شناسایی «بیابانی از میکروب‌ها» در شمال آرژانتین

به گزارش فرادید، به گفته محققان، مجموعه‌ای از تالاب‌های شفاف و دشت‌های نمکی وسیع در صحرای پونا دِ آتاکامای آرژانتین، یک اکوسیستم ماورایی شکل داده‌اند که با هر اکوسیستمی که هر دانشمندی تاکنون دیده، تفاوت دارد. 

این تالاب‌ها که قبلاً نظیرشان دیده نشده، میزبان تپه‌های سنگیِ لایه‌بندی‌شده با میکروب‌ها هستند که در نگاه نخست، شبیه برخی از نخستین اشکال شناخته‌شده حیات روی زمین هستند. محققان پس از شناسایی شبکه‌ای از برکه‌های عجیب در تصاویر ماهواره‌ای از بیابان در شمال غربی آرژانتین، این دنیای گمشده را به طور اتفاقی کشف کردند. 

پونا دِ آتاکاما فلات غول‌پیکری است که بیش از ۳۶۶۰ متر بالاتر از سطح دریا در مرز آرژانتین با شیلی است. آنجا، ارتفاع زیاد، خشکی شدید و آفتاب سوزان با هم ترکیب شده و محیطی خشن شکل می‌دهند که در آن گیاهان و حیوانات کمی زنده می‌مانند. 

برایان هاینِک، دانشیار علوم زمین‌شناسی و ماریا فاریاس، میکروبیولوژیست، قبل از اینکه تالاب‌ها را ببینند، چندین مایل میان مناظر بایر پیاده‌روی کردند. 

دوازده برکه حاوی آب کم‌عمق و کریستالی که کوه‌ها آن‌ها را احاطه کرده‌اند، این اکوسیستم بیگانه تازه کشف‌شده را شکل داده‌اند که در ۱۰ هکتار بیابان گسترش یافته‌اند. محققان زیر سطح تالاب‌ها، تپه‌های کوچکی را شناسایی کردند که با رویش‌های میکروبی سبز پوشیده شده بودند. 

هاینک گفت: «تعجب‌آور است که شما هنوز هم می‌توانید چیزهای غیرمستندی مانند آن را در سیاره ما پیدا کنید. 

تپه‌های زنده که حدود ۴.۶ متر عرض و چندین فوت ارتفاع دارند، نمایانگر نخستین مرحله حیات روی زمین و حتی حیات باستانی در مریخ هستند. مشاهدات اولیه نشان داد آن‌ها ممکن است استروماتولیت باشند (جوامع پیچیده‌ای از میکروب‌ها که دفع آن‌ها به لایه‌های سنگی جامد تبدیل می‌شود) شبیه آن‌ها که در دوره‌ای از تاریخ زمین به نام آرکئان (۴ میلیارد تا ۲.۵ میلیارد سال پیش) وجود داشتند، زمانی که جو فاقد اکسیژن بود. 

استروماتولیت‌ها هنوز هم در زیستگاه‌های مختلف دریایی و آب شیرین تشکیل می‌شوند، اما بسیار کوچکتر از همتایان باستانی خود رشد می‌کنند. تپه‌های موجود در تالاب‌های آتاکاما از نظر اندازه نزدیک به استروماتولیت‌های آرکئان بودند که اکتشافات فسیلی نشان داد ارتفاع آن‌ها به ۶ متر می‌رسیده است. استروماتولیت‌های آتاکاما عمدتاً از گچ ساخته می‌شدند، یک ماده معدنی رایج در استروماتولیت‌های فسیل‌شده که در نمونه‌های مدرن وجود ندارد. 

هاینک می‌گوید: «به گمان ما این تپه‌ها در واقع از میکروب‌ها ساخته شدند، چیزی که در قدیمی‌ترین تپه‌ها هم اتفاق افتاده است.» 

سازندهای تپه‌ای غوطه‌ور در آب‌های شور و اسیدی تالاب‌ها و پخته‌شده توسط تشعشعات شدید خورشیدی، میزبان دو نوع میکروب بودند، با لایه‌هایی از باکتری‌های فتوسنتزی به نام سیانوباکتری‌ها که بیرون را پوشانده و جوامعی از موجودات تک‌سلولی معروف به آرکیا که در هسته در حال رشد هستند. 

«اگر حیات در مریخ نیز تا حد فسیل‌ها تکامل یافته باشد، روند آن باید اینگونه بوده باشد. درک این جوامع میکروبی مدرن روی زمین، می‌تواند ما را آگاه می‌کند که در جستجوی چه ویژگی‌های مشابهی در صخره‌های مریخ باشیم.» 

اما اگر محققان بخواهند این مشاهدات اولیه را تأیید کنند، باید سریع عمل کنند، چون این سایت برای استخراج لیتیوم اجاره داده شده است. 

«کل این اکوسیستم منحصربه‌فرد ممکن است ظرف چند سال آینده از بین برود. ما امیدواریم بتوانیم از برخی از این سایت‌ها محافظت کنیم، یا دست‌کم آنچه را که آنجا وجود دارد، قبل از اینکه برای همیشه ناپدید یا مختل شود، به تفصیل توضیح دهیم.»