قدیمی ترین فسیل کپک مخاطی در دنیا تکه‌ای از شیره درخت با قدمتی ۱۰۰ میلیون ساله است که دنیای میکروسکوپی داخل آن در کنار زیبایی شگفت‌انگیز، برای مدت‌های اطلاعات شگفت‌انگیزی را در اختیار دانشمندان قرار داده است.
قدیمی ترین فسیل کهربایی جهان که حاوی مقدار قابل‌توجهی کپک مخاطی بوده، به تازگی توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است. این فسیل ۱۰۰ میلیون ساله دنیایی از ذرات میکروسکوپی را در خود دارد و زیبایی آن وقتی که با استفاده از تجهیزات پیشرفته به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرد، خود را نمایان می‌کند.
فسیل مورد نظر در منطقه‌ای که امروزه به نام میانمار شناخته می‌شود، پیدا شده و در داخل آن می‌توان آثار موجودی مارمولک مانند را دید که میلیون‌ها سال پیش از ترس گیرکردن در صمغ درخت پای خود را در این شیره جاگذاشته است. در گذشته توجه دانشمندان به رد پای مارمولک معطوف بود، اما به تازگی قسمتی از کهربا که مقداری کپک مخاطی دارد بیشتر مورد بررسی قرار گرفته است.
جزئیات قدیمی ترین فسیل کپک مخاطی کشف‌شده
محققانی از آمریکا، آلمان و فنلاند که بر روی این نمونه ۱۰۰ میلیون ساله تحقیق می‌کنند، همگی گفته‌اند که این فسیل در نوع خود بی‌نظیر است و کپک مخاطی پلاسمودیومی موجود در آن اطلاعات شگفت‌انگیزی را در مورد این ارگانیسم آشکار می‌کند. کپک‌های مخاطی به صورت کلی توانایی جالب‌توجهی در تطابق با محیط اطراف دارند و می‌توانند به راحتی یاد بگیرند که از خطرات دوری کنند و غذای مورد نیاز خود را به دست آورند.
از آنجایی که بافت بدن این ارگانیسم‌ها بسیار لطیف است و طول عمر آنها فوق‌العاده کم اندازه‌گیری شده، پیدا کردن نمونه‌هایی که این کپک‌ها را در دل خود نگه دارد بسیار کم اتفاق می‌افتد و می‌توان گفت که این نمونه کهربایی تنها فسیل به جا مانده از زمان دایناسورها بوده که مقداری کپک مخاطی در خود نگه داشته است.
همانند پای مارمولکی که در کهربای مورد نظر جامانده، مقدار اندکی از کپک مورد نظر هم که فضایی به طول ۲ میلی‌متر را به خود اختصاص داده، شگفت‌انگیز است. این مقدار اندک از کپک به دانشمندان این امکان را می‌دهد که ارگانیسم میلیون ساله را با نمونه‌های کنونی آن مقایسه کنند و تکامل موجود زنده درونش را به زیبایی مدل کنند.
نزدیک‌ترین نمونه کپکی که در حال حاضر به نمونه اسیرشده در کهربا وجود دارد، نوعی موجود زنده به نام “Stemonitis” است که در اکثر قاره‌های زمین بر روی چوب‌های در حال پوسیدن رشد می‌کند. شباهت‌های این دو ارگانیسم به قدری است که می‌توان گفت در طول میلیون‌ها سال تکامل، فیزیولوژی دو نوع کپک مخاطی تغییر چندانی نکرده است.
الکساندر اشمیت (Alexander Schmidt)، یکی از دانشمندان پروژه تحلیل قدیمی ترین فسیل کپک مخاطی جهان می‌گوید که وقتی مادر طبیعت فرمول موفقیت‌آمیزی را برای یک موجود زنده به وجود می‌آورد، تغییرات چندانی در این فرمول به وجود نمی‌آید و همانطور که در کپک ۱۰۰ میلیون ساله و نمونه کنونی آن می‌بینیم، فرمول این ارگانیسم از لحاظ تطابق با محیط زندگی اطراف موفقیت‌آمیز بوده است.
جوئوکو ریکینن (Jouko Rikkinen)، میکروبیولوژیستی که در تحقیقات اشمیت شریک بوده می‌گوید که اسیر کردن این ارگانیسم فوق‌العاده لطیف و کم‌عمر در یک کهربا اتفاقی بسیار نادر است و تنها دو نمونه دیگر از گیر افتادن کپک مخاطی در صمغ درخت وجود دارد که هردوی آنها به ۳۵ تا ۴۰ میلیون سال پیش برمی‌گردند. تمامی این نمونه‌ها مدارکی قوی در مورد بحث انتخاب محیطی هستند.
ریکینن می‌گوید که نمی‌توان به دقت گفت که چگونه پای مارمولک و کپک مورد نظر همزمان در داخل شیره درخت گیر افتاده‌اند؛ اما قوی‌ترین حدس این است که مارمولک ارگانیسم مورد توجه دانشمندان را از تنه درخت کنده و در زمان‌گیر کردن پایش در صمغ، این کپک هم به داخل صمغ فرو رفته است. به نظر می‌رسد که آن روز رویدادها به نفع مارمولک داستان ما نبوده‌اند، اما این اتفاق باعث شد تا تاثیرات فوق‌العاده کم گذر زمان و تکامل بر روی ارگانیسمی مثل کپک مخاطی مشخص شود.
مقاله تیم ریکینن در ژورنال “Scientific Reports” به چاپ رسیده است.
- 14
- 6
