اهمیت کشورهای منطقه در غیاب اتحادیه اروپا

کارشناسان سیاسی در ایران بر این باورند که سفر روحانی به عراق حاوی یک پیام قوی و مهم برای آمریکا و متحدان منطقه‌ای‌ آن‌ها است، به این معنی که ایران کماکان در عراق نفوذ دارد، کشوری که در دوران حمله داعش به بخش‌هایی از آن به میزان زیادی به کمک‌های ایران وابسته بود تا با این گروه تروریستی مبارزه کند.

اکنون که نیروهای داعش در آستانه شکست نهایی خود در سوریه هستند، ایران خواهان ادامه حمایت عراق در مواجهه با فشارهای اقتصادی آمریکا پس از تصمیم رئیس جمهور این کشور برای خروج از توافق هسته‌ای با ایران است.

پس از ترکیه، ایران بزرگ‌ترین تامین کننده کالاهای وارداتی عراق است. از این رو، به گفته حسن روحانی، دو کشور قصد دارند تجارت سالانه خود را از ۱۲ میلیارد دلار به ۲۰ میلیارد دلار برسانند.

اما با توجه به تحریم آمریکا علیه صنعت انرژی ایران، تهران درصدد است تا روابط خود را تنها نه با عراق بلکه با دیگر کشورهای منطقه توسعه دهد تا در صورت امکان از طریق این کشورها بتواند اثرات تحریم‌ها را کاهش دهد یا برای دور زدن تحریم‌ها از کشورهای همسایه نیز بهره گیرد. 

این در حالی است که سفر حسن روحانی به عراق بازتاب و واکنش‌های گسترده‌ای در جهان داشته است. سفر روحانی به فاصله تنها شش ماه از آغاز ریاست جمهوری «برهم صالح» درعراق و دو ماه بعد از سفر پرحاشیه ترامپ به این کشور انجام شده است. پس از شش سال، این نخستین سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به عراق است. این سفر که با استقبال رسمی مقامات بلندپایه عراقی همراه بوده، با سفر شبانه ترامپ مقایسه شده که بدون انجام دیداری رسمی پایان یافته بود. 

خبرگزاری رویترز در گزارشی به بررسی سفر رسمی حسن روحانی به عراق پرداخت و تاکید کرد که کانون این سفر روابط تجاری است. رویترز در گزارش خود یادآور شد که سفر روحانی حامل پیامی محکم برای واشنگتن و متحدانش در منطقه مبنی بر این است که ایران علی‌رغم تحریم‌های آمریکا همچنان در عراق نفوذ دارد.

العربیه نوشته، در حالی که بسیاری از تحلیلگران رسانه‌های عربی و غربی سفر حسن روحانی را در چارچوب تلاش ایران برای یافتن راه حلی جهت دور زدن تحریم دانسته‌اند، اما حسن روحانی قبل از سفر به عراق در مصاحبه‌ای با خبرگزاری‌ها گفته که مهمترین اهداف این سفر، گسترش روابط دو جانبه با عراق است.

سفر روحانی به عراق اولین سفر وی به‌عنوان رئیس جمهور به این کشور بود. با توجه به روابط خوب ایران و عراق این سفر می‌توانست سال‌ها قبل انجام گیرد. اما مشکلات موجود سیاسی باعث شد این سفر با تاخیر چند ساله انجام شود.

روحانی همچنین در این سفر می‌خواهد با آیت‌الله علی سیستانی نیز ملاقات کند. آیت‌الله سیستانی پیشتر در سال ۲۰۰۸ از ملاقات با محمود احمدی‌نژاد که به عراق سفر کرد بود خودداری کرد. 

اهمیت حشدالشعبی 

به گزارش ایرنا، رئیس جمهور حضور و فتاوای علمای بزرگ در ایران و عراق در مسیر مبارزه با تروریسم و علیه استعمار به نفع ملت های منطقه را مغتنم و ارزشمند دانست و گفت: حشدالشعبی، جایگاه بسیار مهمی در فرهنگ و تقویت همبستگی ملی عراق داشته و دارد.

فالح الفیاض رئیس حشدالشعبی و مشاور امنیت ملی عراق نیز در این دیدار سفر رئیس جمهور اسلامی ایران به عراق را مهم و در راستای منافع دو ملت دانست و گفت: توسعه روابط و همکاری‌ها میان ایران و عراق زمینه‌ساز تحولات بزرگ در منطقه خواهد بود.

فالح الفیاض تاکید کرد که عراق همواره خود را مدافع جمهوری اسلامی ایران در عرصه‌های گوناگون می‌داند و به دستاوردها و پیشرفت‌های سیاسی، اقتصادی، منطقه‌ای و بین‌المللی همسایه برادر خود ایران افتخار می‌کند.

نقش سیاسیون عراق در توسعه روابط تهران- بغداد

حسن روحانی در دیدار «نوری المالکی» نخست وزیر اسبق عراق و رئیس ائتلاف دولت قانون و دبیر کل حزب اسلامی دعوت عراق گفت: مناسبات برادرانه و دوستانه دولت‌ها و ملت‌های ایران و عراق در طول سال‌های گذشته با تلاش مسئولان دو طرف به خوبی حفظ شده و روبه توسعه است.

رئیس جمهور با تجلیل از مواضع پارلمان و دولت‌های گذشته عراق در زمینه روابط و همکاری‌های فی مابین، اظهار داشت: مصمم به توسعه روابط و همکاری‌ها با عراق بر مبنای منافع مشترک هستیم.

«نوری المالکی» نخست وزیر اسبق عراق نیز در این دیدار، سفر دکتر روحانی به عراق را سفری مهم و تاریخی در مناسبات دوکشور دانست و با تاکید بر حمایت همه احزاب و گروههای سیاسی عراق از توسعه روابط با ایران گفت: ایران و عراق می‌توانند روابط و همکاری‌های خود را در زمینه‌های مختلف اقتصادی، تجاری، سرمایه گذاری و همکاری‌های منطقه‌ای و بین المللی بیش از پیش گسترش دهند.

توطئه آمریکا برضد ملت‌های منطقه

رئیس جمهوری بر این باور است که قدرت‌های بزرگ به ویژه آمریکا همواره به دنبال توطئه و برنامه‌ریزی علیه ملت‌های منطقه هستند، او گفت: ایران آمادگی دارد تا همچون گذشته برای حل معضلات منطقه‌ای و توسعه گفت و گوها و تعاملات میان کشورهای منطقه گام بردارد.

به گزارش ایرنا، حسن روحانی با «سید عمار حکیم»، رئیس جریان حکمت وطنی عراق نیز دیدار و گفت‌وگو داشته است. روحانی در این دیدار با اشاره به اینکه امروز منطقه و جهان به واسطه توسعه علم، فناوری و ارتباطات شاهد تحولات گسترده‌ای است، خاطر نشان کرد: باید تلاش کنیم تا به وظایف خود در برابر ملت‌های دو کشور به خوبی عمل کنیم.

سید عمار حکیم نیز در این دیدار ضمن ارایه گزارشی از اوضاع اجتماعی، سیاسی و فضای عمومی در عراق، گفت: امروز عراق توانسته است از چالش‌های بزرگ عبور کند و در مسیر بازسازی و توسعه قرار بگیرد و مطمئناً توسعه بیش از پیش روابط و همکاری‌ها با ایران می‌تواند در تسریع این روند، موثر باشد.

رئیس جریان حکمت وطنی عراق با اشاره به ضرورت تلاش در راستای حفظ وحدت و انسجام گروه‌های مختلف در عراق، گفت: وظیفه خود می‌دانیم تا در برابر فضاسازی‌ها، زیاده‌خواهی‌ها و تبلیغات گسترده مستکبران و قدرت‌های بزرگ علیه جمهوری اسلامی ایران ایستادگی کنیم.

تلاش برای همکاری‌های چندجانبه

حسن روحانی در دیدار با حیدر العبادی نخست‌وزیر سابق عراق، با بیان اینکه ایران و عراق در کنار دیگر کشورهای منطقه مانند ترکیه نقش تاثیرگذاری در منطقه ایفا می‌کنند، گفت: باید تلاش کنیم تا علاوه بر روابط دوجانبه، همکاری‌های چندجانبه در زمینه‌های گوناگون مانند ترانزیت، راه‌آهن و مبارزه با تروریسم را میان کشورهای منطقه گسترش دهیم.

دکتر روحانی گفت: امروز باید با گسترش ارتباطات میان فعالان سیاسی و احزاب و روابط علمی میان دانشگاه‌های دو کشور و توسعه روابط دو ملت در جهت گسترش بیش از پیش همکاری‌های تهران – بغداد در بخش‌های مختلف از جمله تجاری، اقتصادی و آموزش‌های عالی مشترک تلاش کنیم.

حیدر العبادی نخست وزیر سابق عراق نیز در این دیدار با مهم توصیف کردن سفر رئیس جمهوری اسلامی ایران به عراق، گفت: دو کشور در سال‌های گذشته روابط و همکاری‌های بسیار نزدیکی بویژه در مبارزه با تروریسم در منطقه داشته‌اند و امروز باید تلاش کنیم تا مناسبات فی‌مابین در زمینه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی و تجاری بیش از پیش گسترش یافته و استمرار داشته باشد.

همدلی در همین خصوص نظر «علی خرم» دیپلمات پیشین وزارت امورخارجه و کارشناس مسائل بین‌الملل و منطقه را جویا شده که در ادامه می‌خوانید:

اهمیت کشورهای منطقه در غیاب اتحادیه اروپا

«علی خرم»، نماینده پیشین ایران در دفتر اروپایی سازمان ملل و کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت‌وگو با «همدلی»، ضمن با اهمیت شمردن لابی‌های ایران و نفوذ دیپلماتیک در منطقه، گفت: «اینکه ایران می‌تواند قدرت اول منطقه باشد به معنی سلطه‌طلبی و نژادپرستی نیست و تمامی کشورها می‌توانند در رقابتی سالم به قطب‌های برتر در مقولاتی همچون امنیت، اقتصاد، سیاست و علم تبدیل شوند». 

او در ادامه افزود:‌«برخورداری ایران از این نیروی نافذ و جایگاه ایران در نقشه جغرافیای جهان، و همچنین پیچیدگی و درهم تنیدگی مسائل منطقه‌ای، روشی که ایران در بحث مدیریت مسائل منطقه‌ای ایران در پیش گرفته، عدم درگیر شدن نیروهای پیشرو منطقه در مسائل داخلی کشور، چینش‌های نهادینه شدن در منطقه و موقعیت‌های محاصره شده رقبای ایران از جمله این فرصت‌هاست تا بتوان ازآن به سود ایران و منافع ملی استفاده بهینه کرد». 

علی خرم در پاسخ به این سوال که دورنمای سفر روحانی به عراق را چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: «با توجه به فشارهایی که آمریکا بر ایران وارد می‌کند بهتر است ما نیز در سیاست‌مان یک‌سویه حرکت نکنیم. به این معنی که، در این راستا برای کم‌تاثیر کردن برنامه ها و فشارهای غرب و آمریکا، نفوذ گسترده‌ی سیاسی درکشورهای منطقه داشته باشیم، حال چه روابط اقتصادی، چه فرهنگی و سیاسی و ... ».

این دیپلمات سابق در پایان گفت:‌«ما باید در غیاب همکاری های اتحادیه اروپا با کشورهایی از جمله عراق کار کنیم. بدون شک ایران تنها قدرت منطقه‌ای است که می‌تواند قواعد تازه بازی را در خاور میانه تعریف کند. حضور و نفوذ ایران در چهار پایتخت بغداد، بیروت، دمشق و صنعا مورد تاکید بسیاری از کارشناسان سیاسی و روابط بین الملل است».

محسن فیض‌الهی