این روزها باران در برخی استان‌ها کولاک کرده حتی سیستان و بلوچستان که از اول مهرماه و شروع سال زراعی جاری تاکنون فقط ۵ میلیمتر بارش داشته نیز دیروز بالاخره شاهد بارش باران این رحمت الهی بود. آخرین آمار بارش‌ها نشان می‌دهد که درسال زراعی جاری تا ۱۲ بهمن ماه جاری در کل کشور رقم ۱۳۰.۱ میلیمتر بارش به ثبت رسیده و این در حالی است که بنابر آمار اعلام شده از سوی سازمان هواشناسی، در این بازه زمانی در سال زراعی گذشته میزان بارش کل کشور ۴۴.۳ میلیمتر بود که با رشد ۱۹۳.۸ درصدی روبه‌رو است. این آمار مؤید این است که تاکنون بارش‌های خوبی را درهمه استان‌ها داشتیم و این میزان بارش توانسته بسیاری از سدها را سیراب کند تا دغدغه بسیاری از مردم شهرها و روستاها بابت تأمین آب در ماه‌های گرم پیش رو رفع شود.
کنترل سیلاب‌های احتمالی
«غلامرضا شریعتی» استاندار خوزستان در این باره به «ایران» می‌گوید: در سال زراعی گذشته در بازه زمانی اول مهر ماه تا ۱۲ بهمن میانگین بارش در استان معادل۶۸ میلیمتر بود که خوشبختانه در مدت مشابه سال زراعی جاری این میزان به ۳۰۰ میلیمتر افزایش یافته و به همین جهت از مدت‌ها پیش طی ۳۵ جلسه مدیریت بحران در استان برنامه‌های مدونی را برای کنترل سیلاب‌های احتمالی و جمع‌آوری آب‌های سطحی در نظر گرفته بودیم.
وی می‌افزاید: در این راستا در یک مرکز مانیتورینگ اطلاعات روزانه ورودی و خروجی سدها رصد و برای آن برنامه‌ریزی می‌شد، به گونه‌ای که چند روز قبل از سیلاب هفته گذشته در خوزستان با هدف کاهش احتمال بروز سیلاب اقدام به رها‌سازی مدیریت شده آب از پشت برخی سدهای استان مانند دز و کرخه کردیم.
استاندار خوزستان تأکید می‌کند: هر چند آماده نبودن زیرساخت‌ها در مواقع بروز سیلاب‌ها می‌تواند مشکلاتی را به وجود بیاورد، اما آن روی دیگر سکه نقش سیلاب در آبگیری تالاب‌ها و کنترل ریزگردها است.
شریعتی با اشاره به مدیریت موفق سیلاب پس از ۱۲ روز بارندگی در خوزستان، می‌گوید: خوشحالیم که اتفاقات سیل بزرگ ۲۰ سال قبل تکرار نشد و مشکلاتی نیز که در جریان سیلاب اخیر رخ داد به این دلیل بود که متأسفانه برخی از سیل بندها توسط کشاورزان به زیر کشت رفته و غفلت‌هایی در این زمینه صورت گرفته بود.
آب ورودی به مخازن سدهای کشور به ۲۰ میلیارد متر مکعب رسید
در همین حال،«وحید عسکری نژاد» سرپرست گروه بهرهبرداری از سدهای کشور نیز می‌گوید: از ابتدای مهرماه تا تاریخ ۱۲ بهمن ماه جاری میزان آب ورودی به مخازن سدهای کشور حدود ۲۰ میلیارد مترمکعب بود که در مقایسه با دوره مشابه سال آبی گذشته با افزایش قابل توجهی مواجه است. جالب است بدانید در مدت مشابه سال آبی گذشته حدود ۶ میلیارد مترمکعب ورودی به سدهای کشور محقق شده بود.
عسکری‌نژاد می‌افزاید: عمده این افزایش به لحاظ حجمی برای سدهای واقع در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان اتفاق افتاده است.
به‌گفته سرپرست گروه بهرهبرداری از سدهای کشور، در ۴ ماه و چند روزی که از سال آبی ۹۸-۹۷ گذشته، بهره‌مندی سدهای خوزستان از آوردها و جریانات سطحی قابل توجه بوده، به طوری که حدود ۶۵ درصد از کل ورودی‌های کشور در سدهای خوزستان مهار و کنترل شده است.
پر شدن حدود ۶۰ درصد ظرفیت سدهای درحال بهرهبرداری
عسکری‌نژاد توضیح می‌دهد: سدها در سیلاب‌هایی که در پاییز و زمستان سال ۹۷ رخ داد، نقش مهمی در مهار، ذخیره‌سازی و تنظیم آب ناشی از جریانات سیلابی بازی کردند و اهمیت، حساسیت و پیچیدگی برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب سدها در توالی سال‌های خشک و تر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. در حال حاضر از ۵۰ میلیارد مترمکعب کل ظرفیت ۱۷۸ سد درحال بهرهبرداری کشور حدود ۳۰ میلیاردمترمکعب در مخازن آب موجود است (۶۰ درصد پرشدگی) که در مقایسه با مدت زمان مشابه سال گذشته با ۴۷ درصد افزایش مواجه هستیم.
از این تعداد، در حال حاضر ۳۱ سد بیش از ۹۰ درصد پرشدگی دارد که برخی از آنها بخصوص در استان‌های غربی در حال سرریز است و از طرفی، تعداد ۹۵ سد کمتر از ۵۰ درصد پرشدگی دارد. با عنایت به اینکه بهرهبرداری از منابع آب سدها می‌باید مطابق اسناد بالادستی تخصیص آب و برنامه‌های مدیریت منابع و مصارف و به‌صورت پایدار انجام پذیرد لذا رعایت الگوهای مصرف در شرایط کم آبی و پرآبی در همه بخش‌های مصرف‌کننده نظیر شرب، صنعت، کشاورزی و غیره همواره مورد تأکید است.
محدودیت منابع آب شرب
همچنین با توجه به ذخیره‌سازی‌های مناسبی که در بسیاری از سدهای کشور صورت گرفته پیش‌بینی می‌شود که سرجمع تأمین آب از سدها در سال آبی جاری نسبت به سال آبی گذشته با محدودیت کمتری صورت پذیرد، اما باید درنظر داشت که برخی از سدهای مهم تأمین‌کننده آب شرب متأسفانه در حال حاضر با محدودیت جدی منابع آب مواجه است. به‌عنوان مثال، سدهای استقلال میناب و شمیل و نیان در هرمزگان، سد دوستی در خراسان رضوی، مخازن چاه‌نیمه در سیستان و بلوچستان، سد درودزن در فارس و سد زاینده‌رود در استان اصفهان با محدودیت منابع آب مواجه است و بهرهبرداری از آنها به دقت و کنترل نیاز دارد.
وی خاطرنشان می‌کند: با عنایت به اینکه در ماه‌های پیش‌رو احتمال طغیان رودخانه‌ها، افزایش تراز آب در دریاچه سدها، افزایش جریان خروجی سدها و جریان در کانال‌ها وجود دارد، لذا توصیه می‌شود، در این ارتباط آمادگی و احتیاط‌های لازم صورت پذیرد و با حساسیت بیشتری نسبت به هشدار‌ها و توصیه‌های سازمان هواشناسی و مجموعه وزارت نیرو توجه شود.
افزایش بارش‌های اخیر نسبت به سال آبی گذشته
«علی پوراحمد»، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان ایلام هم میزان بارش‌های اخیر در استان را ۵۷۰ میلیمتر عنوان می‌کند و می‌گوید: خوشبختانه این میزان بارش نسبت به سال آبی گذشته که ۸۷ میلیمتر بوده اکنون به ۵۷۰ میلیمتر افزایش یافته که این آمار خوب و چشمگیر است.
هدررفت۳۰۰ میلیون مترمکعب آب‌های سطحی
وی درباره جمع‌آوری روان آب‌های ناشی از بارندگی اخیر، می‌افزاید: متأسفانه در بارندگی چند روز گذشته ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب را ازدست دادیم. در حالی که اگر سدهای دردست ساخت را که به دلایلی به بهرهبرداری نرسیده‌اند دراختیار داشتیم می‌توانستیم ازهدررفت این همه آب سطحی جلوگیری کنیم. ازطرفی، ۴ سد مخزنی استان ازجمله «کنگیر»، «دویرج»، «سد ایلام» و«سیمره» هم دراین بارش‌ها سرریزکردند؛ این در حالی است که مخزن آنها ظرفیت جمع‌آوری آب‌های بیشتر را نداشتند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان ایلام بیشترین حجم جمع‌آوری شده آب را در سد سیمره عنوان می‌کند و اظهار می‌دارد: حجم کنونی این سد به ۲ میلیارد متر مکعب رسیده و پرآب شده است.
تکمیل نشدن ساخت ۳ سد مخزنی
پوراحمد خاطرنشان می‌کند: تنها راه جمع‌آوری آب‌های سطحی ناشی از این بارش‌ها ساخت سدهای مخزنی است. درحال حاضر در استان ۳ سد مخزنی به‌نام‌های «سیکان»، «میمه» و «گلان» را در دست اجرا داریم که به‌دلیل کمبود اعتبار نتوانستیم تاکنون آنها را به مرحله بهرهبرداری برسانیم. به گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان ایلام، روی هر رودخانه‌ای که سد مخزنی ساخته شده باشد، روان آب‌های آن رودخانه را با وجود سد جمع‌آوری می‌کنیم، اما رودخانه‌ای که این سد را نداشته باشد، که به اصطلاح به سدهای «انحرافی» معروفند، روان آب آن را از دست می‌دهیم، زیرا پشت سدهای انحرافی آب جمع نمی‌شود و بیشتر برای مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سدهای مخزنی مانع خسارات شد
وی همچنین این مطلب را یادآور می‌شود که ۴ سد مخزنی استان بخصوص سد مخزنی «دویرج» در بارندگی‌های چند روز گذشته بخوبی مانع خسارات شد، زیرا اگر این سدها نبود خسارات سنگینی می‌توانست به مناطق پایین دست از جمله بخش «موسیان» و روستاهای اطراف آن وارد شود و حتی تخریب‌های زیادی نیز به بار آورد.
زهره افشار
- 12
- 1
