۱۵اسفند امسال انجمن اسلامی دانشگاه صنعتی اصفهان مناظره «از اصلاحات تا اعتراضات» را برای واکاوی علل و ریشه‌های اعتراضات دی‌ماه ۱۳۹۶ برگزار کرد. این مناظره میان عباس سلیمی‌نمین (مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران، پژوهشگر و مدیرمسئول سابق کیهان هوایی) و عماد بهاور (فعال سیاسی اصلاح‌طلب و رئیس شاخه جوانان نهضت آزادی ایران) برگزار شد.
عباس سلیمی‌نمین
عباس سلیمی‌نمین در ابتدای این جلسه با اشاره به این‌که برخی جریانات سیاسی تلاش دارند از حوادثی که در دی‌ماه اتفاق افتاد بهره‌برداری خاص کنند گفت: «حدود ۶هزار تجمع اعتراضی در سال ۱۳۹۵ داشتیم که این عدد در سال ۹۶، حدود ۳۳ درصد افزایش یافت». او با اشاره به اختلاف‌نظری که در این زمینه میان دست‌اندرکاران و سیاست‌گذاران کلان وجود داشت، گفت در برخی استان‌ها شورای تامین استان تصمیم گرفت با برخی از این اعتراضات را با قوه قهریه برخورد کند، ولی نیروی انتظامی به‌ویژه در استان مرکزی در این تجمع گسترده کارگری از اجرای تصمیم شورای تامین استان سرباز زد و از آن جمع محافظت کرد تا آنان بتوانند صدای خودشان را به مسئولان برسانند؛ بنابراین دو تجمع کارگری بزرگ در استان مرکزی شاهد این بودیم که دولت در پی حل و فصل مسئله برآمد و توانست حقوق‌های معوقه را پرداخت کند. او درباره زیان‌دیدگان موسسه مالی گفت: «برخی تجمعات معترضان در خیابان‌های تهران دارای مجوز بود و پلیس هم مواظبت می‌کرد که اختلالی در ترافیک و اصطکاکی ایجاد نشود؛ بنابراین وظیفه خود را به‌عنوان حفاظت‌کننده انجام داد.»
عباس سلیمی‌نمین توجه به این عقبه را مهم دانست و گفت بدون توجه به این عقبه، ما تحلیل‌های خواهیم داشت که چندان واقع‌بینانه نیستند، او ادامه داد: «ما در آستانه برداشتن گامی بلند در زمینه توسعه سیاسی هستیم؛ یعنی توسعه سیاسی که از قِبَل مشارکت مردم در انتخابات فراهم می‌شود «چرخش قدرت» را در کشور ایجاد می‌کند.» او سال ۸۸ را نقطه عطفی در این زمینه دانست و گفت: «من نمی‌خواهم وارد عقبه رخدادهای تلخ سال ۸۸ بشوم، ولی این رخداد به‌دلیل زیاده‌خواهی‌های برخی از نخبگان و جریانات سیاسی بود.» او اظهار امیدواری کرد: «خوشبختانه ما توانستیم از آن حوادث بگذریم، ولی باید به‌منظور توسعه سیاسی، برای مردم این فرصت را ایجاد کنیم که مردم میان دو انتخابات نیز در امور مشارکت داشته باشند.»مدیر دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران گفت: «معتقدم نظام ما دارد این گام را برمی‌دارد که بتواند میان دو انتخابات هم تاثیرگذاری مردم را داشته باشد؛ یعنی بتواند صدای مردم را بشنود و به خواسته‌های بحق آن‌ها جواب بدهد.»او مشکل مالباختگان موسسات مالی و اعتباری را مسئله مهمی دانست و داشتن مجوز برای اعتراض در نمایشگاه مطبوعات یا کتاب را مثبت ارزیابی کرد و گفت: «این زمان فرصت مناسبی بود که مطبوعات و مسئولان صدای آنان را بشنوند.»
او این اعتراضات را فشاری دانست که قبل از دی‌ماه به دولت وارد آمد و باعث شد دولت از مقام معظم رهبری اجازه بگیرد معادل آن مقدار را به دلار از صندوق توسعه بردارد. بخشی از آن جبران شد و بخش ناچیزی باقی مانده بود که شاهد اعتراضات دی‌ماه بودیم. او گفت: «وقتی کشور یک گام در زمینه توسعه سیاسی برمی‌دارد، طبیعی است که برخی از این فضا سوء‌استفاده می‌کنند.» او در ادامه گفت: «این سوء‌استفاده می‌تواند هم در بعد داخلی و هم در بعد خارجی اتفاق بیفتد؛ یعنی این افراد می‌توانند مطالبات سیاسی خود را بر مطالبات اصلی جامعه سوار کنند.» سلیمی‌نمین حتی تفسیری را هم که گروه‌های سیاسی از این حوادث داشتند در بسیاری از موارد ناشی از جهت‌گیری سیاسی گروه‌ها دانست و با طرح این پرسش که «آیا سوارکردن مطالبات سیاسی بر مطالبات اصلی جامعه به نفع جامعه است یا نه» گفت: «سوء‌استفاده‌کنندگان خارجی باعث ضرررساندن به جامعه می‌شوند.» او سال ۸۸ را مثالی در این زمینه دانست و گفت: «برخی سوء‌استفاده‌ها از فضای سیاسی آن سال باعث شد ضرر زیادی به جامعه زده شود و در زمینه توسعه سیاسی نیز ظرفیت‌های سیاسی جامعه کاهش بیابد.» او گفت: «اگر زیاده‌خواهان به رأی مردم تمکین می‌کردند، ما بعد از آن سال باید یک گام به جلو می‌رفتیم و اگر آن سال مناظره‌ها دونفره بود، باید این مسیر بهبود بیشتری می‌یافت و اطلاعات بیشتری به مردم می‌رسید، اما چنین نشد و ما گامی به عقب برداشتیم و فهمیدیم ظرفیت‌های چنین کاری هنوز در جامعه ما وجود ندارد.» او همه حرکات و نوع تعامل مردم را دارای این پتانسیل دانست که به تحکیم یا تخریب جامعه منجر شود. او ادامه داد: «جریانات خارجی و آمریکایی‌ها براساس ارزیابی‌هایی که از سال ۹۵ داشتند، از این تجمعات سوء‌استفاده کردند و گام رو به جلو در مسیر توسعه سیاسی را سخت‌تر کردند.»
عماد بهاور
عماد بهاور اعتراضات ۹۶ را پیچیده دانست و تحلیل دقیق‌تر این اعتراضات را نیازمند گذر زمان دانست و سال ۸۸ را مثالی در این زمینه برشمرد که هرچه از آن می‌گذرد بسیاری از مسائل آن سال روشن‌تر می‌شود. عماد بهاور با اشاره به وقوع چنین اعتراضاتی در دولت‌های اصلاح‌طلبان و اعتدال‌گرا و نه در دولت‌های اصول‌گرا گفت: «در این جریانات شبکه‌های خارجی و حتی شبکه‌های به ظاهر بی‌طرف رویکردی علیه دولت داشتند.» او ضمن مشکوک دانستن برخورد آرام با کسانی که شعارهای تندی علیه نظام و مرگ بر روحانی می‌دادند، گفت: «من فکر نمی‌کنم ما گامی رو به‌سوی دموکراسی برای تجمعات آزاد برداشته‌ایم چون جریان‌هایی آزاد هستند که بتوانند علیه دولت یا اصلاح‌طلب شعار بدهند.» او با اشاره به این‌که برخی معتقدند شروع اعتراضات مشهد و دیگر شهرها به یکسری از جریانات منتسب بود، گفت: «من حوادث دی‌ماه را بیشتر جریان‌سازی یک جناح می‌دانم تا یک حرکت دموکراتیک.» او شرکت‌کنندگان در این تجمعات را گروه‌هایی متفاوت با شعارهایی متفاوتی دانست و گفت: «گرچه برخی غم نان داشتند، برخی نیز برای فشار به دولت در اعتراضات شرکت کرده بودند و عده‌ای نیز ضد انقلابِ متاثر از خارج بودند؛ بنابراین شعارها در عرض یکی‌دو روز از مسئله اقتصادی به مسائل سیاسی و هدف‌گیری کلیت نظام رسید.»بهاور این اعتراضات را تلنگری برای اصلاح‌طلبان ارزیابی کرد و گفت: «کنش اصلاح‌طلبانه در زمان وقوع اتفاق و بحران نیست، بلکه اصلاح‌طلبان باید قبل از وقوع چنین اتفاقاتی و پاشیده‌شدن همه چیز است.» بهاور ریشه بحران‌های اقتصادی، اجتماعی، معیشتی و فرهنگی کشور را بحران سیاسی دانست.
عباس سلیمی‌نمین
سلیمی‌نمین با نقد این گفته که «دوستان اصلاح‌طلب می‌گویند که آقای احمدی‌نژاد را در سال ۸۸ صلاح نمی‌دانستند و مسائل پیش‌آمده هم نشان داد که او صالح نبوده است»، گفت: «قرار نیست در انتخابات هر کسی بنابر تشخیص خودش عمل کند، ضمن این‌که آقای احمدی‌نژاد امروز همان آقای هاشمی دیروز است. مگر غیر‌از این است که اطرافیان آقای هاشمی می‌گفتند به قانون اساسی نباید توجه شود و آقای هاشمی باید تا هر زمان که دوست دارد رئیس‌جمهور باشد؟ آقای احمدی‌نژاد در همین مسیر قرار گرفت و مشکل او امروز این است که نظام اجازه نداد که او در قدرت باقی بماند.» او در ادامه زیاده‌خواهی جریان مقابل جریان اصول‌گرایی در سال ۷۶ را به مراتب بیشتر و صریح‌تر از احمدی‌نژاد دانست و گفت: «این آقایان به‌صراحت گفتند قانون برای ما ارزشی ندارد و همین زیاده‌خواهی‌ها به حوادث ۸۸ منجر شد.» او با اشاره به کتابی که ازطرف رئیس مجلس ششم در خارج از کشور در این مدت منتشر شده است گفت: «در این کتاب به یک مورد تقلب در انتخابات اشاره نشده است و باید گروه رقیب بگویند چه چیزی بوده که جامعه به صحت برداشت‌های شما نزدیک شده است؟» او افزود: «اگر بخواهیم براساس استدلال‌ها به جمع‌بندی دقیقی برسیم، هیچ چیزی برای ابطال انتخابات ۸۸ از سوی آقایان ارائه نشده است.» او از حضار خواهش کرد که این کتاب و جوابیه‌ای را که برای آن وجود دارد بخوانند و ببینند که آیا رئیس مجلس ششم واقعا استدلال قابل قبولی دارد که براساس آن بتوان انتخابات را مخدوش دانست؟» او افزود: «امروز آقایان می‌توانند بگویند احمدی‌نژاد زیاده‌خواه شده است و ما از قبل می‌دانستیم که ایشان زیاده‌خواه است، چون خودشان هم زیاده‌خواهند و امروز آقای احمدی‌نژاد مثل خود شما شده است.» او ادامه داد: «اصول‌گرایان احمدی‌نژاد را براساس یکسری اصول می‌سنجند و اگر شما نیز نخست‌وزیر زمان جنگ و رئیس‌مجلس ششم را براساس اصول می‌سنجیدید، وقتی می‌دیدید آقایان هیچ دلیلی برای تقلب در انتخابات ارائه نمی‌کردند، آن وقت بر نظر خود باقی نمی‌ماندید.» سلیمی‌نمین با نقد این سخن بهاور که اعتراضات اولیه را جریان اصول‌گرا راه انداخته است، گفت: «اگر اصول‌گرایان از ۶ هزار تجمع کارگرانی که حقوقشان ماه‌هاست به تعویق افتاده حمایت کرده است، باید خیلی قدردان اصول‌گرایان باشیم که مردمی را که مظلوم واقع شده‌اند حمایت کرده‌اند.» سلیمی‌نمین در بخش دیگر سخنانش رو به بهاور گفت: «این تعبیرات و تحلیل‌ها باعث می‌شود جامعه در مسیر عدالت قرار نگیرد و دولت از تحرک باز افتد.» او با این مثال که درحالی که در ابتدای اعتراضات، روحانی به وزرا و رئیس بانک مرکزی نقدهای بسیار جدی کرد، پس از این قبیل تحلیل‌های غلط، رویکردش را عوض کرد و گفت این اعتراضات کار رقبای من است. این کار به نفع جامعه نیست و دولت را از تحرک در مسیر تامین خواسته‌های مردم بازمی‌دارد.
عماد بهاور
عماد بهاور در پاسخ به سلیمی‌نمین با تفکیک میان فساد اقتصادی، فساد سیاسی و فساد امنیتی گفت: «امروز تنها فساد اقتصادی دولت او مشخص شده و باید رفت سراغ دیگر فسادهای او که قطعا بر انتخابات تاثیر گذاشته است.» او با نقد سخنان سلیمی‌نمین گفت: «چرا اصول‌گرایان در دوران احمدی‌نژاد که تمام قدرت سیاسی را در دست داشتند، از اعتراضات مردم حمایت نکردند؟ چرا آن زمان که بسیاری از معلمان، کارگران و رانندگان اتوبوس در زندان بودند با آن شدت با نهادهای صنفی برخورد شد؟» بهاور گفت: «درست است که مسائل اقتصادی ما در حد بحران و ابربحران هستند، ولی باید دید چطور با این مسائل باید برخورد کرد؟» او اظهار نگرانی کرد که مبادا مردم درحالی که امیدی به اصول‌گرایان ندارند، فکر کنند اصلاح‌طلب‌ها نیز با سیاست گام به گام خود کاری برای آن‌ها نمی‌کنند و تنها با چانه‌زنی وقت آن‌ها را تلف می‌کنند و با این استدلال که مبادا ایران سوریه نشود، آن‌ها را از هر اقدام غیر‌آرامی منع کنند.
- 12
- 5
