شروط ضمن عقد توافقی ۲ جانبه است که طرفین به خواست و اراده خود میتوانند مجددا آنرا تغییر دهندشروط عقدنامه ازدواج
قانونگذار با قرار دادن شروط ضمن عقد در اختیار افراد، این قابلیت را فراهم کرده تا براساس میل، خواسته و انتظاراتشان، عقد و قرارداد مورد نظرشان را تعيين کنند. ازدواج، بنابر قانون مدنی ایران به عنوان یک عقد لازم الاجرا محسوب میشود که هر یک از زن و مرد در پی آن شروط و تعهداتی را متحمل میشوند و حقوقی دارند.
انواع شروط عقدنامه ازدواج
شروط ضمن عقد ازدواج دو دسته هستند:
> شروط از پیش موجود شده به عنوان یکی از شروط عقدنامه ازدواج محسوب می شوند که به ذکر آن در تمام عقدنامه ها پرداخته اند و در سند نکاحیه بدون نیاز به درخواست از دفتر ازدواج و طلاق، به شکل تایپ شده وجود دارند.
> نوع دیگری از شروط عقدنامه ازدواج وجود دارد که زوجین می توانند شروط مازادشان را بر شروط دیگر اضافه کنند و برای طرفین، حقوق دیگری را مشخص نمایند.
وظایف دفاتر رسمی ازدواج
وظیفه ی کلیه دفاتر ازدواج از نظر شرعی و قانونی اینست که، کلیه شروط مندرج در نکاحیه را قبل از انشاء عقد ازدواج، برای زوجین قرائت کنند تا زوجین با هر شرطی که توافق کردند؛ امضاء کنند. همچنین، سردفتران مزبور باید پیش از اجرای صیغه عقد به زوجین یادآوری کنند که الزامی به قبول شروط مندرج در نکاحیه نیست. درصورت ممانعت سردفتر برای انجام هریک از خواسته های زن و شوهر، دچار تخلف شده و باید مسئولیت انتظامی و قانونی آن ها را برعهده بگیرد. چنانچه سردفتران برای این دستور، مرتکب تخلف شوند؛ به صورت انتظامی، مورد تعقیب قرار می گیرند.
امضا نکردن شروط ضمن عقد باعث نمی شود که عقد ازدواج باطل شودوضعیت جهیزیه پس از طلاق
توجه داشته باشید که دربارهٔ مالکیت جهیزیه در قانون و شروط ضمن عقد از پیش چاپ شده، هیچ چیز قید نشده است. به این ترتیب، خود زن یا مردی که جهیزیه خریده، پس از طلاق به عنوان مالک جهزیه شناخته می شود و مجاز به بازگرداندن جهیزیه اش است. به این خاطر که تهیه کردن جهیزیهدر اغلب رسوم بر عهده زن میباشد و دادن مهریه براساس قانون بر عهده مرد است. از این رو زن به عنوان مالک جهیزیه ای که خریده، علاوه بر مهریه و نفقه می باشد.
شروط ضمن عقد در سند ازدواج
شروطی در سند ازدواج از سال ۱۳۶۰ به بعد، تحت عنوان شرط ضمن عقد، پیش بینی شده که وظیفه ی سردفتر ازدواج اینست که چنین شروطی را قبل از اجرای صیغه عقد، برای زوجین بخوانند و مفهومش را برای آنها بازگو کنند. نکته مهم، آن است که هر درصورت توافق یکی از طرفین، مجوز امضای هر کدام از این شروط ضمن عقد نکاح به آن ها داده میشود. در ادامه با شروط ضمن عقد مندرج در سند ازدواج اشنا میشوید:
۱. شرط زوج براساس شروط عقدنامه ازدواج، اینست که هرگاه، زوجه درخواست طلاق ندهد و دادگاه، تشخیص دهد که تقاضای طلاق، به خاطر مواردی همچون تخلف زن، وظایف همسرداری یا سوء اخلاق و رفتار او نبوده، وظیفه ی زوج اینست که برطبق نظر دادگاه، نصف دارایی به دست آمده در ایام زناشویی یا معادل آنرا بلاعوض به زوجه بدهد.( شرط تنصیف اموال و دارایی مرد)
۲. زوج، ضمن عقد نکاح به زوجه، وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر دهد؛ به این صورت که برطبق موارد زیر، به دادگاه برود و مجوز دادگاه را بگیرد، سپس نوع طلاقش را انتخاب کند و نیز به زوجه، وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر داد تا در صورت بذل، از طرف او قبول کند. این موارد به شرح زیر میباشد :
>> چنانچه شوهر به هر دلیلی به مدت ۶ ماه به همسرش نفقه ندهد و او را به بازپرداخت نفقه اجبار نکنند. همچنین وقتی که شوهر به مدت ۶ ماه، سایر حقوق واجبه زن را بر عهده نگیرد یا حتی نتوان وی را برای انجام این حقوق، الزام کرد.
>> سوء رفتار یا سو معاشرت زوج، به حدی که زوجه نتواند ادامه دادن به این زندگی را تحمل کند.
>> چنانچه زوج، دچار بیماری های صعب العلاج شود؛ به نحویکه زوجه برای دوام زندگی زناشویی با خطراتی مواجه شود.
>> وقتی که شرعا نکاح، باطل نشود و زوج دچار جنون باشد.
>> درصورتی که دستور دادگاه برای شغل زوجی که طبق نظر دادگاه، موجب اسیب به مصالح خانوادگی و حیثیت زوجه میشود؛ رعایت نشود.
>> شوهر به مجازات حبس بمدت۵ سال یا بیشتر، محکوم شود درغیر این صورت باید در ازای بازداشت شدنش بمدت۵ سال یا بیشتر، جزای نقدی بپردازد و حکم مجازات در حال اجرا باشد. در تمام این موارد، زن در صورت صدور حکم قطعی محکومیت شوهر و زندانی شدنش می تواند دعوای طلاق را مطرح کند.
>> چنانچه زوج به تشخیص دادگاه به هر گونه اعتیاد زیانباری دچار شود که همین اعتیاد منجر به آسیب به زندگی خانوادگی اش شود و زوجه نتواند با او زندگی خود را ادامه دهد.
>> زوج، بدون عذر موجهی خانواده اش را ترک کند. درصورتی که دادگاه تشخیص دهد که زوج، زندگی خانوادگی اش را ترک کرده یا این که زوج از نظر دادگاه بدون هیچ عذر موجهی بمدت شش ماه متوالی غایب باشد.
>> چنانچه زوج به جرمی مرتکب شده باشد بطور قطعی محکوم میشود و اگر جرم او به حیثیت خانوادگی و شئون زنش آسیب وارد کند؛ باتوجه به جرمش مجازات میشود. درواقع دادگاه وظیفه دارد مجازات مغایر با حیثیت و شئون خانوادگی را تشخیص دهد.
>> در صورت فرزند دار نشدن زوجه از شوهرش بعد از گذشت پنج سال، زندگی مشترک به دلیل عقیم بودن( بچه دار نشدن مرد) و یا عوارض جسمی دیگر می تواند طلاق بگیرد.
>> زوج، بدون رضایت زوجه( ازدواج مجدد مرد بدون اجازه همسر) با زن دیگری ازدواج دائمی کند یا بنابر تشخیص دادگاه، عدالت را برای همسرانش اجرا نکند.
شروط قابل درج در قسمت توضیحات عقدنامه
شروط مذکور در عقدنامه به صورت پیش فرض، قید شده است. شما میتوانید با توافق یکدیگر، موارد زیر را به عقد نامه اضافه نمایید:
افراد میتوانند شروط عقلانی، مشروع و قانونی را طبق ماده ۱۰ قانون مدنی پیش بینی کنند. نمونه هایی از شروط ضمن عقد ازدواج در زیر بیان شده است:
- حق تحصیل و حق اشتغال:
هر فردی این اجازه را دارد که در زندگی مشترک، به ادامه تحصیل بپردازد. اصولا یکی از دغدغه های زنان، عدم اجازه ی شوهر برای ادامه تحصیل می باشد. بنابراین زنان در شروط عقدنامه ازدواج، این مورد را ذکر می کنند تا شوهرشان آن ها را از ادامه ی تحصیل، منع نکند. مرد میتواند در شرایطی از اشتغال، زن را منع کند. درصورت لطمه زدن شغل زن به مصلحت خانواده، حیثیت شوهر یا خودش؛ مرد در چنین شرایطی حق منع زن از این اشتغال را دارد. بنابراین زن میتواند در عقدنامه، حق اشتغال را قید کند.
یکی از شروط ضمن عقداینست که زوج زندگی را بدون عذر موجه ترک کند- حق خروج از کشور:
خروج از کشور تنها با اجازه ی شوهر، یکی از حقوق ایرانیان برای همسرانشان میباشد که بسیاری از زنان ورزشکار و هنرمندان با این مسأله مشکل دارند. به همین علت قانون برای رفع این مشکل، این اجازه را به زنان داده تا تصمیم گیری برای خروج از کشور برعهده خودشان باشد. به همین منظور با گنجاندن این شرط در عقد نامه ازدواج، زن مجوز خروج از کشور به مدت و مقصد دلخواهش را دارد که باید وکالتی جهت اخذ و تمدید گذرنامه از مرد بگیرد.
- حق حضانت:
حضانت فرزند برطبق قانون تا سنین ۷ سالگی به عهده ی مادر است و پس از ۷سالگی، این حضانت به پدر داده میشود ولی امکان دارد زوجین بخواهند به شیوه ی دیگری این توافق را اجرا کنند. به همین منظور میتوانند در شروط عقدنامه ازدواج، این توافقات را ذکر کنند. البته طبق گفته ی بعضی از افراد با توجه به اینکه هیچ فرزندی در زمان توافقشان وجود نداشته و مشخص نیست که حضانت را چه کسی بر عهده گرفته؛ این شرط قابل ترتیب اثر نیست اما باور برخی براینست که میتوان این شرط را ترتیب اثر داد به خاطر این که نشان دهنده ی نیت وهدف زوجین در مورد حضانت میباشد. علاوه‌براین ، بین حقوق دانان راجع به سن شرط فرزند، اختلاف نظر وجود دارد.
- حق تعیین مسکن:
زن باید بر طبق قانون مدنی در منزلی زندگی کند که همسرش برای او در نظر گرفته است به این معنیست که تعيين مسکن اختیارش با همسر است ولی زن در شروط عقدنامه ازدواج می تواند حق تعيين مسکن دهد. بنابراین طبق این شرط اختیار تعيين منزل از طریق زن انجام می پذیرد.
- تقسیم اموال پس از جدایی:
شرط تنصیف اموال با شرط با تقسیم اموال بعد از جدایی فرق دارد. وقتی در شروط عقدنامه ازدواج، شرط تقسیم اموال قید شود بعد از جدایی زن و شوهر، اموال موجود بینشان نصف می شود. به همین خاطر فرقی ندارد درخواست طلاق از طرف زن یا مرد باشد. همچنین در این شرط اموال زوجین یعنی هم مرد و هم زن را شامل میشود.
- حق طلاق برای زن (وکالت در طلاق):
ریاست خانواده بر طبق نظام حقوق خانواده ایران، برعهده ی شوهر می باشد به همین خاطر حق طلاق هم برعهده ی مرد می باشد اما در شرایطی از جانب مرد، همسرش وکیل او می شود. پس گفتن این که حق طلاق به زن داده شده اشتباه است بلکه باید گفت به زن، وکالت در طلاق داده می شود.
امضاء نکردن شروط ضمن عقد ازدواج چه آثاری دارد؟
تصور برخی از افراد اینست که حتما باید کلیه بندهای عقدنامه را امضاء کنند در حالیکه هر یک از زوجین میتواند شروط ضمن عقد را ازدواج نکند و برای امضا کلیه شروط اجباری نیست. همچنین امضاء نکردن شروط عقدنامه ازدواج مبنی بر باطل شدن عقد ازدواج نمیشود.
تکلیف تغییر شروط ضمن عقد
شروط عقدنامه ازدواج به عنوان توافقی دو جانبه محسوب می شود بدین دلیل که طرفین میتوانند مجددا به خواست و اراده خود آنرا تغيير دهند. درصورتی که این شروط به نفع زن باشد( تقریباً اکثر شروط) برای بازگشت از آن صرفا رضایت زن کافیست. در واقع زن، اگر بعضی از شروط عقدنامه ازدواج را امضا نکند؛ از آنها چشم پوشی کرده است. در واقع کلیه شروط تنها با توافق طرفین قابل تغيير است که این تغییر میتواند به صورت یک نوشته ای بین طرفین در یک سند عادی قید شده باشد و یا به صورت رسمی در یکی از دفاتر اسناد رسمی انجام.
در قانون و شروط ضمن عقد از پیش چاپ شده، دربارهٔ مالکیت جهیزیه ذکر نشدهاستگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 10
- 1
