به گزارش فرادید، در کشفی که شاید بتوان آن را کهن‌ترین عسل آیینی جهان نامید، پژوهشگران بقایای شیمیایی عسل باستانی حفظ‌شده‌ای را درون کوزه‌های مفرغی یافتند که زیر معبدی ۲۵۰۰ ساله در ایتالیا دفن شده بودند؛ معبدی که روزگاری به خدایی فراموش‌شده از یونان باستان تعلق داشت.
تحلیل‌های زیست‌مولکولی جدید نشان داده که این کوزه‌های مفرغیِ قرن ششم پیش از میلاد در معبدی یونانی در ایتالیا، روزگاری حاوی عسل بوده‌اند. این کشف ما را با آیین‌ها و زنبورداری در دوران باستان آشنا می‌کند.
کشف عسل باستانی در معبد یونانی ۲۵۰۰ ساله
در یک پیشرفت چشمگیر که باستان‌شناسی و شیمی مدرن را با هم پیوند داده، دانشمندان تأیید کرده‌اند که مواد ناشناخته‌ای که درون کوزه‌های مفرغی یک معبد یونانی کشف شده بودند، بقایای عسل ۲۵۰۰ ساله هستند.
این کوزه‌ها سال ۱۹۵۴ از یک زیارتگاه زیرزمینی در پائستوم، مستعمره‌ی یونانی نزدیک ناپل امروزی کشف شدند. درون زیارتگاه، چندین ظرف آیینی شامل هایدریا و آمفورای مفرغی یافت شد که حاوی ماده‌ای چسبناک و مومی‌شکل بودند. باستان‌شناسان آن زمان احتمال دادند این ماده ممکن است عسل تقدیم‌شده به خدایان باشد، اما دهه‌ها آزمایش علمی نتوانسته بود این فرضیه را تأیید کند.
تحلیل‌های پیشرفته معما را حل کرد
حالا با بهره‌گیری از تکنیک‌های پیشرفته‌ای مانند طیف‌سنجی جرمی، طیف‌سنجی فروسرخ و تحلیل‌های پروتئینی، تیمی به رهبری دکتر لوسیانا دا کوستا کاروالیو و دکتر جیمز مَک‌کالا از دانشگاه آکسفورد، وجود قندهای هگزوز، پروتئین‌های ژلی رویال و سایر نشانگرهای مولکولی مرتبط با زنبور عسل غربی (Apis mellifera) را تأیید کرده‌اند.
دکتر کاروالیو می‌گوید: «بقایای باستانی تنها بقایای غذایی نیستند. آن‌ها کپسول‌های زمانی بیوشیمیایی هستند. آنچه یافتیم شواهدی مولکولی است که به‌شدت فرضیه اولیه را تأیید می‌کند. این ظرف‌ها زمانی حاوی عسل واقعی بوده‌اند. این کشف، نگاه ما به آیین‌های مذهبی مدیترانه باستان را دگرگون می‌کند.»
تیم پژوهشی، این بقایای باستانی را با نمونه‌های امروزی موم، عسل خام و شانه عسل از ایتالیا و یونان، از جمله نمونه‌های کهنه‌شده برای شبیه‌سازیِ نگهداریِ درازمدت، مقایسه کرد. نتایج نشان داد این ماده‌ی باستانیِ متعلق به قرن ششم پیش از میلاد، از دید شیمیایی، نوعی عسل تجزیه‌شده بوده است.
این کوزه‌ی مفرغی که در موزه اشمولیان به نمایش گذاشته شده، حاوی ماده‌ای اسرارآمیز بود (در پیش‌زمینه تصویر دیده می‌شود) که حالا معلوم شده عسل باستانی است.
عسل؛ نمادی مقدس در جهان باستان
در تمدن‌های باستانی، عسل تنها یک خوراکی شیرین نبود. در اسطوره‌های یونانی، عسل نماد جاودانگی و خوراک الهی بود. گفته می‌شود زئوس نوزاد را با آن تغذیه می‌کردند. حضور عسل در زمینه‌ای مذهبی، مهروموم‌شده در کوزه‌های مدفون زیر زیارتگاهی غیرقابل‌دسترس، نشان می‌دهد به احتمال زیاد بخشی از پیشکش‌های آیینی بوده است.
در همان زیارتگاه، یک تخت آهنی خالی هم یافت شد که می‌تواند نشانه‌ای آیینی مربوط به مرگ، تولد دوباره یا حضور الهی باشد.
دکتر کِلی دومونی، نویسنده همکار از موزه اشمُلیان، توضیح می‌دهد: «این نگهداری خوراکی نبود. امری مقدس بود». این موزه اکنون میزبان باقی‌مانده‌های این ماده اسرارآمیز است.
کشف دوباره عسل در کوزه‌های یونانی، چیزی فراتر از یک دستاورد بیوشیمیایی و در واقع پلی است میان علم و سنت مقدس. برای نخستین‌بار در بیش از دو هزار سال، اکنون می‌دانیم مایع درخشان ریخته‌شده در این ظروف آیینی، به‌راستی عسل بوده است.
این پژوهش نه‌تنها نشان می‌دهد برای مردم باستان چه چیزهایی ارزشمند بوده، بلکه نمایانگر پیشرفت علم در کشف معماهای حل‌نشده گذشته نیز هست.
- 9
- 5
