ادامه کسری گاز در اقتصاد ایران؛ روزهای تاریک تر در راه است

به گزارش میز نفت، حدود ۷۰درصد از مصرف انرژی کشور به گاز وابسته است؛ رقمی بزرگ که از سال‌ها پیش مورد انتقاد کارشناسان قرار گرفت. آنها معتقد بودند که چنین وابستگی، یعنی چیدن همه تخم‌مرغ‌ها در سبدی که سست است و به‌زودی برای اقتصاد ایران بحران ایجاد می‌کند.یکی از کارشناسان ارشدی که نسبت به این موضوع هشدار داد، کسی نبود جز مسعود درخشان. این استاد دانشگاه علامه‌طباطبایی در سال ۹۸ گفت: «‌۵سال پیش با استناد به مطالعات علمی گفتم افت تولید از پارس جنوبی از ۱۴۰۰ آغاز می‌شود و ادامه این روند تا سال ۱۴۲۰ تولید گاز را از ۷۵۰ میلیون مترمکعب به ۸۰ میلیون مترمکعب خواهد رساند اما هیچ توجهی به آن نشد.»

طی سه سال گدشته، نهادهای رسمی و تخصصی با بررسی سبد انرژی کشور، عنوان کردند به‌زودی این بحران خاموش تبدیل به یک بحران عمومی می‌شود ولی طبق معمول کمتر کسی آن را جدی گرفت؛ به‌ویژه دولت گذشته. همین چند ماه پیش بود که جواد اوجی، وزیر نفت به مجلس رفت و بروز این بحران را تایید کرد.

او با کلیدواژه «ناترازی تولید و مصرف گاز» گفت که فقط برای حفظ وضع موجود، باید ۸۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنعت نفت انجام شود که با پاسخ تند محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی مواجه شد. قالیباف گفت وزارت نفت بهتر است به‌جای حساب کردن روی منابع ارزی کشور، به فکر دیگری باشد.

* گزارش مجلس چه گفت؟

البته جملات رئیس قوه مقننه، دور از واقعیت نبود، چرا که دولت در تامین نیازهای ارزی خود در شرایط عادی و سفید قرار ندارد و تقریبا ماحصل فروش نفت، صرف هزینه‌های جاری کشور می‌شود و به همین دلیل پول زیادی برای وزارت نفت باقی نمی‌ماند تا در حوزه تولید گاز از میادین جدید و قدیمی، سرمایه‌گذاری کند.

کمیسیون انرژی، چندی پیش گزارشی را در این‌باره منتشر کرد که حاوی نکات شگفت‌انگیزی بود؛ در این گزارش آمده است: «‌ایران دارای ۲۲ میدان گازی با حجم تقریبی ۳۴ تریلیون متر‌مکعب است اما تمام این ذخایر از نظر عملیاتی قابل استحصال نیست. آخرین پیش‌بینی وزارت نفت از تولید گاز طبیعی ایران حاکی از این است که تولید گاز طبیعی در کشور در بهترین حالت از ۹۵۰ میلیون متر‌مکعب کنونی به حدود ۱.۴میلیارد متر‌مکعب در روز تا سال ۱۴۱۰ رسیده و پس از آن با روند کاهشی به ۱.۱میلیارد متر‌مکعب در روز در سال ۱۴۲۰ خواهد رسید. پیش‌بینی می‌شود برای تحقق این سناریو تا سال ۱۴۲۰ به حدود ۶۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری شامل ۲۵ میلیارد دلار برای اجرای طرح‌های نگهداری تولید (عمدتا در میدان پارس جنوبی) و ۳۵ میلیارد دلار برای توسعه میادین جدید نیاز است.»

*کاهش تولید حتمی است

مالک شریعتی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس گفته است: ناترازی گرچه در چهار سال آینده جدی نیست و با تدبیر از آن عبور می‌کنیم اما پس از سال ۱۴۰۵ روند کاهش تولید گاز طبیعی در کشور آغاز می‌شود، به‌ویژه آن‌که پارس‌جنوبی ۵۰ درصد انرژی مورد نیاز کشور را تأمین می‌کند. اقبال شاکری، عضو کمیسیون عمران هم اعتراف تلخی می‌کند: «باید صادقانه با مردم سخن بگوییم تا آنها باور کنند منابع انرژی کشور رو به اتمام است.»  از سوی دیگر، رئیس دفتر انرژی سازمان برنامه و بودجه نیز با تایید کمبود گاز، گفته است:« پنج فاز پارس جنوبی باید افتتاح شود تا بتوان کسری گاز خود را جبران کنیم.  در غیر این صورت باید منتظر تشدید بحران گازی در سال ۱۴۲۰ باشیم.»

مجموعه گفته‌های کارشناسان، نمایندگان مجلس و مدیران اقتصادی دولت نشان می‌دهد کسری گاز، تبدیل به چالش اصلی اقتصاد ایران شده؛ این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که بدانیم گاز ۹۸درصد مصرف انرژی بخش شهری و ۸۲درصد روستایی را شامل می‌شود؛ ۹۵درصد خوراک و سوخت پتروشیمی‌ها گاز است و حدود ۷۵درصد برق کشور، با گاز تولید می‌شود. این جدای از وابستگی صنایع کشور مانند فولاد، سیمان، آلومینیوم و‌... به گاز طبیعی است.

در کنار این موارد، باید پایان صادرات گاز ایران را هم شاهد بود که سالانه بیش از چهار میلیارد دلار ارزآوری برای کشور دارد. این اعداد به ما می‌گوید در صورت عدم به‌کارگیری تمهیدات لازم مانند بهینه‌سازی مصرف گاز، سرمایه‌گذاری در میادین گازی، پروژه‌های ذخیره‌سازی، افزایش بازده نیروگاه‌ها از ۳۸درصد به ۵۰درصد و...، باید شاهد عمیق‌تر شدن کسری گاز در اقتصاد ایران بود که می‌تواند خطرات بزرگی را به همراه داشته باشد.  بیش از همه وزارت نفت در مضیقه قرار دارد؛ نهادی که باید گاز تولید کند در حالی‌که بخش مصرف به‌حال خود رها شده است.