پس از آنکه مسئولیت قیمت‌گذاری خودرو از شورای رقابت به خودروسازان واگذار شد و دولت مجوز افزایش قیمت محصولات مشمول قیمت‌گذاری را به خودروسازان داد، شرکت‌های خودروسازی فهرست جدیدی از قیمت خودروهای تولیدی اعلام کرده و به تبع آن شوک عجیبی به خریداران خودرو وارد کردند. قیمت‌های اعلام شده از سوی خودروسازان مربوط به خودروهایی می‌شود که از ابتدای سال جاری و در قالب طرح‌های مختلف شرکت‌های خودروسازی به‌صورت پیش‌فروش، فروخته شده است.
البته در فهرست اعلامی از سوی خودروسازان، ثبت‌نام‌کنندگان خودرو که تا پیش از شهریورماه سال جاری اقدام به پیش‌خرید خودرو کرده‌اند، مشمول افزایش قیمت نمی‌شوند، اما افرادی که از مهرماه امسال درطرح‌های پیش‌فروش خودرو ثبت‌نام کرده‌اند، برای دریافت خودرو خود ملزم به پرداخت مابه‌التفاوت قیمت قبل و قیمت تعیین شده از سوی خودروسازان هستند. این درحالی است که ثبت‌نام‌کنندگان طرح‌های پیش‌فروش پیش از شهریورماه، هنوز خودروهای خود را دریافت نکرده‌اند.
این اتفاق واکنش‌‌های شدیدی را نسبت به خودروسازان و طرح‌های پیش‌فروش آنها در پی داشت. اگرچه به دنبال اعتراضات خریداران، رضا رحمانی، وزیر صنعت، معدن و تجارت تلاش کرد با فراخواندن مدیران عامل دو خودروسازی بزرگ کشور نسبت به عمل‌کردن آنها به تعهدات فروش خود اولتیماتوم دهد، اما شواهد نشان می‌دهد خودروسازان برنامه دقیقی برای تحول خودروهای پیش‌خرید شده و کاهش قیمت خودروهای آماده تحویل ندارند.
پیش‌فروش با چه حساب و کتابی؟
کارشناسان بازار خودرو معتقدند، درشرایطی که خودروسازان همواره از نبود و عدم واردات قطعات و تعطیلی خطوط تولید کارخانه‌های خود گلایه دارند، چه ضرورتی برای اجرای طرح‌های پیش‌فروش خودرو وجود دارد؟ به عبارت دیگر، درحالی که خودروسازان ایرانی به‌ویژه دو شرکت خودروسازی بزرگ کشور با مشکلات متعددی در خطوط تولید خود مواجه هستند و توانایی عمل به تعهدات خود را ندارند، ارائه طرح‌های پیش‌فروش خودرو چه معنا و مفهومی میتواند داشته باشد؟
براساس جداول مذکور در این گزارش ۶ خودروساز داخلی ازجمله سایپا، ایرانخودرو، بهمن‌خودرو، کرمان‌موتور، خودروسازی بم و مدیران‌خودرو از ابتدای سال‌جاری تا ابتدای دی‌ماه مجموعا بیش از ۳۸ طرح پیش‌فروش خودرو ارائه کرده‌اند که اگرچه آمار دقیقی از میزان خودروهای پیش‌فروش شده در این طرح‌ها وجود ندارد، اما تنها در یکی از طرح‌های پیش‌فروش خودرو که در پایان تابستان امسال و به دنبال افزایش بی‌رویه خودرو اجرا شد، دو شرکت خودروسازی ایرانخودرو و سایپا به ترتیب ۲۴ و ۱۶ هزار دستگاه خودرو به‌صورت پیش‌فروش عرضه کردند.
همزمان با این اقدام دو شرکت بزرگ خودروسازی کشور، کارشناسان این اقدام را شگرد خودروسازان برای فرار از فشار انتقادهای مردم و رسانه‌ها دانستند و از آن به یک نمایش خیمه‌شب‌بازی تعبیر کردند. چراکه نسخه پیچیده شده برای بازار خودرو که از سوی مسئولان و سیاستگذاران این بخش اجرا شد، به عقیده کارشناسان یک نسخه قدیمی و پوسیده بود که تنها توانست اندکی از التهابات بازار خودرو بکاهد.
اما این سوال همواره مطرح است چه دلایلی وجود دارد که خودروسازان به‌رغم تعهدات معوق و کاهش تیراژ که سبب جلوگیری از عرضه مطلوب خودرو به بازار شده است، حاضر به پیش‌فروش محصولات خود شوند؟ تکلیف مبالغ دریافتی از ثبت‌نام‌کنندگان در طرح‌های پیش‌فروش چیست و چرا اکنون و پس از خلف‌وعده خودروسازان در تحویل خودروهای پیش‌فروش شده، خریداران باید مبالغی بیش از آنچه قرار بود در موعد تحویل پرداخت کنند، بپردازند؟
مسئولان دولتی و سیاستگذاران حوزه خودرو باید برای این سوال که آیا پیش‌فروش‌ها برای تامین نقدینگی کوتاه‌مدت خودروسازان صورت گرفته یا اینکه هدف آن تنها کاهش التهابات بازار بوده است، پاسخ صریح و روشنی داشته باشند.
کاهش تولیدات دو خودروساز بزرگ
خودروسازان داخلی ازجمله ایرانخودرو و سایپا برای رفع مشکلات خود و جلوگیری از ورشکستگی به پیش‌فروش خودرو با موعد تحویل بلندمدت روی آورده‌اند. براساس صورت‌های مالی که دو خودروساز بزرگ کشورمان به بورس ارائه داده‌اند، مشخص شد که ایرانخودرو تا پایان شهریور ۹۷ با ضرری بالغ بر ۲ هزار و ۵۶۷ میلیارد تومان مواجه است، درحالی که سرمایه ثبتی این شرکت حدود یک‌هزار و ۵۳۰ میلیارد تومان است. با توجه به آمار، نسبت زیان به سرمایه ثبتی شرکت ایرانخودرو بیانگر عدد ۱.۷ درصدی بوده که زیان بیشتر از سرمایه را نشان می‌دهد.
با توجه به صورت‌های مالی سایپا که به بورس ارائه شده نیز شرکت سایپا در نیمه نخست سال ۹۷ بالغ بر ۲ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان ضرر کرده، درحالی که سرمایه ثبتی آن حدود ۳ هزار و ۹۳۰ میلیارد تومان است. اگر سرمایه ثبتی را نصف کنیم نسبت زیان در برابر سرمایه حدود ۵۰ درصد است. با این حساب، ایرانخودرو و سایپا در نیمه نخست سال ۹۷ با ضرر پنج هزار و ۴۶۷ میلیارد تومانی مواجه بوده‌اند.
از سوی دیگر و براساس آمار وزارت صنعت، معدن و تجارت تولید انواع خودرو در آبان‌ماه امسال با کاهش ۵۷.۴ درصدی همراه بوده است. در این مدت تولید انواع خودرو از ۱۳۵ هزار و ۴۰۲ دستگاه در آبان‌ماه ۱۳۹۶ به ۵۷ هزار و ۶۲۷ دستگاه کاهش یافته است. آبان‌ماه امسال تولید انواع سواری با کاهش ۵۸.۲ درصدی همراه بوده و از ۱۲۶ هزار و ۱۳۵ دستگاه در آبان‌ماه سال گذشته به ۵۲ هزار و ۷۲۳ دستگاه رسیده است. در هشت ماهه نخست امسال نیز تولید انواع خودرو با کاهش ۲۴.۹ درصدی همراه بوده و از ۹۶۰ هزار و سه دستگاه در هشت ماهه نخست سال گذشته به ۷۲۱ هزار و ۳۶۳ دستگاه کاهش یافته است.
آمار تولید خودروهای سواری در کشور در آذرماه نیز حکایت از افت ۴۷ درصدی نسبت به آبان دارد. نکته قابل توجه در این میان، آمار منتشر شده از جانب ایرانخودرو در سامانه «کودال» است که نشان می‌دهد برخلاف آمار وزارت صمت، این گروه نسبت به گذشته افت تولید بیشتری را در آذر ۱۳۹۷ تجربه کرده است. براساس آمار رسمی کودال، ایرانخودرو از ابتدای سال تا پایان آذرماه جاری ۳۰۳ هزار و ۵۱۸ دستگاه خودرو تولید کرده است. این در حالی است که آمار دفتر صنایع خودرو و نیرو محرکه وزارت صمت، آمار تولید هشت ماه سال ۹۷ را ۳۰۸ هزار و ۴۲۰ دستگاه خودرو اعلام کرده است.
اما اوضاع تولید شرکت خودروسازی سایپا به‌عنوان دومین خودروساز بزرگ ایران نیز در آبان و آذرماه سال‌جاری مناسب نبوده و تیراژ بیشتر محصولات‌شان کاهش یافته است. برای مثال در آبان‌ماه سال جاری ۹ هزار و ۹۶۵ دستگاه خودرو پراید در خودروسازی سایپا تولید شده است. این درحالی است که در آذر تعداد پراید تولید شده در این شرکت خودروسازی به پنج هزار و ۷۲۰ دستگاه رسیده است. کاهش قابل توجه تولید انواع خودرو در کشور نشان می‌دهد مشکلات خودروسازان در تامین قطعات و احیای خطوط تولید کارخانه‌ها، همچنان لاینحل باقی مانده است. بنابراین همچنان این سوال مطرح است که دلیل ارائه طرح‌های پیش‌فروش درشرایط کنونی چه میتواند باشد.
۳۰۰ هزار خودرو معوق
اواخر هفته گذشته بهرام پارسایی، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس اعلام کرد در پی شکایات عدیده‌ای که به کمیسیون اصل ۹۰ مجلس مبنی‌بر عدم اجرای تعهدات و افزایش قیمت محصولات توسط خودروسازان رسیده، مشخص شده که تعهدات انجام نشده دو گروه سایپا و ایرانخودرو حدود ۳۰۰هزار خودرو است.
از سوی دیگر رئیس سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان نیز از پرداخت ۱۵ هزار میلیارد تومان به‌عنوان سرمایه در گردش به دو خودروساز خبر داد و گفت ایرانخودرو و سایپا ۳۰۰ هزار خودرو معوقه دارند. مضاف‌بر اینکه دو خودروساز بزرگ کشور متعهد به واگذاری ۹۳۰ هزار دستگاه خودرو و فروش آن در سال هستند. نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی نیز چندی پیش با بیان اینکه شرکت‌های خودروسازی باید به تعهدات خود پایبند باشند، این سوال را مطرح کرد که خودروسازان پول‌های پرداختی تحت عنوان پیش‌فروش را کجا هزینه کرده‌اند؟
وی ادعای خودروسازان مبنی‌بر ضرر پنج هزار و ۵۰۰ هزار میلیارد تومان در ۶ ماه ابتدایی سال را غیرواقعی عنوان و تاکید کرد براساس کدام حسابرسی این عدد به‌دست آمده است؟ شرکت‌های خودروسازی به تعهدات خود عمل نکرده و قیمت خودروها را در زمان تحویل به روز محاسبه می‌کنند، درحالی که باید قیمت زمان پیش‌فروش اساس قرار گیرد و خریداران تنها سهم باقی‌مانده را پرداخت کنند.
- 13
- 2
