وزیر نفت در ارتباط تلفنی با بخش خبری ۲۱ شبکه اول سیما در شامگاه پنجشنبه توضیحاتی درباره اوضاع گاز کشور ارائه کرد و از جمله از کاهش سوآپ گاز ترکمنستان با کشورمان خبر داد. به همین دلیل او مردم استان های شمال شرق کشور را به صرفه جویی در مصرف گاز برای جلوگیری از بروز مشکلات قطعی جدی تر توصیه کرد.
کاهش سوآپ گاز توسط ترکمنستان البته اتفاق عجیب و غیرقابل پیش بینی نیست. برودت هوا و افزایش موج سرما در این کشور باعث شده تا همسایه شمال شرق ایران سوخت اضافی کمتری برای انتقال به ایران داشته باشد.
قرارداد سوآپ گاز ایران و ترکمنستان در آذرماه سال ۱۴۰۰ توسط دولت و حامیانش به عنوان گام بلند دیپلماسی در ۱۰۰ روز ابتدایی عمر دولت سیزدهم معرفی شده بود. اجرای این قرارداد سه جانبه که میان کشورهای ایران، ترکمنستان و جمهوری آذربایجان به امضا رسید از دیماه سال قبل آغاز شده بود. در ادامه هم در خرداد ماه سال جاری با قراردادی تازه حجم این سوآپ گازی بین سه کشور، دو برابر شد.
حامیان دولت در آن مقطع این قرارداد را یک ابتکار عمل جدید برای شروع مناسباتی تازه در منطقه و ایجاد تغییراتی در بازار انرژی کشورهای همسایه ایران می دانستند.
در مجلس بخش عمده نمایندگان معتقد بودند که این قرارداد سوآپ راهکاری است که می تواند باعث رهایی ایران از بند تحریم و تامین نیازهای مختلف کشور در شرایط فشار خارجی شود. حتی بخی چهره ها می گفتند این کار بازارهایی تازه را در اختیار ایران در حوزه انرژی قرار خواهد داد.
حرف منتقدان دولت اما این بود که یک قرارداد سوآپ گاز روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعبی چیزی نیست که عایدی قابل توجهی برای ایران به همراه داشته باشد و بتواند پاسخگوی نیازهای مختلف کشور شود. مضافا اینکه در شرایط افزایش نیاز به گاز، ترکمنستان می تواند به راحتی حجم سوآپ را کاهش دهد.
تجربه زمستان امسال یعنی اولین سال اجرای کامل این قرارداد نشان داد که سوآپ گاز با ترکمنستان آن چیزی نبود که دولت و حامیانش بر بزرگی و تاثیر عمیق آن بر دیپلماسی انرژی ایران تاکید می کردند.
ایران نه تنها بر پایه این سوآپ گازی نتوانست بازار جدیدی برای خود بگشاید بلکه از همان اولین ساعات شروع موج سرما در کشورمان، مشکل کمبود گاز هم چهره خود را به اشکال مختلف نشان داد. اکنون نیز با تشدید برودت هوا به اعتراف وزیر نفت، طرف ترکمنستانی سطح سوآپ خود با ایران را کاهش داده به شکلی که برای استان های شمال شرق ایران باعث بروز مشکل شده است.
این دومین شکست دولت سیزدهم در میدان ایده هایش برای بازار انرژی و خصوصا گاز است.
ایده اول بحث زمستان سخت اروپا بود که مذاکره کنندگان ایرانی قصد داشتند از آن به عنوان اهرم فشار سیاسی در جریان احیاء برجام علیه اروپایی ها استفاده کنند. ایده ای که از همان ابتدا هم صاحبنظران بسیاری بر غلط بودن و اشتباه محاسباتی آن تاکید داشتند.
تجربه عملی زمستان و مدیریت انرژی در این برهه زمانی هم نشان داد اگر مشکلات ایران در این مقطع بیش از اروپایی ها نباشد، قطعا کمتر از آنها نیست. چیزی که این سوال را برای خیلی ها ایجاد کرده که چطور دومین دارنده ذخایر گازی جهان مدعی بود که می تواند مشکل انرژی اروپا را حل کند و اکنون خود با مشکلات عدیده انرژی مواجه است؟
سرمای زمستان در ایران احتمالا تا چند هفته آینده هم ادامه داشته باشد و مشکلات مدیریت حوزه انرژی و خصوصا گاز نیز به تبع آن ادامه پیدا کند. مساله اما این است که تجربه این زمستان و آنچه که در ایران گذشته و فاصله این تجربه عملی با شعارها و ایده های دولت سیزدهم نشان از اشتباه محاسباتی بسیار بزرگی دارد که می تواند باعث از دست رفتن فرصت های بزرگی شود.
همانطور که ایده تبلیغاتی زمستان سرد اروپا و دل بستن بیهوده به گرفتن امتیاز از این طریق، فرصت های طلایی احیاء برجام را سوزاند.
مساله این نیست که سوآپ گاز با ترکمنستان قرارداد به درد نخوری بوده. مساله این است که این قرارداد به هیچ عنوان مشمول شرایطی نبود که دولت و حامیان دولت آن را بزرگنمایی می کردند و به عنوان یک پیروزی دیپلماتیک و اقتصادی در افکار عمومی تبلیغ می شد.
در واقع این یک قرارداد ساده بود که جز برخی منافع محدود، تاثیر عمده و شگرفی بر حوزه انرژی ایران نداشت و آن همه بزرگنمایی و پیروزی خواندن آن یک اشتباه بود. به همین اعتبار هم اکنون می توان این قرارداد را یک شکست گازی دیگر برای دولت دانست چون هیچکدام از اهداف و ثمرات تبلیغ شده برای آن در عمل محقق نشده اند.
مذاکرات آلمان برای واردات گاز از عراق
صدراعظم آلمان اعلام کرد کشورش سرگرم مذاکره با عراق درباره امکان واردات گاز طبیعی از این کشور نفت خیز است.
به گزارش ایسنا، اولاف شولتس در یک کنفرانس مطبوعاتی مشترک با محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق، در برلین به خبرنگاران گفت: درباره امکان تحویل گاز به آلمان گفت وگو کردیم و توافق کردیم در تماس نزدیک باشیم. صدر اعظم آلمان به جزئیات بیشتر درباره حجم گازی که آلمان امیدوار است از عراق وارد کند، اشاره ای نکرد.
نخست وزیر عراق در همین کنفرانس اظهار کرد: عراق فرصت هایی به شرکت های آلمانی برای سرمایه گذاری در استفاده از گاز طبیعی عراق و گاز تولید شده به عنوان محصول جانبی در استخراج نفت، پیشنهاد کرده است. وی افزود: عراق می‌خواهد گاز را از طریق خط لوله ای که از ترکیه به اروپا می گذرد، عرضه کند.
عراق به دلیل عدم وجود تاسیسات برای فرآوری گاز برای مصرف داخلی یا صادرات، بخشی از گازی که در فرآیند استخراج نفت به عنوان محصول جانبی تولید می شود را می‌سوزاند.
بر اساس گزارش رویترز، آلمان که سابق بر این ۵۵ درصد از گاز مورد نیازش را از روسیه وارد می کرد، پس از قراردادهایی که برای واردات گاز طبیعی مایع (ال ان جی) با قطر و آمریکا امضا کرده است، به دنبال متنوع کردن واردات ال ان جی خود و اجتناب از وابستگی بالا به چند صادر کننده معدود است.
- 19
- 6
