جاوید قربان‌اوغلی در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به این سوالی مبنی بر میزان اثرگذاری امریکا بر مناسبات ایران و اروپا گفت: اتحادیه اروپا پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای، در برجام باقی ماند و این باقی ماندن در برجام در حالی بود که واشنگتن اصرار داشت تا اروپایی‌ها نیز از توافق هسته‌ای خارج شوند و دیگران به خاطر همکاری با ایران تهدید کرد.
اراده سیاسی محور و عامل مهمی است ولی شرط کافی نیست
وی به فشارهای امریکا به اتحادیه اروپا از زمان خارج شدن از توافق هسته‌ای اشاره کرد و اظهار داشت: پس از خروج امریکا، اروپایی‌ها نسبت به این اقدام ترامپ انتقادات شدیدی را وارد کرده و تاکید کردند که سازوکاری برای تداوم همکاری با ایران راه‌اندازی می‌کنند اما این سازوکار با گذشت چند ماه به تاخیر افتاده است.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با تاکید بر اینکه اراده سیاسی محور و عامل مهمی است ولی شرط کافی نیست، تصریح کرد: هر چند اروپایی‌ها بر ادامه همکاری با ایران تاکید دارند ولی حفظ و تامین منافع ایران عامل اصلی در باقی ماندن تهران در توافق هسته‌ای است. در واقع، همانطور که سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس در مذاکرات هسته‌ای نقش ثانوی را ایفا می‌کردند - و تهران و واشنگتن نقش‌های اصلی در مذاکرات هسته‌ای را ایفا می‌کردند – و با وجود وابستگی شدید اقتصادی، امنیتی و سیاسی میان اروپا و امریکا، اوپایی‌ها نتوانستند آنچنان که باید و شاید است، خواسته‌های ایران را تامین کنند.
حوادث فرانسه، دانمارک و آلمان به آمریکا بهانه داد فشار بیشتری را نسبت به ایران اعمال کند
قربان اوغلی با یادآوری رویکرد فشار حداکثری ترامپ نسبت به ایران خاطرنشان کرد: متاسفانه با وجود فشارهای فراوانی که سیاست تهاجمی ایالات متحده به ایران وارد می‌شود، از مشخص کردن راهبردی معین برای سرریز نشدن این فشارها در دیگر حوزه‌هت غافل شدیم. ما می‌توانستیم راهبرد ایران تدوین کنیم و نگذاریم کار به اینجا برسد و تنش ها میانه ایران و اروپا در برخی از حوزه‌ها بر همکاری‌های دو طرف در برجام هم سایه بیاندازد.
وی با اشاره به تنش میان ایران با فرانسه، آلمان و دانمارک ابراز داشت: حوادث فرانسه، دانمارک و آلمان به ایالات متحده بهانه داد فشار بیشتری را نسبت به ایران اعمال کند، صدای مخالفان برجام و همچنین در ایران در اروپا بیشتر شنیده شود، اسرائیل اقدامات ضد ایرانی بیشتری را انجام دهد و مواضع ضدبرجامی آمریکا تقویت شود.
نگرانی اروپایی‌ها را می‌توان با گفت‌وگو حل کرد
این مدیرکل اسبق وزارت امور خارجه ادامه داد: متاسفانه ممکن است در بخش‌هایی خارج از وزارت امور خارجه اقداماتی انجام شود که مخالفان برجام را در اروپا و آمریکا تقویت کند و چالش‌های بزرگتری را از لحاظ سیاسی امنیتی و اقتصادی برای ایران ایجاد کند.
قربان‌اوغلی با بیان اینکه اتحادیه اروپا نه از سر لطف بلکه به خاطر امنیت خودشان در توافق هسته ای باقی مانده است، عنوان کرد: با وجود اشتراک نظر ایران و اتحادیه اروپا مبنی بر حفظ برجام، اروپایی‌ها نگرانی‌هایی همانند مسائل موشکی و منطقه‌ای دارند که می‌توان آنها را از طریق تعامل و گفت‌وگو حل کرد.
انسجام خود را در سیاست خارجی متبلور سازیم
وی با اشاره به اتهاماتی که به ایران در آلمان، فرانسه و دانمارک می‌زنند، یادآور شد: به دلیل ماهیت امنیتی موضوعات مطرح شده مطلع باشیم که اگر آن اتهامات بهانه‌جویی و سناریو باشد، ایران می‌تواند با ادله با اروپا مذاکره کند.
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: در شرایط کنونی اروپا به داخل ایران نگاه می‌کند تا مشاهده کند چه صدا‌های متفاوتی وجود دارد. در این شرایط ما باید شکاف‌ها را کاهش داده و انسجام خود را در سیاست خارجی متبلور سازیم.
شکاف‌ها درباره برجام قبل از روز امضا هم وجود داشت
قربان‌اوغلی در پاسخ به این سوال که مسائل داخلی تا چه اندازه قدرت مانور سیاست خارجی را کاهش می‌دهد؟ بیان کرد: برجام یک دستاورد بزرگی است که نظام تصمیم گرفت این توافق حاصل شود. می‌توان این چالش و نقد را داشت که چگونه توافق بهتری به دست می‌آید اما وقتی که این این قرارداد حاصل شد، باید هر گونه اختلاف‌نظرها هم کنار رود و مناقشه‌ها پایان یابد در حالی که شکاف‌ها از همان روز امضا و حتی قبل تر از آن وجود داشت که این مسئله قدرت وزارت امور خارجه را کاهش می‌دهد.
وی اضافه کرد: هر چند که که تفاوت دیدگاه‌ها در داخل تمرین دموکراسی است ولی سرریز شدن اختلافات جناحی به سیاست خارجی موجب می‌شود تا چند صدایی در سیاست خارجی حاصل شود و دیگران توجه چندانی به وزارت امور خارجه نداشته باشند.
باید در هر شرایطی تلاش ما بر حفظ برجام باشد
این دیپلمات سابق کشورمان در پاسخ به این سوال که افزایش تنش‌ها میان ایران و اروپا تا چه اندازه می‌تواند موجب نابودی برجام شود؟ گفت: هم‌اکنون دو دیدگاه در مورد برجام وجود دارد؛ یک دیدگاه متعلق به ایالات متحده است که خواهان نابودی برجام و انجام مذاکره مستقیم با ایران برای رسیدن به توافق جدید است. رویکرد دیگر، حفظ حداقلی توافق هسته‌ای است.
وی اضافه کرد: نبودن آمریکا در برجام، هرچند که موجب کاهش منافع ایران، افزایش فشارها و سخت‌تر شدن کار برای اروپا می‌شود، ولی ما باید در هر شرایطی تلاش ما بر حفظ برجام باشد.
حوادث سه، چهار اخیر در اروپا نباید تکرار شود/ نباید از مذاکره فرار کنیم
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه در رابطه با اروپا نباید بگذاریم حوادثی که در سه، چهار ماه گذشته اتفاق افتاده تکرار شود، اظهار داشت: ما نباید محدودیتی برای مذاکره در مسائلی که موجب افزایش افتراق طرفین می‌شود، بگذاریم. دلیلی هم برای عدم مذاکره و عدم استفاده از ظرفیت دیپلماسی وجود ندارد و اگر تعارفی هم میان اروپا و آمریکا وجود دارد، باید استفاده کنیم.
قربانی‌اوغلی ادامه داد: من در مسئله موشکی متخصص نظامی نیستم ولی ایران از یک منطقه قوی در حوزه دفاعی برخوردار است و دکترینش نیز مبتنی بر چارچوب‌های ملی است و نه فراملی.
وی افزود: ما قربانی جنگ بوده‌ایم و نباید اجازه بدهیم مسئله امنیت ملی ما به خاطر اغراض برخی از کشورها تاثیر قرار گیرد. نه تنها قربانی تروریسم بوده‌ایم بلکه با آن مبارزه کرده و هزینه داده‌ایم و به همین خاطر باید مابه‌ازای آن را نقد کنیم نه آنکه از مذاکره فرار کنیم.
- 11
- 2
