بیشترین اثر در تورم آبان ماه شامل چه گروه کالاها شد؟/ پیش بینی تورم ۶/ ۳۱ درصدی تا پایان سال

بررسی های یک گزارش تحلیلی نشان می دهد در آبان ماه سه گروه کالایی« سبزیجات»،« گوشت قرمز و گوشت ماکیان» و« نان و غلات» بيش ترین اثر را در تورم ماهانه ثبت کرده اند. این گزارش تائید می کند که تورم در این ماه بیشتر تحت‌تأثیر کالاهای خوراکی بوده است. در سمت مقابل، تنها گروه حمل ونقل بوده که اثر کاهشی بر تورم ماهانه داشته است. بخشی از این اثر کاهش، به علت افت قیمت خودرو بوده است. پیش بینی ها نشان می دهد نرخ تورم ۱۲ ماهه تا پایان سال میتواند در سطح ۶/ ۳۱ درصدی قرار گیرد.

بررسی ها نشان می دهد که سه گروه سبزیجات، گوشت قرمز و نان و غلات بیشترین اثر را در تورم ماهانه آبان داشته است. به بیان دیگر، در آبان خانوارها عمدتاً افزایش قیمت این خوراکی ها یا افزایش تورم را حس کردند. مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی گزارش تحلیلی از روند تورم آبان منتشر کرده است. در گزارش تحلیل آماری روند تورم( آبان ماه۱۳۹۹)، ضمن محاسبه ضریب تأثير گروه های اصلی سبد کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور و تعیین موثرترین گروه ها در افزایش یا کاهش نرخ تورم، گروه هایی که بیشترین و کمترین نرخ تورم ماهانه، نقطه به نقطه و ۱۲ ماهه را داشتند، شناسایی و معرفی شده است.

خوراکی ها، پیشرو در تورم ماهانه

در آبان سال ۱۳۹۹، گروه های « سبزیجات»،« گوشت قرمز و گوشت ماکیان» و گروه« نان و غلات» بیشترین تأثير را در افزایش تورم ماهانه ثبت کرده اند. گروه« سبزیجات( سبزی ها و حبوبات)» با اختلاف بالاترین تأثير را بر تورم ماهانه آبان ماه داشته، به طوریکه ضریب تأثير آن ۶/ ۱۰۹ محاسبه شده است. گوشت قرمز نیز با ضریب تأثير ۲/ ۹۸، بر نرخ تورم ماهانه آبان اثرگذار بوده است. بررسی تورم ماهانه آبان ماه نشان می دهد، گروه های « حمل ونقل»،« خدمات نگهداری و تعمیر واحد مسکونی( خدمت)» و گروه« ارتباطات»، به ترتیب کمترین اثرات را بر تورم ماهانه داشته اند. با توجه به بررسی ها ، تورم ماهانه آبان تحت‌تأثیر منفی تغییر قیمت حمل ونقل قرار گرفته است. در این ماه ضریب تأثير گروه« حمل ونقل» منفی ۴/ ۱۰ است. این موضوع نشان می دهد که گروه حمل ونقل در تورم آبان، نقش کاهشی داشته است.

حمل ونقل، عامل اصلی تورم نقطه به نقطه

در آبان امسال ، نرخ تورم نسبت به ماه مشابه سال قبل ( تورم نقطه به نقطه)، گروه های « حمل ونقل»،« مسکن» و« اجاره» بیشترین ضریب تاثیر را در افزایش تورم نقطه به نقطه داشته اند. ضریب تاثیر، از مجموع وزن گروه ها و نرخ تورم محاسبه شده است صدر نشینی ضریب تاثیر این سه گروه مشابه تورم نقطه ای مهر است. تورم نقطه به نقطه گروه حمل ونقل با تاثیر ۱/ ۹۰۸ بالاترین تأثير را روی درصد تغییرات سطح عمومی قیمت های آبان ۱۳۹۹ نسبت به ماه مشابه سال قبل داشته است. گروه مسکن در رتبه دوم اثر گذاری بر تورم نقطه به نقطه، با ضریب تاثیر ۸/ ۸۸۳ و در رده سوم گروه« اجاره» دارای ضریب تاثیر ۳/ ۸۶۶ بر تورم نقطه ای تاثیرگذار بوده اند. باتوجه به بالا بودن وزن گروه های « مسکن» و« اجاره»، حتی با وجود تورم نقطه ای پایین، ضریب اثر این گروه نسبتا بالا گزارش شده است. تورم نقطه به نقطه گروه مسکن در آبان ماه ۲۸ درصد بوده است. ضریب تاثیر سایر کالاها کمتر از ۴۰۰ واحد ثبت شده است. ضریب تأثير گروه سبزیجات( سبزی ها و حبوبات)، پوشاک و کفش نیز در این ماه، به ترتیب ۲/ ۲۷۷ و ۱/ ۲۰۵ ثبت شده است. پایین ترین ضریب تاثیر در تورم نقطه ای آبان، مربوط به گروه خدمات نگهداری و تعمیر واحد مسکونی( خدمت) است. ضریب تاثیر گروه خدمت در ماه گذشته ۱/ ۱۸ بوده است. گروه« محصولات خوراکی طبقه بندی نشده در جای دیگر» با ضریب تاثیر ۲۴ و گروه« دخانیات» با ضریب تاثیر ۹/ ۲۹، پایین ترین اثرگذاری را بر تورم نقطه ای آبان داشته اند. این گزارش پیش بینی می کند که نرخ تورم متوسط تا پایان سال به رقم ۶/ ۳۱ درصد برسد.

اثر گروه ها بر تورم ۱۲ ماهه

در آبان ماه ۱۳۹۹، بیشترین ضریب تاثیر در افزایش نرخ تورم ۱۲ماهه مربوط به گروه های مسکن، اجاره و حمل ونقل بوده است. در مهر نیز این گروه ها دارای بالاترین تاثیر بر نرخ تورم سالانه( ۱۲ ماهه) بوده اند. گروه مسکن با ضریب تأثير ۳/ ۷۸۷ بر تورم ۱۲ ماهه تاثیرگذار بوده است. ضریب تاثیر گروه اجاره با ۱۳ واحد اختلاف در رده دوم بالاترین تأثير گذاری بر نرخ تورم ۱۲ ماهه، با ضریب تاثیر ۳/ ۸۶۶ در آبان ثبت شده است. گروه حمل ونقل نیز با ضریب تاثیر ۶۰۰ در تورم ماهانه دیده شده است. همچنین، این گزارش سه گروهی که دارای پایین ترین ضریب تاثیر بوده اند را مشخص کرده است. ضریب تاثیر این سه گروه پایین تر از ۱۴ واحد ثبت شده است. پایین ترین اثرات مربوط به سه گروه« محصولات خوراکی طبقه بندی نشده»،« دخانیات» و« خدمت» بوده است.

پیش بینی تورم ۶/ ۳۱ درصدی تا پایان سال

بخش دیگر گزارش مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، به پیش بینی ها در مورد نرخ تورم ۱۲ ماهه اختصاص پیدا کرده است. در حال حاضر بانک مرکزی هدف گذاری تورم را تا پایان سال در سطح ۲۲ درصد تعیین کرده که البته به نظر نمی رسد این روند محقق شود. در این گزارش، نرخ تورم پیش بینی شده و نرخ تورم تحقق یافته به تصویر کشیده شده است، به این شکل که نشان داد پیش بینی های این نهاد، اختلاف قابل توجهی با مقدار تحقق یافته ندارد. به عنوان مثال ، پیش بینی های انجام شده از اسفند ۱۳۹۸ در این گزارش و نرخ تورم محقق شده از اسفند ماه سال گذشته تا آبان ماه سال جاری دارای حداکثر اختلاف سه واحد بین نرخ تورم پیش بینی شده و نرخ تورم محقق شده است. در این گزارش نرخ تورم پیش بینی شده برای آذر ۲۷ درصد، برای دی ۳/ ۲۸درصد، برای بهمن ۸/ ۲۹درصد و برای اسفند، ۶/ ۳۱ درصد برآورد شده است. این درحالی است که صندوق بین المللی پول متوسط نرخ تورم توسط برای ایران را در سال جاری ۳۰ درصد گزارش کرده است.

قله های تورم سالانه

بررسی ها نشان می دهد نرخ تورم سالانه طی سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۸ دارای سه صعود چشمگیر بوده است. اولین قله تورمی در سال ۱۳۸۷ اتفاق افتاده است. در سال ۱۳۸۸ نرخ تورم سالانه به کمتر از نیمی از نرخ تورم سال ۱۳۸۷ رسیده و با رقم ۵/ ۹ برای مناطق شهری و ۳/ ۱۰ برای مناطق روستایی، پایین ترین نرخ تورم میان موج اول و دوم را ثبت کرده است. قله های موج دوم تورم در اوایل دهه ۹۰ دیده شده، نرخ تورم در سال ۹۲ روند کاهشی پیدا کرده به طوری که در سال ۱۳۹۳ به رقم کمتر از ۱۵ رسیده است. با این حال کاهش نرخ تورم در سال ۱۳۹۳ به عنوان استراحتگاهی برای رفتن به مسیر کاهشی دیگر در سال های بعد بوده است. روند کاهشی نرخ تورم سالانه کشور تا سال ۱۳۹۵ کاهشی بوده است. پس از گذر از سال ۱۳۹۵ نرخ تورم نتوانسته روند کاهشی خود را حفظ کند و با شیبی ملایم به تورم سالانه بالاتر در سال ۹۶ رسیده است. سال های ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ تنها سال هایی از دهه ۱۳۸۰ تا کنون هستند که نرخ تورم تک رقمی طی دو سال پیاپی برای مناطق شهری و روستایی ثبت شده است. نرخ تورم سال ۱۳۹۶ آغازی برای شروع صعود نرخ تورم در مسیری با شیب بسیار تند تا رسیدن به نرخ تورم سالانه بالای ۲۶ درصد در سال ۱۳۹۷ بوده است. توجه به نرخ تورم سالانه در سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۸ نشان دهنده فتح قله های جدید تورمی است. در سال ۱۳۸۷( قله اول)، نرخ تورم سالانه شهری ۵/ ۲۵ و نرخ تورم سالانه مناطق روستایی ۷/ ۲۶ ثبت شده است. در سال ۱۳۹۰ تورم سالانه مناطق شهری دارای نرخ ۴/ ۲۶ بوده و برای مناطق روستایی در کل کشور رقم ۵/ ۳۶ ثبت شده است.

در ادامه همین افزایش ها، در سال ۱۳۹۲ نرخ تورم سالانه مناطق شهری ۱/ ۳۲ و برای مناطق روستایی ۱/ ۳۶ ثبت شده است. در سال ۱۳۹۸ نیز نرخ تورم سالانه برای مناطق شهری و روستایی به ترتیب ۴/ ۳۴ و ۳/ ۳۷ بوده است. براساس توضیحات مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی، موج اول افزایش نرخ تورم در سال ۱۳۸۷ مربوط به افزایش نقدینگی در اقتصاد بوده است. همچنین دلیل ایجاد موج دوم در سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ را مرتبط به دور اول تحریم ها دانسته است. براساس یافته های این گزارش، افزایش تورم در سال های اخیر را میتوان حاصل چهار عامل« افزایش حجم نقدینگی»،« افزایش قیمت دلار»،« افزایش تورم انتظاری» و« افزایش تقاضای یکباره برای برخی اقلام به علت شیوع بیماری کرونا» دانست.

سهم در مناطق شهری و روستایی

توجه به نرخ تورم ثبت شده به تفکیک شهری و روستایی نشان می دهد، نرخ تورم روستایی طی سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۲ و نیز سال های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ از نرخ تورم شهری پیشی گرفته است. به طور کلی براساس داده های بررسی شده در این گزارش تأثير تورم در سال های مورد بررسی بر خانوار های روستایی بیشتر از شهری بوده است.

در مناطق شهری گروه مسکن، آب، برق، گاز و سایر سوخت ها دارای بیشترین وزن بوده اند. درحالی که در مناطق روستایی گروه خوراکی و آشامیدنی ها بیشترین وزن در سبد خانوار را به خود اختصاص داده است. از این رو میتوان گفت هرگونه تغییر قیمت در این بخش ها اثرات متفاوتی بر خانوارهای روستایی و شهری دارد.

افزایش هزینه های حمل ونقل به واسطه افزایش قیمت سوخت، افزایش قیمت قطعات خودرو و... به طور غیرمستقیم بر افزایش قیمت ها در مناطق روستایی اثر بیشتری دارد.

شاخص قیمت کل از ۹۵ تا ۹۹

با توجه به شاخص قیمت ثبت شده طی فروردین ۱۳۹۵ تا آبان ۱۳۹۹ در کل کشور ، مناطق شهری و روستایی تا شهریور ماه ۱۳۹۷ هر سه نرخ تورم بر هم منطبق هستند. با شروع فصل پاییز در سال ۱۳۹۷، نرخ تورم سالانه مناطق روستایی با شیبی ملایم از تورم سالانه کل کشور و مناطق شهری فاصله گرفته به طوریکه در آبان ماه امسال بالاترین فاصله نرخ تورم سالانه روستایی نسبت به شهری و کل کشور بوده است.