«افزایش قیمت سوخت تا میزانی که مردم تحمل کنند، منطقی است.» این آخرین واکنش وزیر نفت به اجرای سیاستی است که به‌نظر می‌رسد سال‌هاست در پشت درهای دولت و مجلس گیر کرده و بنا به دلایلی اجرا نمی‌شود. سال‌هاست نحوه قیمت‌گذاری بنزین در ایران، تبدیل به موضوعی سیاسی شده و اظهارنظرهای مختلفی در این‌باره وجود دارد. عده‌ای از دست‌اندرکاران اقتصادی بر این باور هستند که قیمت بنزین در ایران به دلیل اختلاف قابل‌توجهی که با نرخ سوخت در کشورهای همسایه دارد، زمینه را برای قاچاق فراهم کرده است.
این داستان باعث شده تا آمار عجیبی از میزان مصرف سوخت در کشور وجود داشته باشد و بر اساس گزراش‌ها، روزانه ۴۰ میلیون لیتر بنزین به تاراج برود. این آمارها در حالی در تارنمای رسانه‌ها نقش بسته که با افزایش نرخ دلار، چند وقتی می‌شود که قاچاق سوخت از مناطق مرزی به وضعیت نگران‌کننده‌ای رسیده است.
اواخر شهریورماه سال جاری که نوسانات نرخ ارز به اوج خود رسیده بود، برخی رسانه‌ها نوشتند که وضعیت قاچاق سوخت در ماه‌های اخیر پس از شدت یافتن نوسان نرخ ارز، به مرحله‌ای حساس رسیده است به طوری که باید نهادهای نظارتی و ملی فکری برای رفع آن کنند. حالا بنزین در حالی با قیمت هزار تومان در ایران به فروش می‌رسد که بر اساس گزارش‌ها، در برخی مناطق مرزی فاصله قیمت سوخت نسبت به ایران به بیش از ۱۰ برابر رسیده و این
موضوع جذابیت قاچاق بنزین را به شدت افزایش داده است.
البته پایین بودن قیمت سوخت در ایران داستان تازه‌ای نیست و به دلیل اینکه این موضوع با وضعیت معیشتی مردم ارتباط مستقیمی دارد، اجرای این سیاست در ایران سال‌هاست که بی‌نتیجه مانده و در عوض بازارهایی مانند چهارراه‌استانبول، جمهوری و حتی دیگر بخش‌های اقتصادی تاوان پایین بودن نرخ بنزین را پس می‌دهند. این را می‌توان از بالا رفتن قیمت ارز، طلا، سکه و حتی بسیاری از کالاهای اساسی فهمید که طی ماه‌های اخیر افزایشی چند درصدی را تجربه کردند.
حاشیه‌های عدم افزایش قیمت بنزین به جایی رسیده است که بسیاری از دست‌اندرکاران اقتصادی بر این باور هستند که افزایش جریمه تخلفات رانندگی و حتی بالا رفتن قیمت ارز، هر یک سیاستی هستند که به دلیل عدم تحقق افزایش قیمت بنزین روی کار آمده‌اند. این موضوع باعث شده است تا بسیاری از تحلیلگران اقتصادی تعیین قیمت بنزین را همچون دیگر سیاست‌های اقتصادی بدون استراتژی عنوان کنند و این موضوع را همچون یک طنز تلخ اقتصادی تلقی کنند. تا جایی‌که حالا کار به جایی رسیده که وزیر نفت در اظهارات خود بر این نکته تاکید می‌کند که قیمت بنزین تا جایی که مردم توان آن را دارند افزایش می‌یابد.
هر چه که هست، پرونده بنزین همچنان باز است و هر روز بهارستانی‌ها یک طرح جدید را برای سرنوشت سوخت معرفی می‌کنند. آنطور که از گزارش‌ها برمی‌آید با تحولات بازار ارز از سویی قاچاق بنزین بالاتر رفته و از سوی دیگر مصرف این فرآورده نفتی به حد انفجار رسیده، تا جایی‌که بر اساس گزارش‌ها آمار مصرف بنزین چند ماهی می‌شود که در اختیار رسانه‌ها قرار نمی‌گیرد.
بهارستان و پرونده باز بنزین
آخرین روز دی‌ماه بود که طرح سهمیه بندی بنزین در مجلس اعلام وصول شد و از آن روز تاکنون مجلس نشینان طرح‌های مختلف خود را برای بنزین ارائه می‌کنند. در این راستا، یک عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه کل کشور سال ۱۳۹۸ از تشکیل کمیته‌ای در این کمیسیون برای بررسی موضوع سهمیه بندی بنزین خبر داد و تاکید کرد: «هنوز تصمیمی در این رابطه گرفته نشده است.» همچنین حسینعلی حاجی دلیگانی، طراح طرح سهمیه بندی بنزین با تشریح جزئیات این طرح گفت که در صورت تصویب نهایی این طرح یک لیتر بنزین به هر ایرانی در روز تعلق می‌گیرد.
از سوی دیگر احمد امیرآبادی فراهانی، عضو کمیسیون تلفیق لایحه بودجه کل کشور سال ۱۳۹۸ از پیشنهاد خود برای اختصاص ماهانه ٢۴ لیتر بنزین به هر ایرانی دارای کد ملی در سال آینده خبر داد و گفت که بر اساس این طرح افراد در صورت عدم مصرف سهمیه سوخت، می‌توانند اعتبار خود را به دیگران واگذار کنند.
همچنین محمدرضا پور ابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی پیشنهاد این کمیسیون را برای وضع عوارض بر مصرف سوخت به صورت پلکانی در بودجه سال آینده تشریح کرد و گفت: «در این روش قیمت سوخت
برای حمل و نقل عمومی افزایش پیدا نمی‌کند. بنابراین اجرای این روش اثر تورمی نخواهد داشت.»
تابستان سال جاری بود که دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به اقتصاد آنلاین گفته بود: « در این شرایط
اقتصادی مردم تحمل افزایش قیمت بنزین را ندارند.»
کارشناسان چه می‌گویند؟
این پیشنهادات در حالی از سوی نمایندگان مجلس مطرح می‌شود که کارشناسان حوزه انرژی واقعی کردن نرخ بنزین و سهمیه بندی را بهترین تصمیم درمورد بنزین در شرایط فعلی کشور می‌دانند. در این راستا، عباس کاظمی، مدیرعامل سابق شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، با تاکید بر اینکه واقعی کردن نرخ بنزین بهترین راهکار است، به ایسنا گفت: «۴۰ سال است گفته می‌شود جامعه کشش قیمت واقعی را ندارد و این کار انجام نشده است. درحال حاضر همه کالاها با قیمت بین‌المللی خریداری می‌شود. البته من هیچ نظر خاصی در این مورد ندارم.»
حسن ضیاء‌کاشانی، مدیرعامل اسبق شرکت ملی پخش، نیز با اشاره به تاریخچه کارت سوخت به ایسنا گفت: «کارتی به نام کارت هوشمند سوخت طراحی و اجرا شد و نرم‌افزاری دارد که می‌تواند به عنوان کارت خودرو مورد استفاده قرار بگیرد و همه مسائل از جمله سرقت ماشین تحت کنترل گرفته شود. قرار بود با این کارت هر کسی با وسیله نقلیه خودش سوخت‌گیری کند از سوی دیگر قرار شد تجهیزاتی داخل جایگاه‌ها نصب شود تا کارت سوخت با خودرو تطبیق داده شود. این کارت می‌توانست از قاچاق سوخت هم جلوگیری کند.»
عده‌ای از کارشناسان اقتصادی نیز بر این باور هستند که تغییر در نرخ بنزین، بر عرضه و تقاضا برای این حامل انرژی قطعا تاثیرگذار است. به گفته این دسته از تحلیلگران با افزایش قیمت بنزین میزان مصرف سوخت و حتی قاچاق نیز کاهش می‌یابد. اما آنچه که بسیاری از سیاست‌گذاران در این بازار را نگران کرده توجه به وضعیت معیشت مردم بعد از بالا رفتن نرخ ارز و قیمت بسیاری از کالاهای اساسی است که اجازه اجرای این سیاست را نمی‌دهد.
حالا با توجه به صحبت‌های اخیر وزیر نفت و حتی اتفاقاتی که درماه‌های اخیر درباره بنزین افتاده، پرونده سوخت همچنان باز مانده و هر روز خبر تازه‌ای در رسانه‌ها منتشر می‌شود. این پرونده همچنان باز است و باید دید در آینده قیمت بنزین چه سرنوشتی خواهد داشت؟
- 12
- 6
