برنامه ریاض پس از ماجرای هتل «ریتز کارلتون»

موسسه آتلانتیک کانسیل در مقاله ای به موضوع بازداشت های اخیر درعربستان پرداخته و نوشته ؛ طی هفته های گذشته ،گزارش هایی که از هتل لوکس ریتز کارلتون به گوش می رسید نگران کننده بود . در واقع از تاریخ ۱۴ فوریه این هتل میزبان تعداد زیادی از چهره های سرشناس عربستان بود .

 منتقدان این حرکت، بازداشت ها را به عنوان یک ابزار سیاسی برای بلند پروازی های شاهزاده جوان ، یعنی محمد بن سلمان می دانند. در حالی که ناظران خوش بین ، این حرکت را آغازی برای فساد گسترده ای که عربستان سعودی را  در بر گرفته بود تلقی می کنند . توجه به ابعاد اقتصادی این ماجرا نیز در نوع خود جالب بود . برخی از کارشناسان اقتصادی ،  با توجه به چشم انداز سیاسی جدید در  پادشاهی عربستان و ظهور تغییرات ساختاری در حکومت این کشور ، اقدامات مبارزه با فساد را فاقد ابعاد سیاسی دانسته و این حرکت را صرفا تلاشی اقتصادی می دانند . تلاشی سخت برای ، ریشه کن کردن فساد اقتصادی . تلاشی که به اعتقاد موافقان این بازداشت ها برای  بقای سیاسی و اقتصادی دولت سعودی ضروری است.

چرا که به زعم برخی کارشناسان ، فساد ممکن است تبدیل به  بزرگترین مانع برای پادشاهی پایدار و پرنفوذ اقتصادی و البته سیاسی عربستان در منطقه شود .در تمام مدتی که جریان فساد و دستگیری ها ادامه داشت ، بسیاری از رسانه های غربی این ماجرا را پوشش دادند .اما این ماجراها تنها نوک یک کوه یخی بود که از آب اقیانوس پر فساد اقتصادی عربستان بیرون مانده بود .

فساد اقتصادی در عربستان ریشه دار تر و عمیق تر از سطحی است که رسانه ها می بینند و ریشه در فرهنگ این کشور دارد . به عبارت دیگر، فساد  در تمام سطوح بوروکراسی وجود دارد. شاید اوج این فساد را بتوان دهه هفتاد میلادی ، یعنی زمانی دانست که سران این کشور غرق در لذت درامدهای نفتی خود شدند . بنابراین اگرچه تلاش ها برای مبارزه با فساد به صورت نمادین آغاز شده است ، اما این تنها یک قدم ساده است و تا رسیدن به ریشه کن کردن فساد قدم هایی متعدد باقی مانده است .

اکثر مظنونینی که به ریتز کارلتون احضار شدند، با اتهاماتی در خصوص پولشویی ، تقلب و عقد قراردادهای غیرقانونی و چند میلیاردی رو به رو شدند . به نظر می رسد این افراد در قراردادهایی دخیل بوده اند که صدها و حتی میلیاردها دلار را به جیب آنان و همکارانشان واریز می کرده است . به گزارش آتلانتیک کانسیل  برای این موضوع یک مثال نقض وجود دارد . در زمستان سال ۲۰۱۴، یک گزارشگر به سراغ ریاست یکی از ادارات قدیمی در ریاض رفته و از وی در خصوص ساخت و ساز متروی ریاض پرسید  « فکر میکنید این پروژه به طور منظم  پیش رفته و تکمیل خواهد شد؟»

وی با خنده ای ریاکارانه پاسخ داده « واقعا فکر می کنید موضوع احداث مترو است ؟ ما قرار نیست مترو داشته باشیم . بلکه قرار است  ده ها میلیارد  جدید را وارد اقتصاد کنیم »

این مثال که به نوعی به پولشویی نیز اشاره دارد نشان می دهد فارغ از فساد اشخاص سرشناس باید به فساد موجود در ادارات نیز پرداخته شود . اصلاحاتی که احتمالا بسیار پرهزینه  و دشوار خواهند بود .به عنوان مثال، تعداد زیادی  از موسسات دولتی به شکل جعلی اقدام به استخدام کارکنان  و ثبت مشخصاتشان می کنند . کارکنانی که هر گز وجود نداشته یا گذارشان به ادارات نیفتاده است . فساد و ناکارامدی بخش دولتی موجب هدررفت بخش بزرگی از سرمایه های عربستان می شود .

بر همین اساس است که پیش از مبارزه در سطوح بالای کشور باید  با فساد اداری در سطح مقدماتی مبارزه کرد . چرا که این فساد مثل یک زنجیره به سطوح بالاتر نفوذ می کند و این روزها تبدیل به سبک زندگی بسیاری از سران عرب شده است . اما در کنار همه این ها یک چالش بزرگ نیز وجود دارد، موضوع این است که چگونه می توان به شیوه ای افراد رده بالای حکومت را دستگیر کرد که نه تها ریاکاری به نظر نرسد ، بلکه اثر بخش نیز باشد . به خصوص با توجه به این که اغلب این افراد توسط عده ای از دیگر سرشناسان و منتفذین حمایت می شوند .

پیامی که از دستگیری های ریتز کارلتون  به این بانفوذان فرستاده شد ، به معنای ایجاد تحول در ارکان قدرت در عربستان و شیوه و ساختاری جدید در دولت بود . با این وجود باید دید در بلند مدت سران عرب چه پاسخی به این جریانات خواهند داد . شاید یکی از دلایلی که فساد اداری تا کنون در عربستان دیده نمی شد قیمت بالای نفت بود . پروژه هایی که پوششی برای تقلب های مالی و مالیاتی محسوب می شدند .