عواقب ضعیف شدن تیرآهن‌های بدن

دکتر «محمد باقر اولیا» در گفت‌وگو با ایسنا، پوکی استخوان را یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک استخوان عنوان و اظهار کرد: در ادبیات پزشکی این بیماری با عنوان «استئوپروزیس osteoporosis » شناخته می‌شود و به معنی تخلخل استخوان است.

وی افزود: هرچند پوکی استخوان تعبیر نسبتاً شایعی در بین بیماران محسوب می‌شود اما فراوانی این بیماری بر خلاف آنچه تصور می‌شود، بر اساس ظهور علائم بالینی درد یا صدا دادن مفاصل نیست.

این فوق تخصص روماتولوژی، بیماری پوکی استخوان را جزو معدود بیماری‌های سیستمی بدن خواند و گفت: در حالت کلی، این بیماری بر اساس تظاهرات بالینی همچون درد، صدا دادن مفاصل یا بدن تشخیص داده نمی‌شود، بلکه تشخیص پوکی استخوان بر اساس یافته‌های تصویربرداری یا دانسیتومتری استخوان‌های بدن است.

وی، بیشترین زمینه پوکی استخوان را ناشی از زمینه‌های ژنتیکی، سو تغذیه‌های بلندمدت و بی‌حرکتی، عنوان و تصریح کرد: شایع‌ترین علامت بالینی پوکی استخوان «بدون علامت بودن» بیماری است و صرفاً بر اساس زمینه‌های مستعد کننده بیماری و غربالگری آن، تشخیص داده می‌شود.

وی با بیان اینکه تمام زنان با سنین بیش از ۶۵ سال بدون فاکتورهای خطر اضافی و تمام زنان با سنین بیش از ۴۰ و ۵۰ سال با فاکتورهای خطر همراه، شایع‌ترین گزینه‌های مناسب برای غربالگری این بیماری محسوب می‌شوند، تصریح کرد: بیشترین چالش پوکی استخوان مربوط به زنان به ویژه در سنین بعد از یائسگی است اما نباید از بیماری پوکی استخوان که یک بیماری خاموش محسوب می‌شود، غافل ماند چرا که ممکن است حتی مردان میانسال را نیز مبتلا کند.

اولیا در ادامه با بیان اینکه علی‌رغم توصیه‌های بین‌المللی برای غربالگری پوکی استخوان از سنین بعد از ۶۵ سال به عنوان بهترین زمان برای غربالگری یاد می‌شود، گفت: بهترین زمان برای این نوع غربالگری، زمانی است که بدن حداکثر توده استخوانی خود را به دست آورده باشد که این سن معمولاً ۴۰ تا ۴۵ سالگی خواهد بود چرا که اگر در زمان حداکثر تراکم استخوان ممکن، تشخیص بیماری صورت بگیرد بهترین زمان برای پیشگیری ثانویه یا درمان مؤثرتر خواهد بود.

به گفته‌ی وی، وضعیت پوکی استخوان و بدون علامت بودن، این بیماری را به ساختمانی تشبیه کرده که به جای تیرآهن‌های قوی از تیرآهن‌های ضعیف و غیراستاندارد در آن استفاده شده و هرچند که عموماً هیچ تأثیری در نمای ظاهری ساختمان ندارد ولی در شرایطی که ساختمان در معرض زلزله قرار می‌گیرد، ساختمان به سادگی فرو می‌ریزد و تفاوت‌ها به چشم می‌آیند.

این متخصص روماتولوژی با بیان اینکه فرد دچار پوکی استخوان بالقوه با کمترین ضربه یا افتادن، دچار شکستگی استخوان می‌شود، گفت: شایع‌ترین محل‌های شکستگی نیز استخوان‌های ران، ساعد، مچ پا و مهره‌ها هستند.

وی افزود: البته در افراد مسن ممکن است که اولین شکستگی ناشی از پوکی استخوان به دنبال بلند کردن جسم سنگین یا حتی سرفه و عطسه باشد که منجر به دردهای شدید در پهلوها یا ستون فقرات یا شکم خواهد شد، از طرفی ممکن است تظاهر بالینی پوکی استخوان کوتاهی قد ناشی از شکستگی‌های خفیف ستون فقرات و کاهش ارتفاع مهره‌ها یا خمیدگی ستون فقرات باشد.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد تاکید کرد: هیچکدام از علائم ریش‌ریش شدن ناخن‌ها، شکننده بودن آن‌ها، نازک بودن موها، استعداد به ریزش و تنک بودن موها نشانه‌ی قابل قبولی برای پوکی استخوان نیست.

وی گفت: هرچند در افرادی که وزن خیلی پایینی دارند یا بسیار لاغر هستند، شانس پدیده پوکی استخوان بیشتر است اما افرادی که به دلایل پزشکی یا خودسرانه داروهای کورتیکواستروئید (کورتون‌ها) را به مقادیر بیش از مقادیر فیزیولوژیک مثلاً بیش از یک قرص ۵ میلی پردنیزولون در روز و بیش از سه ماه مصرف می‌کنند، شانس بیشتری برای پوکی استخوان دارند.

اولیا، بسیاری از بیماری‌های التهابی و مزمن داخلی یا بیماری‌هایی که با سو جذب مواد غذایی همراه هستند را نیز فاکتورهای خطر پوکی استخوان به حساب آورد، اضافه کرد: تشخیص پوکی استخوان به هیچ عنوان بر اساس یافته‌های آزمایشگاهی مانند سطح کلسیم یا سطح ویتامین D خون نیست، هر چند که در مواردی نیز کمبودهای طولانی سطح ویتامین دی و دریافت ناکافی مواد لبنی می‌تواند در ایجاد و توسعه پوکی استخوان در بلندمدت نقش‌آفرینی کند.