تلاش سعودی‌ها برای پیشبرد سناریوی دوگانه‌سازی میان شیعیان عراق

حسن هانی‌زاده، کارشناس مسائل منطقه طی یادداشتی اقدام به بررسی ابعاد مختلف سفر احتمالی عمار حکیم به عربستان و مقایسه آن با سفر مقتدی صدر به جده کرده است.

مشروح این یادداشت به شرح ذیل می‌باشد:

سفر مقتدی صدر به عربستان را باید مقدمه‌ای برای ایجاد شکاف میان طیف‌‌های مختلف شیعیان عراق دانست. چراکه رویکرد عربستان از گذشته تاکنون دو قطبی و حتی چند قطبی کردن جامعه شیعیان عراق بوده است.

به گونه‌ای که در گذشته بحث ایجاد اختلاف میان سنی‌ها و شیعیان در دستور کار قرار گرفته بود و همین مدل به سه مثلث متشکل از سنی‌ها، شیعیان و کردها تبدیل شد که عربستان در صدد ایجاد اختلاف میان آنها برآمد که منشاء آن سقوط صدام در سال ۲۰۰۳ است.

در حالت فعلی این سناریو تا حدود زیادی تغییر پیدا کرده و پروژه‌ای دیگر در دستور کار قرار گرفته است. به گونه‌ای در این مرحله عربستان به دنبال ایجاد دو دستگی در میان طیف شیعیان عراق است. تا جایی که آنها رابه «شیعیان ایرانی و شیعیان عربی» تقسیم بندی کرده است.

نمونه دیگری از این سناریو را در سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۴ شاهد بودیم؛ در آن زمان سعودی‌ها اقدام به اختلاف‌افکنی میان حزب‌الله لبنان و جنبش امل لبنان کردند و حتی درگیری نظامی در این بین کلید خورد.

طریقه ایجاد این اختلاف به صورتی بود که ریاض اعلام کرد حزب الله لبنان از شیعیان ایرانی تشکیل شده‌اند اما جریان امل لبنان همگی متشکل از شیعیان عرب هستند و همین موضوع اختلاف میان این دو تشکیلات را افزایش داد.

در وضعیت کنونی هم چنین حالتی به وجود آمده است. به گونه‌ای که ریاض جریان صدر به رهبری «مقتدی صدر» را نماینده شیعیان عرب می‌داند و جریان تحت رهبری «عمار حکیم» را منتسب به شیعیان فارس و ایرانی می‌داند. لذا اینکه دیده می‌شود مقتدی صدر به عربستان می‌رود و حتی مبلغ ۱۰ میلیون دلار برای کمک به آوارگان عراقی از سوی ولیعهد عربستان به مقتدی صدر پیشنهاد و تصویب می‌شود، نشان می‌دهد که سناریوی دیگری هم برای ورود دادن جریان حکیم به این مناقشه طراحی شده است.

از این منظر شاهد بودیم که اخباری در خصوص سفر احتمالی عمار حکیم به عربستان منتشر شد که به دلیل مشروط کردن این سفر توسط وی، موضوع سفر تکذیب شد. این دو شرط بر پایه: ۱- خروج نظامیان عربستان از بحرین و ۲- متوقف کردن کشتار مردم یمن استوار است که عربستان هیچ‌کدام از آنها را قبول نکرد و سفرش به عربستان لغو شد.

به نظر می‌رسد که جریان صدر در صدد است تا طیف‌های لیبرال مانند جناح منتسب به «ایاد علاوی» را به سمت خود جذب کند و در مقابل جریان حکیم سعی دارد بتواند شیعیان لیبرال را به سوی خود بکشاند. از این رو باید گفت که حکیم گزینه معقولانه‌ای نسبت به صدر اتخاذ کرده است. چراکه عربستان به دنبال راه نفوذ از طریق جریان‌های شیعی به داخل عراق است تا بتواند سناریوهای خود را عملیاتی کند.