قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار عرب‌تبار منتقد خاندان بن‌سلمان و بازگشت تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران لایه‌ای از عدم اطمینان روی بازار نفت کشیده و این سوال را مطرح می‌کند که آیا این دو موضوع، موتورهای محرک واقعی برای رشد قیمت نفت هستند یا تنها می‌توان آنها را به‌عنوان عواملی موقت در نظر گرفت؟ طرح این سوال از سمت کلاید راسل، ستون‌نویس رویترز در حالی نگرانی از «بازگشت تلاطم به بازار جهانی نفت» را نشان می‌دهد که «دنیای‌اقتصاد» پیش از این در گزارشی با عنوان «ورود نفت به عصر تلاطم» با طرح کردن عوامل اثرگذار در بازار نفت، احتمال ورود بازار به یک دوره پرنوسان قیمتی را مطرح کرده بود.
در همین راستا نگاهی به روند معاملات در دو روز گذشته و همچنین پیش‌بینی‌های مطرح شده از آینده قیمت نفت خام، می‌تواند به خوبی حرکت نفت به سمت عصر تلاطم را نشان دهد. معاملات نفت خام در روز دوشنبه در حالی روندی صعودی داشت و به مرز ۸۰ دلار بر بشکه نزدیک شده بود که دیروز با افتی چشمگیر مواجه شد. روز گذشته و تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۶ به وقت تهران)، هر بشکه نفت خام برنت با افتی ۶۶/ ۱ دلاری به ۱۷/ ۷۸ دلار بر بشکه رسید. نفت خام آمریکا نیز ۲۰/ ۱۱ دلار کاهش قیمت داشت و روی ۱۶/ ۶۸۸ دلار بر بشکه معامله شد.
در همین حال بانک‌های مطرح بین‌المللی چشم‌انداز خود از قیمت نفت در سال ۲۰۱۹ را به شکل چشمگیری افزایش داده‌اند. جی‌پی مورگان بانکی است که به تازگی پیش‌بینی‌اش از قیمت نفت خام برنت در سال ۲۰۱۹ را ۵۰/ ۲۰ دلار بر بشکه افزایش داده و آن را به ۵۰/ ۸۳ دلار بر بشکه رسانده است. به گزارش رویترز، توجیه این بانک برای این میزان افزایش قیمت در چشم‌انداز نفت، نزدیک شدن بیش از حد عرضه و تقاضا در بازار تحت تاثیر بازگشت تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و محدود شدن ظرفیت مازاد تولید در دنیا است. مورگان استنلی دیگر بانکی است که به نقل از بلومبرگ، نفت ۹۵ دلاری را برای سال ۲۰۱۹۹ پیش‌بینی کرده است.
مثلث تلاطم در بازار نفت
اما در حال حاضر موضوع بازگشت تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران و بالا گرفتن جنگ تجاری قدرت‌های اقتصادی تنها مسائلی نیستند که می‌توانند بازار نفت را دچار نوسان کنند. قتل جمال خاشقجی ضلع سوم اتفاقاتی است که به تازگی جریان معاملات در بازار نفت تحت تاثیر قرار داده. حالا نام جمال خاشقجی حدود سه هفته پس از ناپدید شدنش و تلاش برای رمزگشایی از ماجرای پیچیده قتل او، برای بسیاری از مردم دنیا آشنا است و برخی مسائل سیاسی نام این روزنامه‌نگار منتقد دولت سعودی را به چشم‌انداز عرضه نفت خام و آینده قیمت نفت گره زده است.
برای مثال، مرگ خاشقجی در ساختمان کنسولگری عربستان سعودی در استانبول واکنش منفی غرب و مطرح شدن احتمال اعمال تحریم بر عربستان سعودی از سمت آمریکا را در پی داشت. در همین زمان برخی منابع سعودی اعلام کردند چنانچه در پی قتل این روزنامه‌نگار تهدیدی متوجه عربستان شود، واکنش این کشور کاهش عرضه نفت خام به بازار جهانی خواهد بود. این مساله از این بعد با اهمیت است که چنانچه عربستان سعودی دست به چنین اقدامی بزند، قیمت جهانی نفت با رشدی چشمگیر (که منابع سعودی آن را تا ۲۰۰ دلار نیز اعلام کرده بودند) مواجه شده و اقتصاد دنیا را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
این گمانه در شرایطی مطرح بود که وزیر انرژی عربستان سعودی روز دوشنبه اعلام کرد کشورش هیچ تمایلی برای کاهش عرضه نفت خام ندارد و نقش عربستان در بازار جهانی سازنده و مسوولانه است. اظهارات خالدالفالح به‌عنوان وزیر انرژی کشوری که حالا به علت قتل فجیع خاشقجی دنیا را در مقابل خود می‌بیند، در روز گذشته نیز ادامه داشت و تبدیل به یکی از عوامل کاهش قیمت‌ها شد. او روز گذشته در حاشیه کنفرانس «طرح سرمایه‌گذاری آینده» که به داووس صحرا شهرت دارد اعلام کرد «قتل جمال خاشقجی، مردود و کریه است و هیچ کسی در کشور نمی‌تواند آن را توجیه کند.» او در ادامه به روزهای دشوار و بحرانی که عربستان به علت این اتفاق در آن به سر می‌برد اشاره و اعلام کرد که عربستان سرانجام این بحران را پشت سر می‌گذارد.
تلاش عربستان برای ایفای نقش مثبت
عربستان سعودی در حالی به گفته وزیر انرژی این کشور در بحرانی سیاسی در پی قتل خاشقجی قرار دارد که قصد ندارد از ایفای نقش در بازار جهانی نفت و همراهی با سیاست‌های آمریکا در این بازار دست بردارد. آن‌طور که الفالح روز گذشته اعلام کرده است «عربستان سعودی به تامین تقاضای بازار ادامه می‌دهد تا از این طریق تاثیر کاهش عرضه نفت خام ایران به علت بازگشت تحریم‌های نفتی آمریکا را کاهش دهد.» به گزارش رویترز، او در ادامه سخنان خود به «شرایط خوب» بازار جهانی نفت اشاره و ابراز امیدواری کرد که تولیدکنندگان نفت خام در دیدار ماه دسامبر قراردادی برای ادامه همکاری برای نظارت بر تولید و تثبیت قیمت‌ها امضا کنند.
بر‌اساس گزارش‌های موجود، در کنار برآوردهای تازه از تداوم رشد ذخایر تجاری نفت خام در آمریکا، بخشی از ریزش قیمت نفت در روز گذشته به صحبت‌های الفالح در رابطه با ایفای نقش مسوولانه عربستان در بازار نفت و جبران افت تولید ایران در دوران تحریم بازمی‌گردد. ژست مسوولانه عربستان سعودی در مقابل بازار نفت و تاکید مقامات این کشور بر عدم استفاده از نفت به‌عنوان سلاح در حالی است که به عقیده بسیاری از کارشناسان، خاندان سعودی در حال حاضر برای حل و فصل موضوع مرگ خاشقجی به کمک آمریکا نیاز مبرم دارد.
از همین رو، وزیر نفت عربستان در عین حال که مرگ خاشقجی را کریه عنوان می‌کند، مدام بر افزایش تولید و جبران کاهش عرضه در بازار نفت تاکید دارد هرچند برای توان افزایش عرضه خود سقفی نیز عنوان می‌کند. کارشناسان عقیده دارند در آستانه بازگشت تحریم‌های نفتی ایران از سمت آمریکا، افزایش تولید از سمت عربستان به منظور پوشش کاهش عرضه ایران و حمایت متقابل دولت ترامپ از این کشور در پرونده قتل خاشقجی، مبادله‌ای است که می‌تواند به نفع هر دو باشد.
با این حال توجه به این نکته نیز ضروری است که روز دوشنبه، بخشی از صحبت‌های وزیر انرژی عربستان به ناتوانی این کشور در تامین کسری عرضه اختصاص داشت. عربستان سعودی از ماه مه به این سو، یعنی زمانی‌که دونالد ترامپ از توافق بین‌المللی برجام خارج شد، تولید روزانه خود را به ۷/ ۱۰ میلیون بشکه در روز افزایش داد و به گفته الفالح به زودی آن را به ۱۱ میلیون بشکه در روز خواهد رساند. او حتی ادعای تولید ۱۲ میلیون بشکه در روز را نیز مطرح کرد اما در عین حال گفت اگر در پی کاهش عرضه لیبی، ونزوئلا، نیجریه، مکزیک و ایران خلأ سه میلیون بشکه‌ای در بازار ایجاد شود، قادر به پوشش آن نخواهد بود و باید به ذخایر تجاری خود مراجعه کند. این اظهارنظر الفالح پیامی روشن از افزایش قیمت نفت در آینده است. با این حال او روز گذشته بار دیگر تاکید کرد که «اگر اختلالی از سمت عرضه در بازار نفت ایجاد شود، به خصوص از جانب ایران، ما تصمیم خواهیم گرفت چه برنامه‌ای در پیش گیریم. ما با روحیه‌ای که همین حالا داریم، به هر سطحی از تقاضا در بازار نفت پاسخ خواهیم داد تا این اطمینان را حاصل کنیم که تمام مشتریان راضی هستند.»
اصرار عربستان بر توان تولید
وزیر نفت عربستان سعودی که به نظر می‌رسد تلاش دارد در جریان قتل خاشقجی، با استفاده از بازگشت تحریم‌های نفتی آمریکا عیله ایران، بازی را به نفع خود تغییر دهد؛ بار دیگر روز گذشته به این موضوع اشاره کرد که «عربستان توان افزایش تولید یک تا دو میلیون بشکه‌ای بیشتر از سطوح فعلی را دارد» اما به زمان خاصی برای رسیدن به این سطح از تولید اشاره نکرد. وزیر نفت عربستان سعودی در ادامه تاکید کرد «اگر رشد تقاضای نفت خام ادامه داشته باشد، ما مکانیزمی برای پوشش تقاضا خواهیم داشت و عرضه و تقاضا را متعادل نگه خواهیم داشت.»
الفالح در حالی قصد تزریق اعتماد به بازار را دارد که در عین حال به «غیرقابل پیش‌بینی بودن شرایط عرضه نفت خام در بازار جهانی» اشاره کرد و گفت: در سمت تقاضا نیز به واسطه جنگ تجاری میان قدرت‌های اقتصادی دنیا تردیدهایی وجود دارد. جنگ تجاری آمریکا که در پی اعمال تعرفه واردات کالاهای چینی به آمریکا از سمت دونالد ترامپ آغاز شد، دو اقتصاد بزرگ دنیا را در مقابل یکدیگر قرار داد. مقابله به مثل تجاری میان آمریکا و چین می‌تواند منجر به کند شدن رشد جهانی اقتصاد و ضعیف شدن اقتصادی کشورهای در حال توسعه شود و تقاضای نفت را با کاهش همراه کند.
از همین رو درست در شرایطی که بازگشت تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران نگرانی از کمبود عرضه و نفت ۱۰۰۰ دلاری را برای فعالان نفتی ایجاد می‌کند، بالا گرفتن جنگ تجاری نیز ریسک کاهش تقاضا و ریزش قیمت‌ها را مطرح می‌کند. از همین رو می‌توان گفت بازار جهانی نفت در آستانه ورود به عصر تلاطم است.
- 12
- 4
