یکی را انتخاب کنید ایران یا عربستان

«عربستان به‌دلیل مخالفت با سیاست‌های خاورمیانه‌ای آلمان، قراردادهای اقتصادی با شرکت‌های آلمانی را متوقف کرده است»؛ این بخشی از گزارش روزنامه آلمانی «تاگس اشپیگل» است. در بخشی از این گزارش آمده است: «عربستان به‌دلیل سیاست‌های حمایتی آلمان از ایران و پایبندی برلین به برجام، معاملات تجاری خود با این کشور را متوقف می‌کند».

گفته می‌شود محمد‌بن‌سلمان، ولیعهد عربستان، خرید داخلی برای قراردادهای دولتی با آلمان را متوقف کرده است. این دستور شامل قرارداد با شرکت‌های زیمنس، بایر، و بورینگر است که سال‌هاست با وزارت بهداشت در ریاض کار می‌کنند. شرکت خودروسازی دایملر که صدها اتوبوس مرسدس را برای حمل‌و‌نقل عمومی به ریاض و جده ارسال می‌کرد، هم مشمول این تصمیم می‌شود. اين در حالي است كه سخنگوی شرکت خودروسازی دایملر اعلام کرده است که این گزارش را تأیید نمی‌کنند. شرکت‌های زیمنس، بایر، و بورینگر هم نخواستند در‌این‌زمينه اظهارنظری کنند. البته گفته می‌شود مقامات رسمی عربستان هم در پاسخ به خبرگزاری رویترز اظهارنظری نکرده‌اند. همچنین یک مدیر ارشد آلمانی در ریاض بخشی از اطلاعات این خبر را تأیید کرده است. او گفته که دردناک‌ترین تأثیرات این تصمیم ریاض در‌حال‌حاضر در بخش سلامت و بهداشت حس می‌شود.

برجام بدون آمریکا

روز هجدهم اردیبهشت‌ بود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، از برجام خارج شد؛ تصمیمی که بلافاصله با حمایت عربستان سعودی، امارات متحده عربی و اسرائیل روبه‌رو شد.۱۰ روز بعد از خروج آمریکا از برجام و اولتیماتوم ترامپ برای شرکت‌های تجاری، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرد این اتحادیه برای محافظت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران قرار است مقررات بازدارنده را به اجرا درآورد. «ژان کلود یونکر»، رئیس کمیسیون اتحادیه اروپا، اعلام کرد که این اتحادیه قصد دارد مقرراتی مشابه قانون ۱۹۹۶ را اجرایی کند که مانع از همکاری شرکت‌های اروپایی با تحریم‌هایی که آمریکا قرار است علیه ایران وضع کند، شود.

بعد از آن اتحادیه اروپا و کشورهای اروپایی در نشست بروکسل و صوفیه بر این نکته تأكيد کردند كه اگرچه امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، در سخنانی شرکت‌های فراملیتی را از همکاری در این زمینه به تعبیری مستثنی کرد و گفت: «من مدیرعامل شرکت توتال نیستم». روز گذشته مکرون هم گفت که تصمیم‌گیری درباره ادامه فعالیت در ایران و ارزیابی ریسک‌های ناشی از تحریم‌های آمریکا بر عهده خود شرکت‌های فرانسوی است. او در اجلاس اقتصادی سن‌‌پترزبورگ تصریح کرد: «من نمی‌توانم از توتال بخواهم از بازار آمریکا بیرون بیاید». پیش از این، آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، چند بار تأكيد کرده است که سیاست‌های دونالد ترامپ نشان می‌دهد که اروپا نمی‌تواند به آمریکا تکیه کند.

توقف فعالیت ۸۰۰ شرکت آلمانی در عربستان

۸۰۰ شرکت آلمانی در عربستان سعودی فعالیت می‌کنند که قرار است با تصمیم مقامات سعودی با محدودیت روبه‌رو شوند. گفته می‌شود در سال ۲۰۱۷ میزان صادرات آلمان به عربستان سعودی حدود ۶.۶ میلیارد یورو و بیش از دو برابر میزان صادرات به ایران بود. این فقط شامل ۰.۵ درصد تمام صادرات آلمان در سال گذشته بوده است. مدتی است که روابط عربستان سعودی با آلمان تیره شده است. نوامبر ۲۰۱۷ بود که عربستان سفیر خود را از آلمان فراخواند. آنها دلیل این کار را اتهام «زیگمار گابریل»، وزیر امور خارجه وقت، به عربستان مبنی بر ماجراجویی در منطقه عنوان کرده بودند.

تجارت با ایران یا آمریکا؟

روز گذشته «ریچارد گرنل»، سفیر آمریکا در آلمان، با اشاره به تصمیم ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌های ایران، گفته است: «شرکت‌ها باید بین تجارت با آمریکا یا تجارت با ایران یکی را انتخاب کنند». او در گفت‌وگو با شبکه «فاکس‌نیوز» در پاسخ به اینکه شرکت‌های آلمانی که با ایران تجارت می‌کنند باید دست از این تعاملات خود بردارند، گفت: «ترامپ درباره تحریم‌های ایران بسیار شفاف و صریح بوده و مشخص کرده است که شرکت‌ها باید بین تجارت با ایران یا تجارت با آمریکا یکی را انتخاب کنند». به‌گفته گرنل، شرکت‌ها نمی‌توانند هر دو این کارها را با هم انجام دهند. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه، هم در‌این‌باره کاملا شفاف بوده است. گرنل مدعی است: «شرکت‌ها به ما می‌گویند که قطعا آمریکا را انتخاب می‌کنند.

اگر آنها قرار باشد بین تجارت با آمریکا و تجارت با ایران انتخابی داشته باشند، هر بار آمریکا را انتخاب خواهند کرد. این وظیفه دیپلمات‌هاست که از سیاست‌ها و رویکرد ترامپ پیروی کنند اما شرکت‌ها خود می‌توانند درباره دولت یا بازاری که می‌خواهند با آن تجارت کنند، تصمیم بگیرند». به نظر می‌رسد ترامپ و همکاران خاورمیانه‌ای او سیاست‌های خود را با جدیت علیه ایران شروع کرده‌اند؛ از سویی ترامپ شرکت‌های بین‌المللی را تهدید می‌کند و در سوی دیگر عربستان سعودی قرار دارد که می‌خواهد شرکت‌های اروپایی بین همکاری با آنها و ایران یکی را انتخاب کنند.

هم‌زمان با تهدیدهای عربستان علیه شرکت‌های آلمانی، دونالد ترامپ هم به اختلاف خود با شرکت چینی ZTE، یکی از ناقضان تحریم ایران، پایان داد. این شرکت چندملیتی شرکتی پیشرو در عرصه تجهیزات مخابراتی است که قرار شد با پرداخت یک‌میلیارد‌و ۳۰۰ میلیون دلار فعالیت خود را از سر بگیرد. پیش‌تر ترامپ تحریم این شرکت را هفت سال به تعویق انداخته بود.

شرکت‌هایی که ایران را ترک کردند

با اعلام تصمیم ترامپ برخی از شرکت‌های اروپایی تصمیم گرفتند از ایران بروند. البته وزارت خزانه‌داری آمریکا ۱۸۰ روز به بنگاه‌های اقتصادی مهلت داده ایران را ترک کنند، صرفا با اعلام این خبر، خط کشتی‌رانی مرسک، بزرگ‌ترین سرویس کانتینری جهان، CMA CGM، Evergreen،  170 روز مانده به مهلت ترامپ ایران را ترک کردند. «توتال»: شرکت نفت و گاز فرانسوی توتال با صدور بیانیه‌ای اعلام کرده با توجه به خروج ایالات متحده از برجام و بازگشت تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران، در‌صورتی‌که مورد معافیت قرار نگیرد، مجبور است از پروژه اکتشاف گاز پارس جنوبی خارج شود.

۳۵ درصد سهام‌داران آمریکایی در این شرکت سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ همچنین این شرکت ۱۰ میلیارد دلار دارایی در آمریکا دارد که ترس از بلوکه‌شدن این اموال از طرف آمریکا وجود دارد. «دنیلی»: شرکت فولاد ایتالیایی دنیلی، تولیدکننده فولاد ایتالیایی، به‌دنبال خروج آمریکا از برجام، کار برای یافتن پوشش مالی سفارش‌های ایران به ارزش ۱.۵ میلیارد یورو (۱.۸ میلیارد دلار) را متوقف کرد. 

الساندرو تریویلین، مدیر ارشد اجرائی این شرکت گفته است: «با توجه به خروج آمریکا از این توافق، بانک‌ها به علت ترس از مواجه‌شدن با تحریم‌های ثانویه، دیگر آماده تأمین سرمایه پروژه‌های ایران نیستند». «ساگا»: شرکت نروژی ساگا که در حوزه انرژی خورشیدی فعال است و در اکتبر ۲۰۱۷ قراردادی به ارزش ۲.۵ میلیارد یورو برای ارائه خدمات انرژی خورشیدی به مدت پنج سال با شرکت «توسعه‌دهندگان انرژی امین» امضا کرده است. «ایرباس»: شرکت اروپایی ایرباس در دسامبر ۲۰۱۶ اعلام کرد برای تحویل صد جت به ایران، قرارداد امضا کرده است و تاکنون فقط سه فروند جت مسافربری را به این کشور تحویل داده است.

«انی»: شرکت ایتالیایی «انی» در ژوئن ۲۰۱۷ برای مطالعه میدان‌های نفتی و گازی با ایران توافق‌نامه امضا کرد. این شرکت تصمیم گرفته توافق خود را با ایران لغو کند. «مرسک»: شرکت دانمارکی مرسک (Maersk) بزرگ‌ترین شرکت کشتی‌رانی جهان روز پنجشنبه ۲۷ اردیبهشت اعلام کرد همه فعالیت‌های تجاری خود با ایران را متوقف خواهد کرد. «آلیانتس»: شرکت چندملیتی خدمات مالی آلیانتس که تمرکز اصلی این شرکت بر ارائه خدمات بیمه است، با اعلام خروج آمریکا از برجام تصمیم گرفته از ایران خارج شود. «اتوتک»: این شرکت در حوزه معدن فعال است. مدیر بخش فاینانس این شرکت فنلاندی در ۲۷ اردیبهشت سال جاری اعلام کرد به‌دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا، دریافت سفارش از ایران را کاهش خواهد داد.