تهران، ماه گذشته به ۲ برابر بالاترین سطح در سال ۹۸ رسید و دیروز تا ۸/ ۲ برابر سال گذشته جهش کرد. این ابرآلودگی به صورت صریح بیانگر« مصرف مازوت و گازوئیل» در برخی صنایع و نیروگاه ها است. بخش مجهول،« ماجرای استفاده از مازوت و گازوئیل» است. تصور می شود با بخشنامه، مصرف مازوت متوقف خواهد شد، ولی پشت صحنه عملیات تولید گاز« مخرب ریه»، دوراهی« تداوم مازوت سوزی» یا« قطع گاز و برق» را نشان می دهد. برای تامین سوخت اصلی نیروگاه ها، به افزایش عرضه گاز( سرمایه گذاری) یا کاهش مصرف خانگی( اصلاح الگوی مصرف و واقعی شدن قیمت) نیاز است و در صورتیکه گاز تامین نشود، تولید برق به مشکل می خورد. از این جهت احتمالا قابلیت و توان رویارویی با سناریوی« عبور از مازوت» وجود ندارد.
تبدیل پایتخت به شهر سرشار از گوگرد طی دست کم ۱۴ روز قبل از زمستان سال جاری، ۱۷ سوال در مورد معماری آلودگی بی سابقه با گاز دی اکسیدگوگرد را بوجود آورده است که دولت با مراجعه به پاسخ آن ها میتواند به سرعت به طرف حل این چالش حرکت کند. به گزارش« دنیای اقتصاد» روز قبل متفاوت ترین روز در میان تمام روزهای ابرآلوده پایتخت در زمستان سال جاری بود. چراکه از یکسو شاخص SO۲( گاز دی اکسیدگوگرد) به صورت کاملاً نگران کننده در هوای پایتخت رکورد زد و عدد آن به ۸۵ رسید و از سوی دیگر مقامات دولت سرانجام سکوت خود را در برابر بحران ابرآلودگی پایتخت شکستند و اظهارنظرهایی پیرامون این موضوع کردند. این اظهارنظرها از سوی مقامات دولتی اگرچه در ظاهر دچار ضدونقیض های فراوانی بود و نتیجه مشخصی به دنبال نداشت؛ اما تمام آنها یک خط مشترک پنهان دارد که به نوعی می تواند اثبات کننده ردپای منشأ ابرآلودگی جدید هوا باشد. این اظهارنظرها نکته ای را که بیش از یک ماه در مورد آلودگی پاییزی و ابرآلودگی زمستانی پایتخت از سوی کارشناسان و سازمان های تخصصی اعلام می شود، اثبات می کند. طی یک ماه گذشته، کارشناسان از تغییر جنس آلودگی هوای پایتخت در سال جاری خبر می دهند. بررسی های این گروه از کارشناسان نشان می دهد جنس آلودگی پائیز و زمستان سال جاری متمایز از فصل ها سرد سال های گذشته است. دلیل این تفاوت هم افزایش عجیب غلظت گاز SO۲ در هوای پایتخت است. سال قبل شاخص این آلایندگی در بالاترین سطح خود به عدد ۳۰ رسیده بود؛ ولی گزارش شرکت کنترل کیفیت هوای پایتخت حاکی از آن ثبت رکورد کاملاً متفاوت این شاخص در روز گذشته است. این گزارش نشان می دهد عدد شاخص گاز SO۲ دیروز به ۸۵ رسیده است.
افزایش قابل توجه غلظت گاز دی اکسیدگوگرد به استفاده گسترده از سوخت پرگوگرد مربوط می شود که دو نوع سوخت مازوت و گازوئیل فاقد استاندارد یورو ۴، آنرا دارند. سوخت پرگوگرد توسط صنایع، پالایشگاه ها و نیروگاه ها استفاده می شود که هیچ کدام در محدوده درون شهر تهران واقع نیستند. هر چند برخی اظهارنظرهای روز گذشته منشأ اصلی افزایش غلظت گاز دی اکسیدگوگرد را استفاده از گازوئیل عنوان نموده ولی مازوت سوزی توسط نیروگاه ها، پالایشگاه ها و صنایع بعنوان عامل اصلی افزایش غلظت گاز دی اکسیدگوگرد در هوای پایتخت بعنوان واقعیت تلخی است که تا روز گذشته انکار می شد و حالا به شکلی مورد تائید قرار گرفته است.
ولی چالش اصلی این است که به رغم محسوس بودن آلایندگی بالای این سوخت، صنایع، پالایشگاه ها و نیروگاه ها هم چنان از آن استفاده می کنند. چهار علت در این باره مطرح است:دلیل اول، افزایش مصرف گاز شهری در منازل به خاطر سرما و توقف مصرف گاز در نیروگاه ها برای جلوگیری از افت فشار و در نتیجه« شیفت به استفاده از سوخت پرگوگرد» البته رئیس سازمان محیط زیست این فرضیه را رد می کند. دلیل دوم، سلب امکان صادرات مازوت تولیدی در پالایشگاه ها به علت تحریم و کنار گذاشتن مصرف مازوت در کشتی های اقیانوس پیما در برخی کشورها به علت « آلایندگی شدید این سوخت» است. علت دیگر، تولید بسیار بالاتر از حد استاندارد مازوت در فرآیند تصفیه نفت خام در پالایشگاه ها( ۴ برابر حد مجاز) است که این ناشی از قدیمی بودن تجهیزات است و علت آخر ارزان بودن سوخت پرگوگرد برای مصرف در برخی صنایع و نیروگاه ها است. ولی کارشناسان صرف نظر از صحت این عوامل( یا بهانه ها ) عنوان می کنند:ریشه تولید بالای مازوت در پالایشگاه به جریان تصفیه نفت خام برمیگردد که به علت غفلت از پروسه مدرن سازی پالایشگاه انجام شده است.
- 16
- 5
