سياست زيرفشار گذاشتن ايران از طريق تهديد موجوديت توافق هسته‌اي سياستي نيست كه طي يك ماه گذشته شكل گرفته‌باشد. با اين وجود اصل وجود برجام، چيزي نيست كه باعث نگراني ايران باشد، بلكه نحوه استفاده از اين توافق توسط امريكا است كه به يك مشكل بدل شده است. آقاي ترامپ در همان سخنراني‌هاي انتخاباتي‌اش هم به اين موضوع اشاره كرد كه اين توافق را بدترين توافق تاريخ مي‌داند و قصد دارد آن را پاره كند.
امروز براي اجراي اين شعار ترامپ، در كاخ سفيد مثلثي شكل گرفته است كه ركس تيلرسون، وزير امورخارجه، هربرت مك‌مستر، مشاور امنيت ملي رييس‌جمهور و جيم متيس، وزير دفاع سه راس آن هستند. وظيفه اين سه نفر اين است كه از يك سو فضاي بين‌المللي را عليه ايران مسموم كنند و از سوي ديگر برجام را به جاي يك توافق سودآور به يك ابزار ايذايي عليه ايران تبديل كنند.
منتها بعد از سخنراني ديروز ركس تيلرسون، با توجه به اينكه فضاي خاورميانه هر روز نسبت به گذشته متشنج‌تر و به هم ريخته‌تر مي‌شود، چه مساله وجود گروه‌هاي تروريستي افراطي، چه مساله سوريه و چه موضوع برگزاري همه‌پرسي استقلال اقليم كردستان عراق، به نظر مي‌رسد كه فضاي خشم و نفرت نسبت به برجام و ايران تا اندازه‌اي در دولت امريكا فروكش كرده است.
به اضافه اينكه پيش‌بيني مي‌شود در حاشيه نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد، نشست وزراي خارجه ايران و ١+٥ برگزار شود كه هم در اين اجلاس آقاي ظريف، وزير امورخارجه كشورمان مستقيما در برابر آقاي ركس تيلرسون، وزير امورخارجه ايالات متحده امريكا قرار مي‌گيرد و هم اين احتمال وجود دارد كه مذاكرات دوجانبه‌اي هم بين اين دو صورت بگيرد. قطعا افزايش فشارها از سوي واشنگتن به فقدان تماس مستقيم ميان ايران و امريكا طي ٨ ماه گذشته ارتباط دارد و اين ملاقات چه به صورت دو جانبه و چه در قالب نشست ١+٥ مي‌تواند به كاهش خصومت‌ها ميان دو طرف كمك كند. به هر حال آن گونه كه به نظر مي‌رسد ايالات متحده امريكا طي ماه‌هاي اخير تلاش كرده است كه استراتژي ايران‌هراسي خود را به يك استراتژي ايران‌آزاري تبديل كند.
تلاش امريكا اين است كه سند برجام را به عنوان يك ابزار آزاردهنده در برابر ايران مورد استفاده قرار دهد و با تهديد و اظهارات تند، روابط ايران در منطقه و جهان را دچار مشكل بكند.
با اين حال به دليل شرايط حال حاضر در خاورميانه و رقابت بسيار شديدي كه ميان واشنگتن و مسكو براي تسلط اوضاع منطقه شكل گرفته است، به نظر نمي‌رسد كه امريكا عملا خواهان نقض برجام يا كناره‌گيري از اين توافق باشد، چرا كه عملا مشكل جديدي در منطقه براي خود درست مي‌كند. همين موضوع در مورد تغيير يا بازنگري در برجام هم وجود دارد. برجام به شكلي نوشته‌شده است كه اگر حتي يك جمله يا يك ماده از آن تغيير كند، كليت توافق دچار دگرگوني مي‌شود و زير سوال مي‌رود.
من گمان مي‌كنم كه در حال حاضر ايران نبايد هيچ نگراني در مورد اصل موجوديت برجام داشته‌باشد. با اين وجود برگزاري نشست ١+٥ و ايران با حضور وزراي خارجه هر ٦ كشور و در كنار آن گفت‌وگوي مستقيم ظريف و تيلرسون مي‌تواند كمك بسزايي به كاهش حاشيه‌سازي‌هاي اخير در مورد برجام بكند. فقدان تماس مستقيم ميان تهران و واشنگتن طي ماه‌هاي گذشته به خودي خود در افزايش اين حاشيه‌ها نقش موثري داشته است.
نبايد فراموش كرد كه امريكا با مشكلات متعددي در سطح جهان مواجه است و مساله كره شمالي در حال حاضر امريكا را در يك وضعيت اضطرار قرار داده است، به شكلي كه اولويت ايران تا حد زيادي براي واشنگتن كاهش پيدا كرده. آقاي تيلرسون ديروز در سخنان خود تاكيد كرد كه دولتش حاضر است با پيونگيانگ وارد مذاكره شود.
اين موضوع نشان مي‌دهد كه تمام حاشيه‌ها و تهديدها در مورد حمله نظامي و فروريختن خشم و آتش بر سر كره شمالي نهايتا به دعوت اين كشور براي مذاكره ختم مي‌شود.
وقتي وزير خارجه امريكا براي گفت‌وگو با كره شمالي كه يك تهديد هسته‌اي براي نزديك‌ترين متحدان امريكا در شرق آسيا، يعني كره‌جنوبي و ژاپن محسوب مي‌شود اعلام آمادگي مي‌كند، قطعا اين آمادگي را هم خواهد داشت كه با تهران وارد گفت‌وگو شود و نشست ١+٥ در حاشيه مجمع عمومي سازمان ملل متحد مي‌تواند فرصت مناسبي براي ايران باشد كه تا حدي از التهاب روابط بين دو طرف بكاهد. از سوي ديگر گسل عميق ميان امريكا و اتحاديه اروپا پيش آمده است. امريكايي‌ها بيش از پيش نگران اين هستند كه اروپا به سمت چين متمايل شود.
چه در سفر خانم مركل، صدراعظم آلمان به واشنگتن و چه در سفر ترامپ به پاريس و ديدارش با امانوئل ماكرون، رهبران اتحاديه اروپا تاكيد كردند كه اين كشورها فقط به منافع اتحاديه اروپا فكر مي‌كنند و اتحاديه اجازه نخواهد داد كه برجام توسط امريكا نقض شود. از زمان اجراي برجام تاكنون به جز كشورهايي مانند چين و روسيه، اين كشورهاي اروپايي و به خصوص فرانسه بوده‌اند كه حجم مبادلات اقتصادي خود با ايران را به صورت چشمگيري افزايش داده‌اند و قطعا اروپايي‌ها در حفاظت از برجام، احساس منفعت مي‌كنند. از همين رو هم هست كه مشاهده مي‌كنيم در سفر رييس‌جمهور به نيويورك، نخستين ديدار ايشان با همتايان‌شان، ديدار با امانوئل ماكرون، رييس‌جمهور فرانسه است. مي‌توان گفت كه اتحاديه اروپا به عنوان اصلي‌ترين پناهگاه و حافظ برجام، قطعا يكي از موانعي است كه ميان واشنگتن و تلاش براي نقض برجام قرار گرفته است.
- 18
- 4
