در برابر معلم‌هایی که در مدارس خاص غیرانتفاعی تدریس می‌کنند و با شگرد‌های خاص از آقازاده‌ها و خانواده‌های پولدار هزینه‌های هنگفتی می‌گیرند معلم‌هایی هم هستند که برای آموزش یک دانش‌آموز ساعت‌ها راه پر پیچ و خم جاده را تا رسیدن به همان یک کلاس درس طی می‌کنند. کلاس درسی که البته نه دیواری دارد و نه تخته سیاهی. تنها دارایی این کلاس همان یک دانش‌آموز و یک چادر است. آنطور که آمارهای رسمی آموزش و پرورش نشان می‌دهد هم‌اکنون ۲۲۰ مدرسه تک‌دانش‌آموزی در کشور وجود دارد که اغلب این مدارس در نقاط دور افتاده و محروم هستند.
علاوه بر این مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند ۳۸ هزار و ۹۹۱ کلاس درس داریم که کمتر از پنج دانش‌آموز دارند. این مدارس البته منتقدانی هم دارند آنها بر این باورند که وجود و حفظ چنین مدارسی نمایانگر ضعف‌های اساسی در مدیریت بودجه و اتلاف منابع مالی و انسانی در نظام آموزشی کشور است، در مقابل اما مسئولان آموزشی می‌گویند دولت با پیگیری این طرح‌ها قصد دارد حتی برای یک دانش‌آموز در منطقه دور افتاده نیز کلاس تشکیل دهد تا عدالت آموزشی برای همه فراهم شود و هیچ کودکی از تحصیل جا نماند.
دلم با دانش آموزانم است
اسکندر میردریکوند معلمی با ۱۰ سال خدمت در مناطق صعب‌العبور است، او هر هفته ۶۰ کیلومتر را تا روستاهای نزدیک انارکی طی می‌کند تا برای سه دانش‌آموز ابتدایی عشایر کلاس درس برگزار کند. او البته سال‌های سال معلم مدرسه تک دانش‌آموز هم بوده است. آنطور که میردریکوند می‌گوید در این روستاها مدرسه‌ای وجود ندارد و مردم روستایی هم از امکاناتی از قبیل گاز، برق وتلفن محرومند.
خیلی از دانش‌آموزان دختر هم در سن مدرسه ازدواج کرده‌اند، اما برخی از آنها هم علاقه‌مند به تحصیلند و برای آمدن سرکلاس با خانواده درگیرند. «سال گذشته یک دانش‌آموز پسر مقطع ابتدایی داشتم. برای ادامه تحصیل این دانش‌آموز هفته‌ها از خانواده‌ام دور بودم اما در سال بعد ترک تحصیل کرد به خاطر اینکه خانواده اجازه تحصیل به او ندادند. امسال در روستای انارکی یک چادر برپا کردم و سه دانش‌آموز زیر این چادر تحصیل می‌کنند. دو دانش‌آموز دختر و یک دانش‌آموز پسر دارم که در مقطع ابتدایی درس می‌خوانند»
وی تأکید می‌کند: «خودم روزها از خانواده‌ام دورم اما ذوق تدریس به این دانش‌آموزان را دارم. تمام دانش‌آموزانم در مقطع اول و دوم ابتدایی هستند و دلم می‌خواهد آنها تا پایان سال ششم در مدرسه بمانند، اما متأسفانه خانواده‌ها مانع بزرگی برای تحصیل فرزندانشان هستند، آنها تا دخترانشان به سن ۱۳ سالگی می‌رسد مجبورشان می‌کنند تا ازدواج کنند و پسران هم باید کمک خرج خانه باشند. وضعیت روستاها با شهر خیلی فرق می‌کند در اینجایی که محل خدمتم است نه برق وجود دارد نه گاز. عشایری هستند که خانه‌هایشان را با سنگ درست کرده‌اند و حتی حمام و دستشویی هم ندارند. یک هفته مجبورم مانند آنها عشایری زندگی کنم و آخر هفته به خانه می‌روم. کار ما خیلی سخت است و توقع ما فقط رسیدگی بیشتر به معلمانی است که در مناطق صعب‌العبور تدریس می‌کنند.»
میردریکوند البته به سختی تحصیل دانش‌آموزان این مناطق هم اشاره‌ای می‌کند: «برخی وقت‌ها این دانش‌آموزان نیاز دارند تا آموزش‌های بیشتری ببینند کتاب‌ها برای این دانش‌آموزان بعضاً سخت است البته در بین آنها دانش‌آموزان باهوشی هم است که سریع موضوع را می‌گیرد اما به خاطر ازدواج و کار مجبورند ترک تحصیل کنند من از آموزش و پرورش خواهش دارم که نگاه ویژه‌تری به دانش‌آموزان مناطق محروم داشته باشد.»
عدالت آموزشی را برقرار می‌کنیم
آنطور که مسئولان آموزش و پرورش می‌گویند این مدارس تا زمانی که حتی یک دانش‌آموز هم وجود داشته باشد تعطیل نخواهد شد. موضوعی که معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش بر آن اشاره می‌کند: ما باید عدالت آموزشی را در تمامی مناطق داشته باشیم در کنار این موضوع تجربه ما نشان داده است که دانش‌آموزان ابتدایی نمی‌توانند در مدارس شبانه‌روزی تحصیل کنند و آنها باید کنار خانواده‌های خود باشند برای همین وزارت آموزش و پرورش تصمیم گرفت تا مدارس تک دانش‌آموزی و چند دانش‌آموزی را در کشور داشته باشیم. از نظر مسئولان آموزش و پرورش این دانش‌آموزان هم حق شهروندی دارند و ما نمی‌توانیم به خاطر هزینه‌ها از فرستادن معلم خودداری کنیم.
رضوانه حکیم‌زاده با اشاره به اینکه بیشتر این مدارس در مناطق محروم هستند اظهار می‌کند: استان‌های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اصفهان، خراسان رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، کرمانشاه و لرستان بیشترین مدارس تک دانش‌آموز یا زیر ۵ دانش‌آموز را دارند. در این مدارس معلم هم تدریس می‌کند، هم ناظم است و هم سرایدار. ما معلم‌هایی داشتیم که در منطقه بسیار تأثیرگذار بوده‌اند و توانستند فعالیت‌های بسیار مؤثری در منطقه بویژه برای زنان داشته باشد.
حکیم‌زاده به سند تحول اشاره می‌کند و می‌گوید: عدالت آموزشی که در سند تحول بنیادین به آن توجه ویژه شده است، به برخورداری یکسان تمامی دانش‌آموزان از فرصت‌های تعلیم و تربیت با کیفیت مناسب در مناطق مختلف کشور از جمله مناطق روستایی و عشایری می‌پردازد. البته در سند تحول بنیادین به بحث‌های اولویت بخشی به تأمین و تخصیص منابع، تربیت نیروی انسانی کارآمد، تدوین برنامه برای رشد، توانمندسازی و مهارت آموزی، ادامه تحصیل و حمایت مادی و معنوی دانش‌آموزان مناطق محروم و مرزی نیز توجه ویژه‌ای شده است.
مدرسه نیست ازدواج می‌کنند
نصرت غلامی معلمی با ۲۹ سال خدمت در آموزش و پرورش، روزانه مسافت ۴۰ کیلومتری منطقه ایوان در شهرستان ایلام تا سومار را طی می‌کند دوباره همان راه را تا خانه برمی‌گردد. منطقه‌ای صعب‌العبور که یک ساعت و نیم از راه را با ماشین و ۲۰ دقیقه آن را پیاده می‌رود تا به تنها دانش‌آموز مدرسه شهید احمدی این روستا برسد.
سارینا دانش‌آموز کلاس ششم این مدرسه هر روز صبح منتظر آقای غلامی می‌ماند: «۲۹ سال تمام در مناطق صعب‌العبور خدمت کردم و برایم آموزش دانش‌آموزان این منطقه مهم بوده است. اما دانش‌آموزان فقط می‌توانند تا کلاس ششم درس بخوانند و اگر بخواهند ادامه تحصیل دهند باید روستا را ترک کنند. به این خاطر هم اکثر پسران و دختران روستا درس را ر‌ها می‌کنند. آنها یا ازدواج می‌کنند یا به شهرهای بزرگ برای کار می‌روند.»
غلامی به بیکاری مردمان روستا هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «بیشتر مردان روستا بیکار هستند. برخی از مردان دامداری می‌کنند و برخی دیگر هم کشاورزند. برخی از دانش‌آموزانی که داشتم مجبور بودند در کار شریک باشند. برای همین خیلی از دانش‌آموزان پسر صبح‌ها خسته هستند و البته شرایط مالی خوبی هم ندارند.»
هدی هاشمی
- 18
- 3
