فصل سرما گویی برای ما تازه آغاز شده است. افت فشار گاز و کاهش چشمگیر دما در ایران، شرایط را برای مردم سخت‌تر کرده است. کار به جلسات ستاد بحران برای تعطیلی‌های سراسری در جهت کاهش مصرف گاز رسید؛ جلساتی که نتیجه آن برای تعطیلی روز شنبه تهران چندباری بر روی خروجی رسانه‌ها تغییر کرد و این موضوع مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت؛ اینکه نتیجه این جلسه به چه شکل بوده که یک تصمیم قاطع و دقیق از آن منتشر نشد.
فصل سرما گویی برای ما تازه آغاز شده است. افت فشار گاز و کاهش چشمگیر دما در ایران، شرایط را برای مردم سخت‌تر کرده است. کار به جلسات ستاد بحران برای تعطیلی‌های سراسری در جهت کاهش مصرف گاز رسید؛ جلساتی که نتیجه آن برای تعطیلی روز شنبه تهران چندباری بر روی خروجی رسانه‌ها تغییر کرد و این موضوع مورد انتقاد بسیاری قرار گرفت؛ اینکه نتیجه این جلسه به چه شکل بوده که یک تصمیم قاطع و دقیق از آن منتشر نشد. حتی روزنامه فرهیختگان نزدیک به جریان اصولگرا هم در بخشی از انتقاد خود مطرح کرده بود: «مسئولان در جلسه استانداری برای تعطیلی مدارس و ادارات، دقیقا چه چیزی را تصویب کردند که از بعد از اعلام خبر، هر چند دقیقه یک اصلاحیه درباره آن منتشر می‌شود. انگار هر یک از اعضای جلسه در گفت‌وگو با رسانه‌ها برداشت شخصی‌شان را اعلام کرده‌اند. ابتدا خبر آمد که مدارس و ادارات و بانک‌ها و دانشگاه‌های تهران تعطیل هستند، بعد اصلاحیه دادند که نه، بانک‌ها از ساعت ۹ تا ۱۳ بازند بعد دوباره خبرگزاری دولت (ایرنا) خبر داد که روابط‌عمومی وزارت علوم اعلام کرده که امتحانات دانشگاه برقرار است، بعد ایرنا خبرش را حذف کرد و این بار دانشگاه‌های علامه و تهران اعلام کردند امتحانات دانشجویان تعطیل است و به روز دیگری موکول شده است».
بعد از انتشار انتقاداتی در مورد عدم مدیریت درست اعلام تعطیلی‌هایی که از پنجشنبه نتیجه آن مشخص بوده، تماس‌های خبرنگار «شرق» برای گفت‌وگو با معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری تهران برای پاسخ به این انتقادها و وضعیت روزهای پیش‌رو بی‌نتیجه ماند. همچنین این روند اعلام تعطیلی‌ها در تهران برای بسیاری ازجمله دانشجوها چالش‌هایی را ایجاد کرد. دانشجوهایی که از شهرستان به تهران آمده بودند تا سر جلسه امتحان بنشینند، با خبر دیرهنگام تعطیلی روبه‌رو شدند. یکی از خانم‌های دانشجوی علامه طباطبایی در توضیحی کوتاه به «شرق» از این ماجرا می‌گوید: «شنبه امتحان دانشگاه داشتم، از ترس یخبندان جاده و اینکه به‌موقع برای امتحان حاضر نشوم، با هواپیما به تهران آمدم، اما همان شب اعلام کردند امتحانات دانشگاه علامه طباطبایی برگزار نمی‌شود. من نزدیک به یک میلیون تومان هزینه بلیت دادم، حالا همسرم می‌گوید با این شرایط حق نداری برای امتحان دوباره به تهران برگردی». البته این روایت دانشجوهای دیگری هم خواهد بود که حالا با تعطیلی کلاس‌های درس به شهر خود بازگشتند و تنها برای برگزاری امتحانات به تهران برمیگردند.
تربت‌حیدریه: یخبندانی با چاشنی قطع گاز
این کاهش دما در کشور ابعاد دیگری هم دارد و با وجود سرمای بسیار بالا در تربت‌حیدریه، سید‌علی موسوی، معاون هماهنگی امور عمرانی فرماندار این منطقه از قطع گاز تمام مشترکان خبر داده و گفته است: «بر اساس اختیارات حاصل از مصوبه استانی کارگروه مدیریت بحران خراسان رضوی از جمعه گاز تمام مشترکان این شهرستان به‌جز مراکز درمانی و خانگی قطع شد. این اقدام با هدف جلوگیری از قطع گاز خانگی تربت‌حیدریه انجام شده و آن دسته از بخش‌هایی که ادامه فعالیت کاری آنها ضروری است، می‌توانند با استفاده از سوخت جایگزین فعال باشند». همچنین در مورد وضعیت گاز نانوایی‌ها گفته: «نانوایی‌های تربت‌حیدریه و صنوف حیاتی می‌توانند با استفاده از سوخت جایگزین به فعالیت خود ادامه دهند. تا زمان استقرار سامانه پرفشار جوی کنونی در خراسان رضوی و استمرار یخبندان، این وضعیت تداوم دارد که احتمالا تا پایان هفته آینده به طول می‌انجامد. اکنون جغرافیای خراسان رضوی بیشترین کمینه دمایی ایران را از آن خود دارد که به یخبندان شدید و افت کم‌سابقه فشار گاز منجر شده است. بنابراین امیدواریم بتوان با حفظ وضعیت موجود از قطع گاز خانه‌های مردم جلوگیری کرد».
بجنورد: کاهش کار نانوایی‌ها به دلیل کمبود گاز
بجنورد هم یکی از مناطق خراسان جنوبی است که این روزها کاهش دمای چشمگیری را تجربه می‌کند و یکی از دشواری‌های کمبود گاز در این منطقه کاهش ساعت کار نانوایی‌ها اعلام شده است. محمدباقر باقرپور، فرماندار بجنورد، در گفت‌وگویی از دوشیفت‌شدن نانوایی‌ها برای کنترل افت فشار گاز خبر داده و گفته است: «نانوایی‌های سطح شهرستان از روز یکشنبه تا آخر هفته به صورت دوشیفت پخت می‌کنند. بر این اساس، نانوایی‌های سطح شهرستان از روز یکشنبه ۲۵ دی‌ماه تا روز جمعه ۳۰ دی‌ماه به صورت دوشیفت، صبح از ساعت ۸ تا ۱۱ و بعدازظهر از ساعت ۱۴ تا ۱۷:-۳۰ پخت خواهند کرد. از همشهریان محترم تقاضا می‌شود نسبت به تهیه نان مورد نیاز روزانه در این دو شیفت اقدام کنند».
محدودیت جایگاه سی‌ان‌جی برخی استان‌ها
محسن جوهری، رئیس هیئت‌مدیره انجمن سی‌ان‌جی کشور هم در مورد چالش به‌وجود‌آمده برای برخی استان‌ها اعلام کرد: «به منظور جلوگیری از قطع گاز بخش خانگی در شرایط اوج مصرف، تحویل گاز به جایگاه‌های سی‌ان‌جی محدود شده است. اکنون گاز در جایگاه‌های سی‌ان‌جی استان‌های مازندران، گلستان، خراسان شمالی و رضوی قطع است و در استان‌هایی مانند قم و اصفهان با محدودیت همراه شده است». وی ادامه داد: در تهران قطعی یا محدودیت گاز در جایگاه‌های سی‌ان‌جی نداشته‌ایم و همه جایگاه‌ها در تهران فعال هستند. به گفته جوهری، آمار دقیقی از کاهش مصرف سی‌ان‌جی با توجه به محدودیت تحویل گاز وجود ندارد و هفته آینده می‌توان این رقم را اعلام کرد. وی بیشترین قطعی گاز در جایگاه‌های سی‌ان‌جی را مربوط به استان‌های شمالی دانست و گفت: مدیریت مصرف برای جلوگیری از قطع گاز خانگی ادامه خواهد داشت.
سبزوار: قطع گاز برای مصرف خانگی
رئیس اداره گاز سبزوار هم از قطع ۱۶ هزار مشترک شهر سبزوار به دلیل افت شدید فشار خبر داد و گفت: «اکنون گاز برخی مشترکان منطقه توحید شهر سبزوار قطع شده و در صورت تداوم افت فشار، گاز برخی دیگر از مشترکان نیز قطع می‌شود. شهرستان سبزوار حدود ۱۰۷ هزار مشترک گاز خانگی دارد که طی یک ساعت گذشته گاز ۱۶ هزار مشترک آن قطع شده و امکان قطع ۳۰ تا ۴۰ هزار مشترک گاز شهرستان سبزوار و جود دارد. بازه زمانی قطع گاز مشخص نیست و وصل‌شدن گاز مشترکان منوط به بهبود فشار شبکه گاز است. مشترکان گاز طبیعی با گرم‌کردن تنها یک اتاق در هر خانه و خاموش‌کردن تجهیزات گرمایشی سایر اتاق‌ها در پایداری شبکه‌های گازرسانی مشارکت کنند». با وجودی که سازمان هواشناسی از کولاک و لغزندگی در ۱۸ استان خبر داده است، همچنان صحبت‌ها از محدودیت مصرف گاز کشور به قوت خود باقی است و پیش‌بینی می‌شود تعداد روزهای تعطیل و افزایش قطعی گاز در روزهای آتی بیشتر شود.
شعار به جای راه‌حل
شاید در چند روز اخیر هیچ موضوعی به اندازه گاز در صدر توجهات قرار نداشته است. تأثیرات عدیده‌ای از این محل بر عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی وارد شده است.
شاید در چند روز اخیر هیچ موضوعی به اندازه گاز در صدر توجهات قرار نداشته است. تأثیرات عدیده‌ای از این محل بر عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی وارد شده است.
خیلی‌ها به هشتگ «زمستان سخت» پرداخته‌اند؛ آنجا که وزیر نفت کشورمان چندی قبل اروپا را از زمستان سخت ترسانید. بسیاری فراموش کرده‌اند که موضوع هراس از زمستان ابتدا از سوی مشاور هیئت مذاکره‌کننده هسته‌ای در تابستان امسال مطرح شده بود که طرف‌های غربی را از آمدن زمستان انذار می‌داد.
در فضای مجازی و پیام‌رسان‌ها عمده توجهات معطوف به همین زمستان سخت بود؛ ولی تکرار هشتگ فوق و تمسخر وزیر نفت قرار است چه دردی را درمان کند؟
بیش از ۹۸ درصد جمعیت شهری و جمعا ۹۲ درصد از جمعیت کشور به شبکه سراسری گازرسانی متصل هستند و میزان مصرف بخش خانگی به مرز ۷۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است. هر دولت دیگری نیز در موقعیت مشابه برای تأمین این میزان گاز هیچ راهی جز تعطیلی مراکز صنعتی و اداری نداشت.
به نظر می‌رسد هیچ راهکاری جز بهینه‌سازی مصرف انرژی وجود ندارد. اما این بهینه‌سازی قرار است چگونه حاصل شود؟ برخی معتقد به کار فرهنگی هستند و بنابراین پدیده پیچیده‌ای همچون بهینه‌سازی را به سطح چند پیام اخلاقی تقلیل داده‌اند (نظیر اینکه در منزل لباس گرم و جوراب بپوشید) که البته در تمامی این سال‌ها هیچ نتیجه‌ای نداده است.
برخی دیگر معتقد به راهکارهای قیمتی هستند. در دو سال اخیر دو بار قیمت‌ها افزایش یافته ولی تغییر چندانی در مصرف ایجاد نشده است؛ کما اینکه افزایش قیمت‌ها همواره ظرفیت ایجاد چالش‌های دیگری را در خود دارد.
برخی دیگر نیز راهکارهای عملیاتی را ترجیح می‌دهند؛ به این معنا که مرتبا میزان تولید گاز افزایش یابد. حضور شبکه سراسری گاز در گستره‌های عمیق و وسیع داخل کشور و در هر شهر و روستای دور و نزدیک، به معنای استمرار دائمی افزایش مصرف است. درواقع به لحاظ فنی امکان افزایش مستمر تولید گاز وجود ندارد. ظرفیت تأسیسات و شبکه‌ها و همچنین منابع مالی و سرمایه‌ای محدودیت‌های خاص خود را دارد؛ ضمن آنکه از حیث منطقی نیز همسویی با این حجم از مصرف و تقاضا موجه نیست.
تقریبا بیشتر بخاری‌های گازی منازل از نظر شاخص بهره‌وری انرژی «کم‌رتبه» نیستند، بلکه اساسا «بدون رتبه» هستند؛ یعنی آن‌قدر کم‌بازده هستند که نمی‌توان آنها را حتی در حضیض رتبه‌های متعارف بهره‌وری انرژی گنجاند. این بخاری‌ها با فرض اینکه از زمستان امسال هم عبور کنیم، همچنان در زمستان سال بعد به صحنه برمیگردند.
بنابراین به طور کاملا مشخص باید در جست‌و‌جوی بسته‌های سیاست‌گذاری برای تولید راه‌حل‌های جامع در موضوع بهینه‌سازی بود. این مسئله هیچ راه‌حل یکتا و منفردی ندارد. همچنین نمی‌توان آن را مسئله و مشکل یک بخش خاص (مثلا وزارت نفت) قلمداد کرد.
اتفاقا برخلاف تصور عموم، وزارت نفت نقشی در پدیداری وضعیت کنونی ندارد. در مثالی که در بالا ذکر شد، موضوع تولید بخاری‌های «بدون رتبه» در حیطه کنترل و وظایف وزارت صنعت و سازمان استاندارد است.
یا مثلا درخصوص موضوع آلودگی هوا، یکی از اعضای شورای شهر تهران از برگزاری جلسه با حضور ۲۳ سازمان ذی‌مدخل در این قضیه خبر داده بود.
این امید می‌رود که وضعیت فعلی زمستان امسال زنگ خطر را برای سیاست‌گذاران کشور به صدا درآورده باشد. امسال نیز با همه هزینه‌های موجود از این زمستان عبور خواهیم کرد؛ اما بلافاصله در سال بعد با موضوع تأمین بنزین کشور در نوروز و آنگاه تابستان روبه‌رو خواهیم بود.
امسال برای اولین بار در تاریخ کشور است که میزان مصارف سوخت بخش حمل‌و‌نقل در زمستان به نسبت تابستان دچار کاهش مورد انتظار نشده است.
جامعه‌شناسان معتقدند هرقدر هم پرشور باشیم، باز هم نمی‌توانیم از پس ساختار نادرستی که به انباشت تاریخی رسیده است، برآییم؛ چراکه ساختارها تسلیم شعارها نمی‌شوند.
جامعه رسانه‌ای کشور نیز نباید تمام توان خود را صرف ملامت یا بازبینی دوباره و چندباره وضعیت کنونی برحسب شعارهای مقامات کند. شعارها را نباید به‌مثابه راه‌حل تلقی کرد و آن را ملاک مطالبه یا محمل تمسخر مذکور دانست. جامعه رسانه‌ای بایستی از همین اکنون موضوع بهینه‌سازی مصرف انرژی را در صدر مطالبات خود از دستگاه‌ها و سیاست‌گذاران کلان کشور قرار دهد.
این یک وظیفه ملی است و همه دستگاه‌ها، ارگان‌ها، سازمان‌ها و نهادهای کشور به سهم خود در این راهبرد مسئولیت خواهند داشت. در غیر این صورت مجددا موضوع ناترازی انرژی از جایی دیگر و با شدتی مضاعف سر برمی‌آورد.
- 12
- 1
