به‌نظر می‌آید سینمای ابرقهرمانی شورش را در آورده است. البته در نزدیک‌شدن نهادی مثل آکادمی اسکار به سینمای مستقل، سیاست‌های کلی این آکادمی و همچنین تغییرات در اعضای آکادمی بیشترین سهم را داشته، اما کم‌فروغی سینمای تجاری این روز‌ها هم در این تغییر بی‌تاثیر نبوده است. حالا همچون سال ۲۰۰۳ هالیوود آثاری همچون «ارباب حلقه‌ها: بازگشت پادشاه» در چنته ندارد که هم بتواند جایزه‌های اسکار را درو کند و هم صدرنشین گیشه باشد. یکی از مهمترین مواردی که در آن می‌توان کم‌فروغی سینمای تجاری را دنبال کرد در ارتباط با سینمای ابرقهرمانی است. در سال ۲۰۱۷ هیچ فیلمی نتوانست به مرز فروش یک میلیارد دلار دست پیدا کند. همین کم‌فروغی اقتصادی باعث شد ضعف‌های این فیلم‌ها بیشتر به نظر بیاید و خیلی از رسانه‌ها و کارشناسان سینمایی از خلاقیت پایین سازندگان این فیلم‌ها بگویند. از سوی دیگر در سال ۲۰۱۷ یکی از بزرگ‌ترین شکست‌های سینمایی به‌نام سینمای ابرقهرمانی ثبت شد. فیلم «لیگ عدالت» که با بودجه ۳۰۰ میلیون دلاری‌اش در جایگاه پرهزینه‌ترین فیلم تاریخ سینما قرار گرفته بود و آرزو‌های فراوانی برای رکوردشکنی بزرگ داشت، اما نتیجه‌اش چنان فیلم بی‌مزه‌ای از آب در آمد که به فروشی بیش از ۶۰۰ میلیون دلار دست پیدا نکرد.
ثور: رگنراک
ارزشیابی:
«ثور» از جمله ابرقهرمانهای داستان‌های تصویری کمپانی مارول است. فیلم که با بودجه‌ای ۱۸۰ میلیون دلاری جلوی دوربین رفته بود در گیشه با فروش ۸۵۳ میلیون دلار روبه‌رو شد تا در مقایسه با فروش «لیگ عدالت» فیلمی موفق محسوب شود، اما «ثور: رگنراک» را می‌توان یکی از بی‌خلاقیت‌ترین فیلم‌های ابرقهرمانی سال‌های اخیر دانست. سازندگان در پی این بوده‌اند که رگه‌هایی از کمدی و وضعیت‌های طنزآمیز را هم به کار بگیرند، اما از آن‌جا که ابر قهرمان‌ها استعداد زیادی برای طنازی ندارند نتیجه کار ابرقهرمانی شده که به قصد خنداندن مدام تکه‌های بامزه می‌اندازد ولی موفق نمی‌شود کسی را بخنداند. شاید خالقان در پی این بوده‌اند که با گرفتن اسلحه آشنای ابرقهرمان(چکش) او را با وضعیتی جدید روبه‌رو کنند، اما این هم اتفاق نمی‌افتد. تحول شخصیت‌ها بی‌هیچ مقدمه‌ای و به فرمان فیلمنامه‌نویس به یکباره اتفاق می‌افتد. شخصیت «اسکپر ۱۴۲» که ثور را به اسارت می‌گیرد، ناگهان به همرزم او تبدیل میَشود. یا برادر ثور، هرگاه فیلمنامه‌نویسان نیاز داشته باشند به او خیانت می‌کند و هرجا نیاز باشد همراه او می‌شود. شاید هم خالقان «ثور: رگنراک» اعتقاد داشتند که برادران گوشت همدیگر را هم بخورند، استخوان هم را دور نمی‌اندازند و این چنان واضح و مبرهن است که نیاز به توضیح ندارد.
لیگ عدالت
ارزشیابی:
ابرقهرمانهای کمپانی دی‌سی گردهم آمده‌اند تا یکی از بی‌مزه‌ترین فیلم‌های ابرقهرمانی در سال‌های اخیر با حضور همه ابرقهرمانهای این کمپانی ساخته شود. «سوپرمن» مرده است و بتمن برای نجات زمین به جمع‌آوری تیمی از ابرقهرمان‌ها می‌اندیشد. فیلم هرچه نداشته باشد می‌توان نشان دهد که چرا سینمای ابرقهرمانی دچار بحران است. در میان اعضای این تیم ابرقهرمانی تنها بتمن است که از خصوصیات انسانی برخوردار است و به همین میزان نمی‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در فیلمنامه‌های اخیر ابرقهرمانی داشته باشد. حال فیلم‌های ابرقهرمانی پر از شخصیت‌هایی است که به طراحان جلوه‌های ویژه این اجازه را می‌دهند که هر کاری مد نظر َآن‌هاست، انجام دهند. کار به آن‌جا رسیده که به دست شخصیت «زن شگفت‌انگیز» یک طناب نورانی داده می‌شود که وقتی به کسی می‌خورد او مجبور به راست‌گویی و گفتن حقیقت می‌شود؛ یعنی حتی نیازی نیست فیلمنامه‌نویسان برای برملاشدن حقیقت، یک کنش و واکنش دراماتیک طراحی کنند. حال فقط کافی است که طناب نورانی را به دست زن شگفت‌انگیز برسانند. اوج این آزادی بی‌حد و حصر فیلمنامه‌نویسان در طراحی داستان‌های ابرقهرمانی را در زنده‌شدن دوباره سوپرمن می‌بینیم. وقتی می‌شود ابرقهرمان مرده را زنده کرد، مخاطب دیگر چرا باید نگران سرنوشت این ابرقهرمان‌ها باشد؟
ثور: رگنراک
کارگردان: تایکا وایتیتی
بودجه: ۱۸۰ میلیون دلار
فروش در گیشه‌های جهانی: ۸۵۳ میلیون دلار
رتبه در جدول فروش سال: ۹
فروش در سینماهای آمریکا و آمریکای شمالی: ۳۱۴میلیون دلار
فروش در سینماهای چین: ۱۱۲میلیون دلار
بیشترین فروش در کشور‌های دیگر: ۴۰ میلیون دلار در بریتانیا
فروش قسمت‌های قبلی
ثور (۲۰۱۱)
بودجه: ۱۵۰ میلیون دلار
فروش: ۴۴۹ میلیون دلار
ثور: دنیای تاریک (۲۰۱۳)
بودجه: ۱۷۰ میلیون دلار
فروش: ۶۴۴ میلیون دلار
لیگ عدالت
کارگردان: زک اسنایدر
بودجه: ۳۰۰ میلیون دلار
فروش در گیشه‌های جهانی: ۶۵۷ میلیون دلار
رتبه در جدول فروش: ۱۴
فروش در سینماهای آمریکا و آمریکای شمالی: ۲۲۸ میلیون دلار
فروش در سینماهای چین: ۱۰۶ میلیون دلار
بیشترین فروش در کشور‌های دیگر: ۴۱ میلیون دلار در برزیل
فروش قسمت‌های قبلی:
بتمن در برابر سوپرمن: طلوع عدالت( ۲۰۱۶)
بودجه: ۲۵۰ میلیون دلار
فروش: ۸۷۳ میلیون دلار
مرد پولادین ( ۲۰۱۳)
بودجه: ۲۲۵ میلیون دلار
فروش: ۶۶۸ میلیون دلار
زن شگفت‌انگیز
ارزش‌گذاری: *
«زن شگفت‌انگیز» یکی از پرحرف و حدیث‌ترین فیلم‌های ابرقهرمانی در سال ۲۰۱۷ بود. یکی از این جهت که برای اولین‌بار بود که یک ابرقهرمان زن به‌تنهایی در مرکز روایت یک فیلم ابرقهرمانی قرار می‌گرفت و نخستین فیلم ابرقهرمانی شخصیت «زن شگفت‌انگیز» به حساب می‌آمد. از طرفی کارگردانی فیلم به کارگردان زن سپرده شده بود. فیلم در گیشه با موفقیت نسبی روبه‌رو شد. در جدول فروش فیلم‌های آمریکا و آمریکای شمالی در جایگاه سوم قرار گرفت و در جدول فروش جهانی با ۸۲۱ میلیون دلار فروش در جایگاه دهم قرار گرفت. از این‌ها که بگذریم «زن شگفت‌انگیز» از فیلم‌های محافظه‌کارانه‌ای بود که در سینمای سال ۲۰۱۷ بر طبل جنگ می‌کوبید. فیلم مدام در حال القای این ایده است که نباید در سیاست پای میز مذاکره نشست و بهترین راه همان شکست‌دادن دشمن است. از ۱۵ دقیقه ابتدایی فیلم این‌طور به نظر می‌آید که فیلمنامه‌نویسان در پی خلق بستری هستند که یک داستان ابرقهرمانی بتواند در آن جاری شود، اما از جایی که پای تواناییهای ابرقهرمانانه زن شگفت‌انگیز به میان می‌آید همه‌چیز شبیه دیگر فیلم‌های ابرقهرمانی می‌شود. چگونه مخاطب می‌تواند نگران سرنوشت شخصیتی باشد که فشنگ و گلوله را به گونه‌ای از مقابل خود بر می‌دارد که گویی پشه‌ای ویزویز‌کنان در حال گذر بوده است؟
زن شگفت‌انگیز
کارگردان: پتی جنکینز
بودجه: ۱۴۹ میلیون دلار
فروش در گیشه‌های جهانی: ۸۲۱ میلیون دلار
رتبه در جدول فروش سال: ۱۰
فروش در سینماهای آمریکا و آمریکای شمالی: ۴۱۲میلیون دلار
فروش در سینماهای چین: ۹۰ میلیون دلار
بیشترین فروش در کشور‌های دیگر: ۳۳ میلیون دلار در برزیل
فروش قسمت‌های قبلی: ندارد
مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه
ارزش‌گذاری: **
شاید بتوان «مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه» را مهندسی‌شده‌ترین روایت ابرقهرمانی در سینمای سال ۲۰۱۷ دانست. در میان ابرقهرمانهای سینمایی این سال بیشترین خصلت‌های انسانی را می‌توان در شخصیت مرد عنکبوتی جست‌وجو کرد. شاید فضای کمی متفاوت این فیلم به ریسک کمپانی مارول در انتخاب کارگردان این فیلم برمی‌گردد. مارول و دیزنی برای ساخت این فیلم به سراغ چهره‌ای رفتند که هیچ سابقه‌ای در این نوع سینما نداشت. جان واتس، پیش از این دو فیلم کارگردانی کرده بود که یکی در زیرمجموعه سینمای وحشت و دیگر از جنش سینمای جاده‌ای بود. با توجه به حضورش در جشنواره ساندنس با فیلم دومش، بیشتر چهره‌ای برای سینمای مستقل آمریکا به نظر می‌رسید، اما سر از سینمای ابرقهرمانی در آورد. بردن فیلم به فضای درام‌های دبیرستانی، «مردعنکبوتی: بازگشت به خانه» را به فیلمی متفاوت تبدیل می‌کند. البته بیش‌ازحد زمینی‌شدن ابرقهرمان‌ها هم مشکلات خاص خود را برای این فیلم‌ها ایجاد می‌کند. مثلا وقتی در جایی از فیلم یک کشتی در حال دو نیم شدن است، اما دو ابرقهرمان هر یک یک‌سوی کشتی را می‌گیرند و آن را به هم می‌چسبانند این صحنه در تضاد با بعد زمینی روایت قرار می‌گیرد. با همه این‌ها واتس تلاش کرده در مقابل قهرمانش یک ضدقهرمان قدرتمند طراحی کند. فقدان ضدقهرمان‌های قدرتمند را می‌توان یکی از پاشنه‌آشیل‌های سینمای ابرقهرمانی سال ۲۰۱۷ دانست.
قهرمانی در غیبت ضدقهرمان‌ها
یادش بخیر آن روز‌های که فیلمسازان سینمای ابرقهرمانی در مقابل قهرمانان‌شان ضدقهرمان‌هایی قرار می‌دادند از جنس جوکر در فیلم «شوالیه تاریکی»( ۲۰۰۸). در عمده فیلم‌های سال ۲۰۱۷ نشانی از ضدقهرمان‌های هم‌وزن با ابرقهرمان نیست. در «لیگ عدالت» و «ثور: رگنراک» ابرقهرمان تقلیل داده شده است به یک شمایل هیولا‌وار که دیالو‌گ‌‌های کلیشه‌ای درباره پایان دنیا و حکومت سیاهی می‌گوید. در «زن شگفت‌انگیز» تلاش شده که این ضدقهرمان کمی پیچش هم داشته باشد، در حدی که ما فکر کنیم با یک آدم خوب روبه‌رو هستیم، اما در نهایت متوجه می‌َ‌َشویم که با یک ضدقهرمان روبه‌رو هستیم. ولی پیچ شخصیتی به ساده‌ترین شکل ممکن اتفاق می‌افتد. از سوی دیگر تواناییهای خارق‌العاده ابرقهرمان‌ها که از سوی طراحان جلوه‌های ویژه به آن‌ها داده می‌شود باعث می‌شود پیروزی ابرقهرمان‌ها در نبرد‌ها قطعی باشد. اتکای این فیلم‌ها به جلوه‌های تصویری باعث شده ضدقهرمان‌ها تبدیل به شخصیت‌های عضله‌ای آن هم نه از جنس واقعی شوند. شاید یکی از نکات متفاوت فیلم «مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه» با دیگر فیلم‌های ابرقهرمانی سال گذشته درهمین توجه به خلق ضدقهرمان باشد. ضدقهرمان در مرد عنکبوتی توضیح داده می‌شود. او کارفرمای کوچکی است که دولت به رقیبش تبدیل می‌شود. از همین رو بعد از از دست دادن کارش وارد تجارت سیاه می‌شود. همین توضیح کوچک باعث میَشود مرد عنکبوتی به فیلم زنده‌تر و جاندارتری تبدیل شود.
ابرقهرمان‌ها به کجا می‌روند
سینمای ابرقهرمانی جدید از سال ۱۹۸۹ که با فیلم «بتمن» تیم برتون کلید خورد، تاکنون فراز و نشیب‌های زیادی پشت سر گذاشته است. حالا به نظر می‌رسد که این سینما بیش از هر چیز به ایده‌هایی تازه نیاز دارد. بسیاری از کارشناسان سینمایی و صنعت سرگرمی اعتقاد داشتتند موفقیت نسبی دو فیلم «مرد عنکبوتی» و «زن شگفت‌انگیز» به همین ایده‌های در همین حد متفاوت آن‌ها بر می‌گردد. «زن شگفت‌انگیز» به هیچ عنوان فیلم خوبی محسوب نمی‌شود، اما همین‌که یک زن برای نخستین‌بار در مرکز یک روایت ابرقهرمانی قرار گرفت باعث شد خیلی‌ها برای دین این فیلم کنجکاو باشند. وضعیت نه‌چندان امیدوار کننده سینمای ابرقهرمانی در سال ۲۰۱۷ شاید در سال ۲۰۱۸ جهت دیگری به خود بگیرد. چنان‌چه تا همین‌جا فیلم «پلنگ سیاه» شروعی موفق در گیشه‌ها داشته است و به احتمال زیاد در فهرست فیلم‌های میلیاردی تاریخ سینما قرار خواهد گرفت. سینمای ابرقهرمانی بیش از هر چیز به قهرمان و ضدقهرمانانی نیاز دارد که فقط محصول کار طراحان جلوه‌های ویژه و فن‌آوری‌های سینما نباشد. این ابرقهرمان‌ها باید بتوانند ابرقهرمانی خود را روی صفحه کاغذی فیلمنامه نیز اثبات کنند. حالا باید صبر کرد و دید موفقیت «پلنگ سیاه» نتیجه طراحی یک ابرقهرمان دوست‌داشتنی است یا باز هم رکورد ساخته‌شدن اولین فیلم ابرقهرمانی با محوریت یک قهرمان سیاه‌پوست باعث کنجکاوی مخاطب و یا رنگین‌پوستان شده است.
مرد عنکبوتی: بازگشت به خانه
کارگردان: جان واتس
بودجه: ۱۷۵ میلیون دلار
فروش در گیشه‌های جهانی: ۸۸۰ میلیون دلار
رتبه در جدول فروش: ۶
فروش در سینماهای آمریکا و آمریکا شمالی: ۳۳۴ میلیون دلار
فروش در سینماهای چین: ۱۱۶میلیون دلار
بیشترین فروش در کشور‌های دیگر: ۵۱ میلیون دلار در کره‌جنوبی
فروش قسمت‌های قبلی
مرد عنکبوتی (۲۰۰۲)
بودجه: ۱۳۹ میلیون دلار
فروش: ۸۲۱ میلیون دلار
مرد عنکبوتی۲ ( ۲۰۰۴)
بودجه: ۲۰۰ میلیون دلار
فروش: ۷۸۳ میلیون دلار
مرد عنکبوتی ۳ (۲۰۰۷)
بودجه: ۲۵۸ میلیون دلار
فروش: ۸۹۰ میلیون دلار
مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز (۲۰۱۲)
بودجه: ۲۳۰ میلیون دلار
فروش: ۷۵۷ میلیون دلار
مرد عنکبوتی شگفت‌انگیز ۲ (۲۰۱۴)
بودجه: ۲۰۰-۲۹۳ میلیون دلار
فروش: ۷۰۹ میلیون دلار
باربد اعلایی
- 12
- 1
