بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد قیمتی ۹ماه بخش خوراکیها در سال‌جاری نسبت به سال قبل، ۲۴ واحد‌درصد کمتر بوده است. در ۹ماه سال‌جاری، متوسط قیمت‌ها به میزان ۳۰درصد رشد کرده است؛ این موضوع به معنی کاهش قیمت‌ها در سال‌جاری نیست، بلکه به این معنی است که از میزان افزایش قیمت‌ها کاسته شده و با سرعت کمتری افزایش قیمت مشاهده می‌شود.
کالاهای خوراکی، بخش قابل‌توجهی از سبد خانوار کم‌درآمد را تشکیل می‌دهند و کاهش تورم خوراکیها، می‌تواند بیشتر به نفع دهک‌های کم‌درآمد باشد. به نظر می‌رسد تغییر انتظارات تورمی، ثبات بیشتر نرخ ارز و عرضه مناسب برخی اقلام خوراکی به این روند کمک کرده است. «دنیای‌اقتصاد» در گزارشی به بررسی تغییر قیمت برخی از اقلام پرمصرف خوراکی در ۹ماه نخست سال‌جاری پرداخته و این رشد قیمتی را با مدت مشابه سال قبل مقایسه کرده است. این موضوع تایید می‌کند که تب قیمتی خوراکیها در سال‌جاری نسبت به سال قبل کاهش یافته است.
افزایش تورم ۹ماهه
بر اساس بررسی گزارش مرکز آمار ایران، تورم ۹ماه سال‌جاری نسبت به سال گذشته کاهش قابل ملاحظه‌‌‌ای داشته است. آمارها حکایت از آن دارد که تورم ۹ماه سال‌جاری به ۳۰درصد رسیده و نسبت به سال گذشته کاهش ۲۴واحد درصدی داشته است. آمارها نشان می‌دهد تورم ۹ماه سال گذشته حدود ۴/ ۵۴درصد بوده است. منظور از تورم ۹ماهه، مقایسه سطح قیمت‌های آذرماه با اسفند سال گذشته است. در این میان، تقریبا تمام اقلام خوراکی، تورم کمتری را در سال‌جاری نسبت به سال گذشته تجربه کرده‌اند.
به عنوان نمونه، گوشت گوسفند که در ۹ماه سال گذشته با رشد قیمت ۲۷درصدی روبه‌رو بوده، در ۹ماه سال‌جاری کمتر از ۸درصد رشد قیمت داشته است. بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، قیمت هر کیلو گوشت گوسفندی در آذرماه سال‌جاری به حدود ۱۴۰هزار تومان رسیده که نسبت به ابتدای سال تنها ۱۰هزار تومان افزایش قیمت داشته است. به عنوان نمونه دیگر، قیمت روغن مایع در ۹ماه سال‌جاری ۱۴درصد رشد کرده است؛ در حالی که این میزان رشد در مدت مشابه سال قبل حدود ۵۰درصد گزارش شده بود. این گزارش نشان می‌دهد که رشد قیمتی اکثر خوراکی‌های پرمصرف در ۹ماه سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کمتر بوده است. در صورت تداوم این روند و کاهش نرخ تورم خوراکیها، این موضوع باعث افت تورم کل خواهد بود؛ زیرا گروه خوراکیها یکی از موثرترین گروه‌ها در محاسبه تورم کل است و اثرگذاری آن بعد از گروه مسکن، در رتبه دوم قرار دارد.
نفع دهک‌های کم‌درآمد از کنترل تورم
به دلیل اینکه بخش زیادی از هزینه‌‌‌های اقشار کم‌درآمد جامعه را هزینه‌‌‌های خوراکی تشکیل می‌دهد، می‌توان نتیجه گرفت که کاهش تب تورم در بخش خوراکیها خبر خوبی برای اقتصاد ایران، به‌خصوص برای کم‌درآمدهاست. البته باید توجه کرد که هنوز بسیاری از اقشار کم‌درآمد، توانایی تامین برخی خوراکیها را ندارند و برای تامین حداقل کالری خود به منابع بیشتری نیاز دارند. به نظر می‌رسد در کنار کنترل تورم خوراکیها نیاز است سیاست‌های حمایتی برای این گروه‌ها بهبود یابد تا در این شرایط، فقر غذایی این خانوارها کنترل شود. در هفته‌های اخیر، موضوع مورد بحث، حذف تخصیص ارز ترجیحی به شیوه کنونی است. از نگاه برخی از کارشناسان، در این شرایط یارانه نقدی به حدود ۷ یا ۸ دهک درآمدی تخصیص خواهد یافت.
مسوولان اعلام کردند که این موضوع ابتدا باعث افزایش قیمت برخی از خوراکیها خواهد شد، اما اصلاح شیوه تخصیص ارز یارانه‌ها باعث می‌شود دهک‌های کم‌درآمد از قدرت بیشتری برای خرید خوراکی‌های ضروری برخوردار باشند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان تخصیص ارز ۴۲۰۰تومانی در سال‌جاری به بیشتر از ۱۰میلیارد دلار رسیده و اثرپذیری آن در کنترل قیمت‌ها محسوس نبوده است. پیش‌تر نیز مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با بررسی تورم خوراکی‌هایی که نهاده‌های آن مشمول دریافت دلار ۴۲۰۰تومانی بودند، اعلام کرد که رشد قیمتی بسیاری از کالاهای خوراکی، هم‌سطح دیگر کالاها بوده است. بنابراین این سیاست در کنترل قیمت خوراکیها به هدف برخورد نکرده است.
کاهش تورم نقطهای خوراکیها
منظور از نرخ تورم نقطهای (نقطه به نقطه)، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه مشابه سال قبل است. نرخ تورم نقطهای در آذرماه ١٤٠٠ به عدد ۲/ ۳۵درصد رسیده است؛ یعنی خانوارهای کشور به طور میانگین ۲/ ۳۵درصد بیشتر از آذر ١٣٩٩ برای خرید «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. نرخ تورم نقطهای آذرماه ١٤٠٠ در مقایسه با ماه قبل ۵/ ۰واحد‌درصد کاهش یافته است.
در این ماه نرخ تورم نقطهای گروه عمده «خوراکیها، آشامیدنی‌‌‌ها و دخانیات» با کاهش ۹/ ۴واحد درصدی به ۵/ ۴۱درصد و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» با افزایش ۶/ ۱واحد درصدی به ۸/ ۳۱درصد رسیده بود. این امر به آن معناست که در آذرماه، کاهش تورم نقطهای بیشتر متاثر از کاهش تورم نقطهای بخش خوراکیها بوده است. با وجود این، در بخش خوراکیها، در آذرماه ۱۴۰۰ از ۵۳ قلم خوراکی منتخب در نقاط شهری، تعداد ۳۳قلم، درصد تغییر سالانه بالاتر از نرخ تورم نقطهای نقاط شهری کشور داشته‌اند. بیشترین تورم نقطه به نقطه مربوط به هندوانه و خربزه بوده و این خوراکیها با افزایش دوبرابری قیمت روبه‌رو بوده‌‌‌اند. تورم نقطه به نقطه لبنیات هم بالای ۵۰درصد بوده است. با این حال در میوه‌ها و سبزیجات، اکثر اقلام با نرخی کمتر از نرخ تورم نقطهای کل کشور مواجه شدند.
کاهش دمای تورم خوراکیها
منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه قبل است. نرخ تورم ماهانه آذر ١٤٠٠ به ۷/ ۱درصد رسیده که در مقایسه با همین اطلاع در ماه قبل، ۸/ ۰واحد درصد کاهش داشته است. تورم ماهانه برای گروه‌‌‌های عمده «خوراکیها، آشامیدنی‌‌‌ها و دخانیات» و «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب ۴/ ۱درصد و ۸/ ۱درصد بوده است.این در حالی است که نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری ۶/ ۱درصد است که نسبت به ماه قبل، ۸/ ۰واحد درصد کاهش داشته است. همچنین این نرخ برای خانوارهای روستایی ۸/ ۱درصد بوده که نسبت به ماه قبل ۹/ ۰واحد درصد کاهش داشته است. در گروه عمده «خوراکیها، آشامیدنی‌‌‌ها و دخانیات» بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل مربوط به گروه «ادویه و چاشنی» (زعفران، رب گوجه‌فرنگی و سس گوجه‌فرنگی)، گروه «دخانیات» و گروه «سبزیجات» (سیب‌‌‌زمینی، گوجه‌فرنگی و پیاز) است.
- 14
- 4
