راهنمای جامع انتخاب، تعویض و نگهداری روغن مناسب گیربکس حلزونی

انتخاب روغن مناسب گیربکس حلزونی نقش بسیار حیاتی در کاهش اصطکاک بین اجزای حلزون و چرخ‌دنده، بهبود عملکرد و افزایش عمر مفید این تجهیزات ایفا می‌کند. این سیال همچنین باید دارای ویژگی‌هایی مانند ویسکوزیته مناسب، پایداری در دماهای بالا، مقاومت در برابر سایش و خستگی مکانیکی باشد. در این راهنمای جامع، مشخصات فنی، انواع روغن‌ها، زمان‌بندی تعویض و نکات کلیدی در نگهداری از این سیال گیربکس‌های حلزونی بررسی خواهند شد.

مشخصات فنی روغن مناسب برای گیربکس حلزونی

پیش از انتخاب بهترین روغن گیربکس حلزونی، باید مشخصات فنی کلیدی مورد نیاز این نوع گیربکس‌ها را بشناسید. عدم توجه به این ویژگی‌ها، موجب فرسایش سریع چرخ‌دنده‌ها و کاهش بهره‌وری سیستم خواهد شد. روغن مناسب گیربکس حلزونی نه‌تنها باعث روانکاری مطلوب می‌شود، بلکه مانع از تولید حرارت زیاد، زنگ‌زدگی و خوردگی نیز خواهد شد.

ویسکوزیته مناسب (معمولاً ISO VG 220 تا ۴۶۰)

ویسکوزیته یا گرانروی روغن، تعیین‌کننده میزان روانکاری مؤثر بین قطعات متحرک است. برای گیربکس‌های حلزونی معمولاً بازه‌ ISO VG 220 تا ۴۶۰ توصیه شده که بسته به دمای محیط، سرعت و فشار بار انتخاب می‌شود. ویسکوزیته پایین در شرایط دمایی کم، عملکرد بهتری دارد، اما برای دماهای بالا و بارهای زیاد، ویسکوزیته بالاتر عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهد. عدم تناسب ویسکوزیته می‌تواند باعث افزایش سایش یا عدم روانکاری کافی شود.

افزودنی‌های ضد سایش (EP - Extreme Pressure)

روغن‌هایی با افزودنی EP از تماس مستقیم فلز با فلز جلوگیری کرده و در شرایط بار سنگین، مقاومت در برابر سایش را بالا می‌برند. این مواد افزودنی شامل ترکیباتی مانند گوگرد-فسفر هستند که در شرایط فشار بالا، لایه‌ای محافظ بین دنده‌ها ایجاد می‌کنند. در صنایع سنگین و محیط‌های با بارهای ناگهانی، وجود این افزودنی‌ها به ‌نوعی ضرورت محسوب می‌شود.

مقاومت در برابر اکسیداسیون و حرارت

باتوجه‌به تولید حرارت در گیربکس حلزونی، روغن باید مقاومت بالایی در برابر تجزیه حرارتی و اکسید شدن داشته باشد تا خواص روانکاری خود را حفظ کند. انواع مقاوم در برابر اکسیداسیون، طول عمر بیشتری دارند و کمتر نیاز به تعویض پیدا می‌کنند. وجود آنتی‌اکسیدان‌ها در ساختار روغن مناسب گیربکس حلزونی نیز به حفظ پایداری آن در برابر حرارت کمک می‌کند.

پایداری در برابر بار ضربه‌ای

گیربکس‌های حلزونی گاه در شرایط ضربه‌ای و متغیر کار می‌کنند. روغن مناسب باید از خاصیت بالشتکی مناسب برای مقابله با بارهای ناگهانی برخوردار باشد. در غیر این‌صورت، ممکن است دندانه‌های چرخ‌دنده‌ها دچار خوردگی یا شکستگی شوند. در ماشین‌آلات با بار رفت‌وبرگشتی یا ضربه‌ای، این ویژگی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

خاصیت ضدکف و ضدزنگ‌زدگی

روغن مناسب گیربکس حلزونی باید خاصیت ضدکف داشته باشد تا از ایجاد حباب‌های هوا در سیستم روانکاری جلوگیری شود. همچنین، وجود بازدارنده‌های خوردگی در فرمولاسیون این سیال مانع از زنگ‌زدگی قطعات فلزی در تماس با رطوبت خواهد شد.

چه نوع روغنی برای گیربکس حلزونی مناسب است؟

در انتخاب نوع سیال، فاکتورهایی نظیر شرایط کاری، بازه دمایی و مدت کارکرد مداوم لحاظ می‌شود. در ادامه رایج‌ترین انواع روغن مناسب گیربکس حلزونی را بررسی می‌کنیم. انتخاب درست بین نوع معدنی و سینتتیک می‌تواند تفاوت زیادی را در عملکرد نهایی ایجاد کند.

روغن معدنی با افزودنی EP

این نوع، انتخاب رایجی برای گیربکس‌های حلزونی صنعتی است؛ زیرا مقرون‌به‌صرفه بوده و در صورت دارا بودن افزودنی EP، محافظت مناسبی را در برابر سایش فراهم می‌کند. روغن معدنی از تصفیه نفت خام به‌دست می‌آید و به‌دلیل قیمت پایین، انتخاب اقتصادی‌تری برای کاربری‌های عمومی محسوب می‌شود. البته، در دماهای بالا یا فشار زیاد، عملکرد آن کاهش می‌یابد.

روغن سینتتیک (در دمای بالا یا کارکرد مداوم)

در محیط‌هایی با دمای بالا، فشار زیاد یا فعالیت مداوم، انواع سینتتیک به‌عنوان روغن مناسب گیربکس حلزونی محسوب می‌شوند. آن‌ها عمر طولانی‌تر، پایداری حرارتی بیشتر و کاهش اصطکاک مؤثرتری دارند. روغن‌های سینتتیک از ترکیبات شیمیایی خاص تولید شده و اغلب دارای ویسکوزیته پایدار در گستره دمایی وسیع‌تری هستند.

از جمله آن‌ها می‌توان به پایه PAO یا PAG اشاره کرد که در صنایع پتروشیمی، معادن و محیط‌های خاص مورد استفاده قرار می‌گیرند. در جدول زیر، چند نمونه از رایج‌ترین انواع روغن گیربکس را با یکدیگر مقایسه کرده‌ایم.

هر چند وقت یک بار باید روغن گیربکس حلزونی را تعویض کرد؟

نگهداری صحیح از گیربکس حلزونی مستلزم تعویض به‌موقع روغن آن است که به عوامل محیطی، نوع سیال و میزان استفاده بستگی دارد. نوع کهنه خاصیت روانکاری خود را از دست داده و ممکن است باعث سایش زودرس شود.

زمان‌بندی استاندارد برای این مهم، هر ۳۰۰۰ ساعت کارکرد یا هر ۶ ماه یک‌بار است (هرکدام زودتر فرابرسد). در شرایط سخت کاری (دمای بالا، آلودگی محیطی، فشار زیاد) حتی در فواصل کوتاه‌تر، این سیال باید تعویض شود. از علائم نیاز به تعویض روغن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تغییر رنگ روغن به سیاه یا خاکستری
• بوی سوختگی روغن
• کاهش محسوس ویسکوزیته و روانکاری
• افزایش صدای گیربکس یا لرزش غیرعادی
• افزایش دمای کاری سیستم
• رسوب یا ذرات فلزی در فیلتر یا کف کارتر

توصیه می‌شود که در زمان تعویض، روغن قبلی کاملاً تخلیه شود و از ترکیب آن با نوع جدید خودداری کنید. همچنین، بررسی و تعویض فیلتر روغن در صورت وجود، اهمیت بالایی دارد. همچنین علاوه بر روغن روان کننده انواع گیربکس، می توانید برای خرید گیربکس حلزونی از برندهای معتبر نیز با کارشناسان شرکت گذرگاه ارتباط بگیرید.

رایج‌ترین اشتباهات در انتخاب روغن برای گیربکس حلزونی

اشتباه در انتخاب یا استفاده از روغن خوب برای گیربکس حلزونی می‌تواند به بروز خرابی‌های پرهزینه منجر شود. بنابراین، بهتر است با این اشتباهات از قبل آشنا باشیم و از انجام آن‌ها پیش از بروز صدمه جلوگیری کنیم. از رایج‌ترین خطاها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• استفاده از روغن بدون افزودنی EP، به‌ویژه در سیستم‌های تحت فشار
• انتخاب ویسکوزیته نامناسب برای شرایط کاری که منجر به کاهش روانکاری یا افزایش حرارت می‌شود.
• ترکیب دو نوع روغن متفاوت بدون تخلیه کامل قبلی که ممکن است منجر به واکنش شیمیایی و تخریب خواص روانکاری شود.
• بی‌توجهی به توصیه‌ها و دستورالعمل‌های سازنده گیربکس که اغلب شامل نوع دقیق روغن مناسب گیربکس حلزونی و فواصل تعویض است.
• استفاده از سیال‌های با کیفیت پایین یا فاقد تأییدیه‌های صنعتی معتبر (مانند DIN، AGMA، ISO)
• عدم بررسی و نظارت منظم بر سطح و کیفیت روغن در حین کارکرد سیستم
• خرید روغن گیربکس از فروشگاه‌های غیرمعتبر

جمع‌بندی

انتخاب روغن مناسب گیربکس حلزونی، کلید افزایش عمر مفید و عملکرد روان این نوع گیربکس‌ها محسوب می‌شود . توجه به ویسکوزیته، افزودنی‌های ضدسایش، نوع سیال و زمان‌بندی تعویض، اصلی‌ترین مؤلفه‌ها در این مسیر هستند. برند گذرگاه با تمرکز بر ارائه خدمات مشاوره تخصصی و تأمین روغن‌های صنعتی باکیفیت، همراه قابل ‌اعتمادی برای فعالان صنعت در این حوزه به‌شمار می‌رود.

سؤالات متداول

بهترین مارک روغن برای گیربکس حلزونی چیست؟

برندهایی نظیر Mobil، Shell، Total و Fuchs با محصولات تخصصی خود در حوزه روغن‌های صنعتی، گزینه‌های مطمئنی هستند. البته، انتخاب نهایی روغن خوب برای گیربکس حلزونی باید باتوجه‌به نوع گیربکس و شرایط کاری انجام شود.

آیا می‌توان از روغن موتور برای گیربکس حلزونی استفاده کرد؟

خیر، روغن موتور برای روانکاری پیشرانه طراحی شده و فاقد افزودنی‌های مورد نیاز برای عملکرد دنده‌های حلزونی تحت بار است.

چطور بفهمیم که روغن فعلی برای گیربکس حلزونی مناسب نیست؟

در صورت مشاهده کاهش عملکرد، افزایش دما، تغییر رنگ یا بوی نامطبوع، باید به کیفیت روغن شک کرده و آن را بررسی یا تعویض کنید.