بازار متشکل ارزی، چیست؟

مزایای بازار جدید ارزی برای صرافی ها، بانک مرکزی و مقابله با تحریم

دی ماه سال گذشته بود که شورای پول و اعتبار مقررات بازار متشکل ارزی را تصویب کرد تا در آن با حمایت از معاملات آزاد، نرخ تعادلی ارز به صورت واقعی و شفاف کشف شود. دو هفته قبل  نیز رئیس کل بانک مرکزی وعده داد که این بازار تا پایان فروردین راه اندازی می شود. در این باره، روز پنج شنبه روابط عمومی بانک مرکزی خبر از تشکیل اولین جلسه هیئت مدیره این بازار داد که نشان می دهد ساعت صفر آغاز به کار این بازار احتمالاً در روزهای آینده فرا خواهد رسید.

بر اساس این گزارش، در جلسه فوق، ضمن تعیین مدیر عامل بازار متشکل ارزی، مقرر شد صرافی های مجاز و بانک های عامل از درگاهی که متعاقباً اعلام می شود، برای دریافت کد کارگزاری بازار متشکل ارزی اقدام کنند. به گزارش فارس، قربانی (کانون صرافان)، یوسف حسن پور، صمد کریمی (مدیر اداره صادرات بانک مرکزی)، محمود شکسته‌بند (مدیرعامل شرکت صرافی ملی ایران) و امیر هامونی (مدیرعامل شرکت فرابورس) به عنوان اعضای هیئت مدیره این شرکت تعیین شدند. همچنین با تایید هیئت مدیره، محمود شکسته‌بند  به عنوان مدیرعامل و سخنگوی این شرکت انتخاب شد.

بازار متشکل ارزی، چیست؟

در این باره، مجید شاکری کارشناس اقتصادی در گفت وگو با مهر، جزئیات بیشتری از بازار متشکل ارزی را تشریح کرد و گفت: بازار متشکل ارزی یک بازار عمده‌ فروشی نقدی اسکناس در تهران است؛ بنابراین حواله نبوده و بازار فردایی هم نیست. البته بر اساس آن، قرار نیست یک مکانیزم و نرخ جدیدی در بازار خلق شود، چرا که این بازار هم اکنون وجود دارد اما نظام مند نیست و صرافان، به صورت روزمره، بدهی و بستانکاری خود را در آن تهاتر کرده و باقی مانده تهاتر را در بازار خرده فروشی وارد می کنند.

منافع صرافان و بانک مرکزی

وی منافع راه اندازی این بازار را بدین گونه بر شمرد که اولاً کارایی اطلاعاتی را برای صرافان بالا می‌برد. در فقدان بازار متشکل ارزی، اگر یک صراف در پایان معاملات ۵۰ هزار یورو نیاز داشته باشد، منابع اطلاعاتی محدود و مشخصی در اختیار دارد که نشان می‌دهد این مبلغ را چه کسانی در اختیار دارند و کدام واردکنندگان می‌توانند این مبلغ را به صورت نقدی در تهران تحویل دهند؛ یا این که به صورت تلفنی تعهد کنند که معامله انجام شود، اما در بازار متشکل ارزی یک بستر معاملات رو در رو وجود دارد که کاملاً شفاف است و به ازای این شفافیت، تأمین نیاز ارزی برای معاملات صرافی صورت می‌گیرد؛ در بازار متشکل ارزی، کل بستر تسویه که بزرگ ترین اصل معاملاتی است، در یک بستر شفاف و قانونمند پیش می‌رود.

شاکری با بیان این که مکانیزم بازار متشکل ارزی کاملاً با بورس متفاوت است، در تشریح منافع بانک مرکزی از این بازار اظهار کرد: همواره یکی از ریسک‌هایی که بانک مرکزی با آن مواجه است، این است که در فقدان بازار متشکل ارزی، و به ویژه در تلاطمات ارزی، طرف بیرونی و داخلی می‌توانست به صورت لفظی و با انجام معاملات کم عمق، نرخ ارز را افزایش دهد و تغییرات نرخ را رقم زند، اما در بازار متشکل ارزی، صحبت از معاملاتی است که به صورت واقعی رخ می‌دهد و حجیم است؛ با این حال، تاثیر نرخ های کم عمق (دارای حجم کم) بر بازار کم خواهد شد.

همچنین بانک مرکزی در بازار متشکل ارزی یک صندلی دارد و می‌تواند به صورت پیوسته، شفاف، قانونی و مؤثر در بازار ارز مداخله کند؛ بدون این که نگرانی درباره تبعات آینده قضایی آن داشته باشد یا این که فکر کند از کجا باید عامل مداخله پیدا کند.

دستاوردهای ضد تحریمی بازار جدید

این کارشناس مالی به دستاوردهای بازار متشکل ارزی در حوزه اقتصاد کلان و تحریم اشاره کرد و گفت: هم اکنون به رغم این که میزان مبادلاتی که از طریق کانال دبی انجام می‌شود، نسبت به اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی به شدت کاهش یافته، ولی مرجع نرخ همچنان دبی است؛ بازار متشکل ارزی یک شانس جدی دارد که به مرور زمان، روش محاسبه را تغییر دهد و ابزار ارجاع ایجاد نرخ را از دبی به تهران آورد و مرجعیت دبی در نرخ گذاری را از بین ببرد. به دلیل اثرگذاری نرخ درهم در تهران است که وزارت خزانه داری آمریکا و سی ای دی در امارات با فشار امنیتی بر درهم، در مقطعی توانسته‌اند که نرخ ارز در تهران را بالا ببرند.

وی به نکته ظریفی در این باره اشاره کرد و گفت: ساعت کاری تهران از دبی جلوتر است و این شانس وجود دارد که نرخ در تهران زودتر تولید شود و دبی هم بر این اساس ناگزیر تابع نرخ تهران خواهد بود یا حداقل در محاسبات خود ناچار است آن را لحاظ کند. وی اظهار کرد: هم اکنون حتی بازارهای سبکی مثل هرات نیز از این پیشگامی جغرافیایی و جلو بودن ساعت کاری، حسن استفاده را می‌کند و سعی می‌کند نرخ تهران را تحت تأثیر قرار دهد.به گفته مجید شاکری، یکی دیگر از اتفاقات بسیار خوب در بازار متشکل ارزی، این است که خود کانون صرافان نیز یک صندلی در (هیئت مدیره) آن دارد و در راه اندازی این بازار از مشاوره این کانون استفاده شده است.