ملاقات ترامپ-روحانی فرض محال است

در خصوص سفر دکتر حسن روحاني به نيويورک و احتمال ديدار ايشان با دونالد ترامپ حجم عمده‌اي از مطالب گفته و نوشته شده است. اما واقعيت آن است که هيچ ملاقاتي ميان ترامپ و روحاني صورت نخواهد گرفت. دليل آن را نيز مي‌دانيم؛ به‌دليل آنکه در نظام براي چنين ديداري آمادگي و رضايت وجود ندارد. منتها نکته اساسي‌تر و مهم‌تر آن است که به فرض محال هم ملاقاتي ميان روساي جمهور دو کشور صورت گيرد، دستاوردي نخواهد داشت.

اولا ترامپ و کاخ سفيد مي‌دانند که درخصوص تنش‌زدايي با آمريکا و نيز مسائل مهم سياست خارجي دکتر روحاني به‌رغم آنکه رئيس‌جمهور بوده و شخصيت دوم نظام است، اما بر اساس قانون اساسي تصميم گيرنده نهايي نيست. آمريکايي‌ها مي‌دانند که اگر هم ملاقاتي صورت گيرد، اين ملاقات صرفا يک حالت سمبوليک و تبليغاتي براي دونالد ترامپ خواهد داشت و به همين دليل حتي در صورت چنين اتفاقي آمريکايي‌ها روي هيچ مساله‌اي نمي‌توانند حساب باز کنند. اين سوال همچنان وجود دارد که ملاقات صورت گيرد تا چه مساله‌اي بين ايران و آمريکا حل و فصل شود؟ چون مساله صرفا مشکلات و اختلافات ميان ايران و آمريکا نيست، بلکه مشکل جهان‌بيني، نگرش و ايدئولوژي است و گفتمان اصلي انقلاب نگاه خاصي به آمريکا دارد.

سوال ديگري که وجود دارد اين است؛ چگونه جمهوري اسلامي مي‌تواند چنين مسائلي را کنار بگذارد؟ در چنين چارچوبي، اگر اختلافات حل و فصل شود و به سمت تنش‌زدايي برويم، سوال ديگري شکل مي‌گيرد که اگر امکان تنش‌زدايي با آمريکايي‌ها وجود داشت، چرا زودتر از اين‌ها تلاشي صورت نگرفت؟ چرا بايد چنين مساله‌اي در طول سال‌ها وجود داشته باشد؟ چرا زودتر مصالحه اتفاق نيفتاد؟ با نظر به مجموعه شرايط روشن است که پاسخ به اين سوال‌ها آسان نيست. مثلا ممکن است کساني پاسخ دهند که قبلا امکان تنش‌زدايي وجود نداشت چون آمريکا روحيه تجاوزطلبي و استکباري داشت. در اين صورت مي‌توان گفت روحيه آمريکا همان روحيه گذشته بوده و هيچ چيزي در آمريکا عوض نشده است. سوال و جواب‌هايي از اين دست روشن مي‌کند که چرا هر گونه حرکت به سمت تنش‌زدايي بسيار دشوار است.

در مجموع يکي از مسائلي که وجود دارد اين است که مسئولان نمي‌توانند چنين تغييرها در سياست‌ خارجي را براي طرفداران توجيه کنند که چرا تنش‌زدايي با آمريکا صورت گرفته و ما ديگر به دنبال سياست‌هاي گذشته نيستيم. اين مسائل به سادگي قابل حل نيست تا نظام به سمت تنش‌زدايي برود. بنابراين هيچ ملاقاتي ميان ترامپ و روحاني صورت نخواهد پذيرفت. چون اگر هم به فرض محال ملاقاتي صورت پذيرد، برآيند و فايده‌اي نخواهد داشت و اين را آمريکايي‌ها به خوبي مي‌دانند. تنها فايده قطعي آن، استفاده تبليغاتي ترامپ خواهد بود.

صادق زیباکلام